Varkensdierenarts: 'Water belangrijker dan voer tijdens hitte'

Door de warme zomers van 2018 en 2019 is er meer aandacht voor hittestress. Veel varkenshouders troffen afgelopen jaren maatregelen waarmee het stalklimaat onder extreme omstandigheden beter is te sturen. Andere belangrijke managementmaatregel is varkens voldoende water te laten drinken.

Varkensdierenarts%3A+%27Water+belangrijker+dan+voer+tijdens+hitte%27
© Henk Riswick

Bij een goed draaiend bedrijf met vijfhonderd zeugen kost hittestress de ondernemer minstens 10.000 euro per jaar. Dat becijferde Ardol, gespecialiseerd in de productie van natuurlijke additieven en voedingssupplementen voor varkens, in 2020 aan de hand van het afbigpercentage en het aantal gespeende biggen per worp van de best presterende bedrijven in Nederland en België.

In werkelijkheid zijn die bedragen volgens Ardol een veelvoud van 10.000 euro. Want het effect van problemen met de spijsvertering of een slechtere groei van de biggen komen in dit bedrag niet tot uitdrukking. Kraamzeugen en zware vleesvarkens lopen het grootste risico bij hitte.


Altijd belangrijk

'Drinkwater is twee keer zo belangrijk als voer. Niet alleen bij temperaturen boven de 28 graden Celsius, maar eigenlijk altijd', merkt varkensdierenarts Johan Hulzing van de Coöperatie Varkensartsen op.

Zit een vleesvarken, doordat hij te weinig voer opneemt, eenmaal onder de groeicurve, dan herstelt dat niet meer

Johan Hulzing, varkensdierenarts Coöperatie Varkensartsen

Tijdens een Por-k-taal over hittestress van kenniscentrum VKON ging Hulzing onder andere in op het belang van voldoende drinkwater van goede kwaliteit bij hoge temperaturen. Een varken heeft stress van de hitte bij een ademhalingsfrequentie van 50 per minuut. 'Maar er zijn meer signalen', zegt de dierenarts. Varkenshouders kunnen hiervoor de website van GD raadplegen.


Hygiëne

De hygiëne in de drinkwaterleiding noemt Hulzing cruciaal. Veel varkenshouders voegen zuur toe aan het drinkwater, maar dat verwijdert de biofilm in de leiding niet. Dat lukt alleen met waterstofperoxide. Het advies van de dierenarts is bij gespeende biggen en vleesvarkens na elke ronde de waterleiding te reinigen. Is dat vast onderdeel van het protocol, dan vraagt het niet veel extra arbeid, is zijn ervaring.

Bij zeugen moeten de leidingen minimaal een keer per jaar worden gereinigd. Er kan dan veel vuil loskomen. Dit leidt tot verstoppingen van de drinknippels, maar ook tot mogelijke dysbacteriose in het maag-darmkanaal. Embryo's moeten vruchten zijn.


Nippelopbrengst

Daarnaast wijst de varkensdierenarts op het belang van de nippelopbrengst. Bij drachtige zeugen moet die 800 milliliter per minuut zijn. Voor zeugen in het kraamhok 2 liter per minuut en voor vleesvarkens en gespeende biggen 600 milliliter per minuut. Voorwaarde is dat die afgifte wordt gehaald, wanneer er tegelijk bij alle nippels wordt gedronken. 'Daar gaat het nog weleens mis in de praktijk.'

Bij een hoogdrachtige zeug zorgen de biggen voor druk op het longpakket. De eetlust staat daardoor al onder druk en hoge temperaturen versterken dat. Om te voorkomen dat een zeug in een negatieve energiespiraal terechtkomt, is het advies altijd te zorgen voor smakelijk voer, zodat het darmkanaal gevuld blijft, en fris – liefst 10 tot 15 graden – en schoon drinkwater. Extra water kan bijvoorbeeld via de voerbak worden gegeven.


Calcium

De opname kan worden gestimuleerd door de zeugen 's morgens wat vroeger in de benen te jagen om te vreten en 's avonds wat later, wanneer de temperaturen weer iets zijn gedaald. Door lacto-, speen- of biggenvoer toe te voegen, kan het smakelijker worden gemaakt. Vreet een zeug slechter, dan neemt ze ook minder calcium op. Calcium is belangrijk voor spiercontractie, dus ook voor de baarmoeder.

Neemt een zeug te weinig calcium op, dan wordt het werpproces onnodig vertraagd. Dat kan leiden tot meer doodgeboren biggen, slappe biggen door zuurstofgebrek en baarmoederontsteking. Drinkwater wordt voor de zeug aantrekkelijker door er elektrolyten aan toe te voegen.


Zoet en zout/zuur

'Varkens houden van zoet en zout/zuur uit bijvoorbeeld elektrolyten. Gebruik die voorkeuren om varkens tijdens hitte aan het vreten en drinken te houden', zegt Hulzing.

Een hoogdrachtige zeug heeft vocht nodig voor de bloedsomloop. Is het bloed dik en stroperig, dan krijgen de biggen te weinig zuurstof en voeding. Het gevolg zijn slappe biggen, die doorgaans ook minder krachtig aan de uier trekken. Daardoor komen minder hormonen vrij die de ovulatie beïnvloeden voor de volgende worp.


Kraamstal

'In de kraamstal wordt daarvoor de basis gelegd. Zijn de omstandigheden niet optimaal, dan weet je dat de volgende toom matig zal zijn', zegt de dierenarts.

Ook zware vleesvarkens kunnen bij temperaturen boven de 28 graden hun warmte vaak niet goed genoeg kwijt. 'Zit een vleesvarken, doordat hij te weinig voer opneemt, eenmaal onder de groeicurve, dan herstelt dat niet meer. Hooguit wat compensatiegroei bijvoorbeeld in de vorm van extra spek', zegt Hulzing. Ook hier adviseert hij elektrolyten toe te voegen aan het water.


Extra vitaminen

Na een periode van hitte ziet Hulzing in de stal vaak bleke varkens. 'Mijn advies is dan bij zowel de zeugen als de vleesvarkens extra vitaminen te voeren. Dat helpt bij het herstel.'


Hittestress zeven dagen vooruit voorspellen

LTO Nederland en Royal GD hebben een hulpmiddel ontwikkeld waarmee veehouders op de website van GD kunnen zien of er de komende zeven dagen kans op hittestress is bij varkens, koeien, pluimvee, geiten of schapen. Voor die voorspelling wordt de Temperature Humidity Index (THI) gebruikt, een combinatie van temperatuur en relatieve luchtvochtigheid. Die index is per diersoort anders. De THI-index houdt rekening met de comfort- en thermoneutrale zone van de dieren. Binnen de comfortzone hebben varkens geen moeite om de lichaamstemperatuur op peil te houden. Binnen de thermoneutrale zone kunnen varkens de lichaamstemperatuur nog op peil houden door verder uit elkaar te gaan liggen, een koele plek op te zoeken of bijvoorbeeld meer te drinken. Buiten de thermoneutrale zone gaat de combinatie van temperatuur en luchtvochtigheid ten koste van het dierenwelzijn en de prestaties.

Bekijk meer over:

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Vrijdag
    14° / 7°
    70 %
  • Zaterdag
    15° / 7°
    70 %
  • Zondag
    15° / 5°
    20 %
Meer weer