Food-Info.net> Wetenswaar > Q10
Wetenswaar achtergronddossier CLA
Hier vindt u achtergrondinformatie over CLKA (Conjungated Linoleic Acid)in relatie met gezondheid. Dit is een onderdeel van de serie Wetenswaar.
In geval van verwijzingen naar andere websites staat beschreven of dit een Nederlandstalige (NL) of Engelstalige (EN) website betreft.
De volgende onderwerpen komen achtereenvolgens aan bod:
Introductie
CLA staat voor geconjugeerd linolzuur (engels: Conjugated Linoleic Acid,
9-cis-1-trans-octadecadieenzuur). Het is een trans isomeer van linolzuur. Dat wil zeggen dat het net als linolzuur een meervoudig onverzadigd omega-6 vetzuur is, maar in plaats van een kromme vetzuurketen (cis) een rechte (trans) keten heeft. Het wordt een omega-6 vetzuur genoemd, omdat de plaats van de eerste dubbele binding op het zesde koolstof molecuul zit vanaf het eind van de keten. ‘Geconjugeerd' betekend dat de dubbele bindingen aan aangrenzende koolstof moleculen zitten.
Omega-6 vetzuren zijn in feite essentiele vetzuren, maar CLA is geen essentiele voedingsstof.
In het natuurlijk voorkomende CLA vetzuur zitten twee dubbele bindingen: een in de cis conformatie zit en de ander in de trans conformatie. Dit zijn de twee belangrijkste vormen (isomeren) van CLA: cis-9,trans-11 linolzuur en trans-10, cis-12 linolzuur. CLA is vaak een mengsel van beide isomeren, waarvan de isomeer cis-9,trans-11 linolzuur 90% omvat.
Structuur van CLA
Bronnen
CLA komt van nature voor in vlees, melk en eieren. In de maag van dieren wordt linolzuur omgezet in CLA. Vooral het vlees van herkauwers als de koe, het schaap en het hert bevat relatief veel CLA. Doordat veel dieren, vooral koeien tegenwoordig granen zoals mais als voeding krijgen, in plaats van het linolzuur rijke gras, is de hoeveelheid CLA in hun vlees minder. Kangaroevlees heeft het hoogste gehalte aan CLA, in vergelijking met andere vleessoorten. Moedermelk bevat ook CLA in kleine hoeveelheden.
De inname van CLA via de voeding varieert in verschillende landen van 15-1000 mg per dag. Een geschat 60% van de CLA komt van zuivel en ongeveer 30% van vleesconsumptie.
De producten waar CLA in voortkomt bevatten van nature veel verzadigde vetten, die bij inname het (slechte) LDL cholesterol in het bloed kunnen verhogen. Bij het eten van grote hoeveelheden CLA krijg je dus ook veel verzadigd vet binnen. Pure CLA zou het slechte LDL cholesterol en ook het gunstige HDL cholesterol verlagen.
CLA lijkt een effect te hebben op macronutrient (vet en koolhydraat) metabolisme, zoals hieronder omschreven.
Gebruik en veiligheid
CLA in supplementenvorm wordt vaak gebruikt voor overgewicht, cachexia (verlies van spierweefsel tijdens ziekte), bodybuilding, voedselallergiëen, atherosclerose en kanker.
CLA in supplementen wordt meestal gemaakt uit plantaardige oliën die rijk zijn in linolzuur. Hieraan wordt een en stof met een hoge pH aan toegevoegd en verhit, waardoor CLA ontstaat.
Inname van CLA via de voeding is waarschijnlijk veilig. Ook inname van CLA in de vorm van supplementen is waarschijnlijk veilig. De enige bijwerkingen van het slikken van CLA zijn problemen met het maag-darm stelsel zoals diarree, misselijkheid Omdat het effect op de zwangerschap onduidelijk is wordt het afgeraden om CLA in de vorm van supplementen te slikken tijdens de zwangerschap.
CLA komt van nature niet in erg hoge concentraties voor in het lichaam. De lange termijn effecten van supplementatie met CLA zijn niet bekend, omdat CLA supplementen en het bijbehorend onderzoek een relatief korte geschiedenis heeft.
Gezondheidclaims en bewijzen
De wetenschap is er nog niet over uit of CLA gunstig is voor chronische ziekten zoals diabetes en hart-, en vaatziekten. Er zijn dierstudies die gunstige effecten zien van CLA op ontstekingsreacties en de verhouding van bloedvetten. Humane studies zien dat in CLA slikkers verhoogde insulineresistentie optreedt en een verhoging in ontstekingsreacties een hoger risico op hartziekten als gevolg heeft. De trans-10,cis-12 linolzuur isomeer zou in mensen met teveel buikvet insuline resistentie verhogen. Het is onbekend wat het effect is van een mengsel van beide isomeren. Het nadeel van studies naar CLA waarbij natuurlijke CLA bronnen worden gebruikt is dat deze producten uit veel meer stoffen bestaan. Dit maakt het moeilijk het effect van CLA op de gezondheid te destilleren. [5]
Een grote meta-analyse waarin meerdere studies over CLA zijn samengevat, zag een effect van CLA op vetmassa. Van de achttien studies lijkt inname van CLA de vetmassa tussen de 0 en 0.1 kilo per week te verminderen in vergelijking met een dieet zonder CLA. In getrainde personen werd geen effect gezien op het gewicht na een maand supplementatie met CLA. Het is dus mogelijk dat CLA alleen in ongetrainde mensen met overgewicht effecten heeft op het lichaamsgewicht. [6]
Er is voorlopig bewijs dat CLA het risico op borstkanker vermindert. Dit is gebaseerd op epidemiologische studies waarin CLA in voedingsmiddelen werd onderzocht, waarvan het meeste uit kaas kwam. Echter, de vrouwen met borstkanker, hadden in deze studie een kleinere inname van CLA in de voeding. Andere studies, waaronder in Frankrijk en Nederland zien geen effect, of juist een ietwat hoger risico op borstkanker. Er is meer bewijs nodig om het effect van CLA op het risico van borstkanker te beoordelen. Over het algemeen is er weinig bewijs uit dier- en humane studies dat CLA een effect heeft op tumor groei. [7]
Een epidemiologisch onderzoek in vrouwen suggereert dat een hoge inname van CLA in de voeding het risico op darmkanker vermindert. Het is onbekend of CLA supplementen hetzelfde effect hebben.
Bronnen :
- http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/druginfo/natural/patient-coenzymeq10.html
- www.naturaldatabase.com
- http://en.wikipedia.org/wiki/Conjugated_linoleic_acid
- http://dietary-supplements.info.nih.gov/news/conferences/cla/02mcguire.pdf
- Kreider RB, Ferreira MP, Greenwood M, Wilson M, Almada AL. Effects of conjugated linoleic acid supplementation during resistance training on body composition, bone density, strength, and selected hematological markers. J Strength Cond Res. 2002 Aug;16(3):325-34.
- Whigham LD, Watras AC, Schoeller DA. Efficacy of conjugated linoleic acid for reducing fat mass: a meta-analysis in humans.Am J Clin Nutr. 2007 May; 85 ( 5 ): 1203-11 .
- MacDonald HB. Conjugated linoleic acid and disease prevention: a review of current knowledge. J Am Coll Nutr. 2000 Apr;19(2 Suppl):111S-118S.
- Smedman A, Vessby B. Conjugated linoleic acid supplementation in humans--metabolic effects. Lipids 2001;36:773-81 .
Auteurs
Liesbeth Smit, afgestudeerd voedingskundige (Master Voeding en Gezondheid), Wageningen Universiteit
(