Tracés
Artikels
Community
Zoeken
Ook je steentje bijdragen?
Word lid
word lid
Van vrucht tot vloeibaar goud doorloopt de olijf verschillende stappen. De olijf groeit aan bomen die vele honderden jaren oud kunnen worden. De olijfboeren moeten wel eventjes geduld hebben wanneer ze nieuwe exemplaren planten want het duurt tot vijf jaar voordat hij zijn eerste vruchten werpt. Olijfbomen varen wel in een mediterraan klimaat wat verklaart waarom maar liefst 70 procent van de wereldwijde olijfoogst afkomstig is uit die regio.
Deze kaart toont de landen waar olijfolie geperst wordt. Hoe donkerder gekleurd, hoe meer olijfolie het land produceert.
De top vijftien grootste producenten wereldwijd zie je op deze grafiek. De meeste olijfolie komt uit Spanje (57%), Italië (10%), Griekenland (7%) en Tunesië (6%).
Voordat er sprake is van olijfolie, moeten de olijven geteeld worden. Dat gebeurt meestal in heuvelachtige regio’s aan de Middellandse Zee zoals Portugal, Italië, Spanje, Griekenland, Frankrijk, Tunesië en Marokko. In Europa nemen olijfbomen een oppervlakte van zo’n 4,5 miljoen hectare in beslag. Meer dan de helft (62 procent) daarvan wordt in Spanje geoogst, gevolgd door Italië (20 procent), Griekenland (14 procent) en Portugal (4 procent).
Bij de traditionele teelt met een opbrengst tot 3.000 kilogram olijven per hectare bedraagt de kost voor de olijfboeren maximaal 0,25 euro per kilogram olijven.
Het oogsten bij de traditioneel geteelde olijfgaarden gebeurt met behulp van staven waarmee enkele arbeiders aan de takken schudden. Vervolgens vallen rijpe olijven op de grond of in de netten die onder de bomen werden gespannen.
Wanneer er bij de traditionele teelt gebruik wordt gemaakt van een mechanisch plukproces, verdubbelt de opbrengst tot 6.000 kilogram olijven per hectare. Bovendien is de kost kleiner. Per kilogram olijven heeft de olijfboer zo’n 0,19 euro kosten dankzij de efficiëntie van het mechanisatieproces. Daarbij zal een tractor de takken dooreen schudden wanneer de olijven rijp zijn om geplukt te worden.
Ten slotte is er de intensieve olijventeelt met een opbrengst van ongeveer 10.000 kilogram olijven per hectare. De kost voor zulke boeren bedraagt slechts 0,06 euro per kilogram. Het oogsten gebeurt dan ook met grote oogstmachines die zeer gemakkelijk over de bomen heen rijden en daarbij aan de takken schudden. De machine verzamelt de rijpe vruchten en scheidt ze meteen van de resterende takken en blaadjes die tijdens het plukken losgerukt worden.
De populariteit van olijfolie zorgt niet alleen voor een grotere vraag, er ontstaan ook meer olijfgaarden met een hoge dichtheid aan bomen en intensieve teelt. De omschakeling van traditionele naar intensieve teelt in de mediterrane streken, maakt dat werknemers ingeruild worden voor machines. Het werkloosheidscijfer dat al hoog was in Italië, Griekenland en Spanje is daardoor opnieuw gestegen.
Enkele regio’s waarborgen hun traditionele teelt zoals Andalusië en Extremadura in Spanje. In Griekenland wordt vooral in de hogere gebieden en op de eilandjes uit noodzaak traditioneel geteeld. In heuvelachtige regio’s kunnen grote machines tenslotte niet gebruikt worden om de olijven te oogsten.
Sommige olieperserijen wassen de olijven niet voordat ze geplet worden. Ze motiveren die keuze met argumenten zoals minder polyfenolen, minder waterverspilling en geen watervervuiling te wijten aan pesticiden. Die vervuiling is juist het beste argument voor de noodzaak van een wasbeurt. Zonder komen de pesticiden en andere onzuiverheden onvermijdelijk in de olijfolie terecht.
Eenmaal in de olieperserij worden de takjes en blaadjes van de olijven geplukt. Vervolgens worden de geplukte olijven gewassen, geplet door molenstenen en verwarmd tot 40°C. Bij de tweede stap van het productieproces wordt de pulp van de olie gescheiden. Hetzij door middel van een hydraulische centrifuge met een hoog toerental, hetzij door de pulp over zeefmatten uit te spreiden en die vervolgens uit te persen. De restanten gaan naar een olieraffinaderij voor verdere bewerking.
De meeste olijfolies zijn afkomstig van Spanje, Italië en Griekenland. Ze worden voornamelijk met vrachtwagens naar België vervoerd. De vraag naar Mediterrane olijfolie stijgt echter ook in Japan, USA, Canada en Brazilië. Zulke afstanden worden wel per vliegtuig of per vrachtschip afgelegd. De druk van een vliegtuig op het milieu is groter dan die van een vrachtwagen.
Europa is de grootste leverancier van olijfolie. Ongeveer 66 procent van de olijfolie die wereldwijd geëxporteerd wordt, is afkomstig van Europa. De overige olijfolie komt uit Tunesië (18 procent), Turkije (4 procent), Argentinië (2,5 procent), Syrië (2 procent) en Marokko (2 procent). Andere landen zoals Chili, Libanon, Jordanië, Egypte en de Verenigde Staten zijn voor ongeveer 1 procent van de export verantwoordelijk.
Spanje produceert de meeste olijfolie, gevolgd door Italië en Griekenland. Spanje is dan ook verantwoordelijk voor 44 procent van de export, Italië staat met ongeveer 43 procent op de tweede plaats. Griekenland staat in voor 28 procent van de export.
België importeert bijna 1 procent van de Europese olijfolie. De Belgen zijn dan ook verantwoordelijk voor bijna 1 procent van de Europese olijfolie consumptie.
Italianen zijn de grootste consumenten van olijfolie in Europa. Zij zijn jaarlijks verantwoordelijk voor ongeveer 35 procent van de Europese consumptie aan olijfolie. De Spanjaarden (30 procent), Grieken (11 procent) en Fransen (6 procent) volgen.
Sterolen
Plantaardige sterolen zoals die in olijfolie, kunnen het (slechte) LDL-cholesterolgehalte doen dalen. Ze voorkomen gedeeltelijk dat cholesterol wordt opgenomen en zorgen er net voor dat het slechte cholesterolgehalte dat via de ontlasting wordt uitgescheiden groter is.
Polyfenolen
Polyfenolen zijn natuurlijke antioxidanten. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat personen die de stof dagelijks consumeren, een verminderd risico hebben op kanker. Van de verschillende soorten olijfolie bevat extra vierge het hoogste gehalte aan polyfenol (4,2 mg per 100 g). Geraffineerde olijfolie telt er dan weer een pak minder (0,4 mg per 100 g).
Olijfolie bestaat voor ongeveer 70 procent uit enkelvoudige onverzadigde vetten en meervoudige onverzadigde vetten waaronder linolzuur. Linolzuur is een essentieel vetzuur dat niet door het menselijk lichaam zelf wordt aangemaakt en dus via voeding moet worden opgenomen. Een tekort zorgt voor stoornissen zoals huidafwijkingen en verminderde groei bij kinderen.
Welk vet is goed voor je gezondheid? Olijf-, koolzaad of soja-olie? Het hippe kokosvet? Of toch maar een goede klont boter? Eos-redacteur Dieter De Cleene maakt je wegwijs in een glibberig doolhof.
De mono-onverzadigde vetten waaruit olijfolie bestaat, hebben een gunstige invloed op het bloedcholesterolgehalte en beschermen ons tegen hart- en vaatziekten. Een mediterraan dieet waarbij dagelijks olijfolie wordt geconsumeerd in plaats van boter verlaagt het slechte cholesterolgehalte (LDL) met 10 tot 14 procent. De verzadigde vetten die overvloedig aanwezig zijn in boter doen net het omgekeerde omdat ze het bloedcholesterolgehalte doen stijgen.
Het afvalwater uit de verwerkende industrie vormt een groot probleem. Per ton verwerkte olijven, loost een olijfpers 1500 tot 1700 liter afvalwater.
Het afvalwater bevat ongeveer 15 à 20 procent anorganische elementen zoals kaliumfosfaat en polyfenolen die bij hoge concentraties het milieu kunnen aantasten. Vooral de fenolen vormen het grootste probleem. Vanwege hun antibacteriële werkingen, is het moeilijk om ze met de reguliere waterzuivering te verwijderen.
Vervuild water ziet bruin, heeft een zure geur en is niet langer volledig vloeibaar.
Het afvalwater wordt soms in grote vijvers opgeslagen. Door de hitte verdampt het water en komen er vluchtige stoffen in de lucht terecht. Bovendien wordt het slib van zulke vijvers soms gebruikt voor andere landbouwactiviteiten zoals bemesting – vanwege de aanwezigheid van nutriënten. Op die manier komt het vervuilde water in de bodem terecht.
Terwijl olijfpitten vroeger – als restproduct van het verwerkingsproces – naar een stortplaats werden gevoerd, helpen ze nu als biobrandstof bij het zuiveren van afvalwater. Enkele grote producenten verbranden de pitten en resten van de vrucht in grote branders. Olijfpitten leveren tenslotte meer energie dan hout bij verbranding. Een ketel dient als warmtebron bij een destillatieproces dat het afvalwater zuivert. Bovendien wordt de biobrandstof niet enkel gebruikt als energiebron bij het zuiveren van afvalwater, maar ook om andere processen (zoals centrifuges) van energie te voorzien.
Bepaalde centrifuges verbruiken minder of zelfs geen water waardoor enkel olie en restanten van olijven overblijven na het scheidingsproces. Die techniek wordt meestal gebruikt bij een intensieve en hoog intensieve teelt.
Zowel transparant als gekleurd glas kan naar een glasbak gebracht worden. Daar moeten de gekleurde van de transparante glazen gescheiden worden, waarna ze gerecycled kunnen worden. De recyclage van glasscherven en het hergebruik ervan zorgt voor een lager energieverbruik. Ze laten een lagere oventemperatuur toe en het hergebruik vermindert de uitstoot van verontreinigende stoffen.
