Deze website gebruikt cookies. Ik ga akkoord met de privacy policy
OK
Filter
Milieu Sociaal Gezondheid Dierenwelzijn

Hoe werkt dat, zo'n tracé?

In een tracé volg je al scrollend de weg die een product aflegt, van de teelt tot afval. In de menubalk bovenaan klik je op de verschillende stadia in het tracé om meteen te springen naar het stadium waarin je interesse hebt. 

Linksboven staan de vier categorieën Milieu, Sociaal, Gezondheid en Dierenwelzijn. Je kunt de informatie filteren op die categorieën.

Tijdens het scrollen kom je de knop 'Laad meer info over ...'. Druk daarop om alle informatie binnen een stadium te laden.

Tussen de informatieblokjes kom je ook artikels tegen waarin onze journalisten dieper ingaan op een opmerkelijk aspect binnen het tracé van het product. 

Onderaan deze pagina kun je reacties plaatsen over de informatie die je hebt gelezen. Ook op de Community-pagina vind je mogelijkheden om je mening, aanvulling, of compliment te geven.

Veel plezier met dit tracé!

sluiten

Tracé van Varkensvlees

hoe werkt dit?
Milieu
Sociaal
Gezondheid
Dierenwelzijn
Milieu
Sociaal
Gezondheid
Dierenwelzijn

Tracé van Varkensvlees

Intro

artikel

Van big tot bacon

Een vleesvarken komt ter wereld met negen tot dertien broers en zussen. Na de moedermelk volgt het vetmesten tot het varken zwaar genoeg weegt voor de slacht. Bij de verwerking tot vleesproducten gaat bijna niks van het varken verloren. Start het Tracé van Varkensvlees met deze superbeknopte samenvatting van de weg die varken aflegt tot je bord.  

Melissa Vanderheyden

Journalist en ex-coördinator van Eos Tracé

Teelt

Een biggetje komt ter wereld op het vermeerderingsbedrijf. Het heeft gemiddeld negen tot dertien broers en zussen. Een zeug werpt twee tot drie keer per jaar en brengt ieder jaar dan ook ongeveer 25 biggen groot. Na de geboorte blijven de biggen twintig tot dertig dagen zogen bij de moeder. In een biologisch bedrijf krijgen de biggen minimaal veertig dagen moedermelk.

Dierenwelzijn

Een zeug werpt tegenwoordig gemiddeld veertien biggen. Een wild zwijn (Sus scrofa) houdt het op vier tot zeven. Het aantal biggen per worp werd opgedreven door selectief te kweken. Het probleem met zoveel biggen is dat het aantal tepels of spenen niet voldoende is toegenomen. Tien jaar geleden kreeg een zeug ongeveer tien biggen per worp en had ze twaalf spenen om hen te voeden. Vandaag werpt een zeug soms vijftien of zestien biggen, te veel voor een gemiddelde zeug met veertien spenen.

Dierenwelzijn

Meer biggen dan spenen

Vaak zijn er meer biggen dan spenen. Sommige varkenshouders lossen dat op door de eerste 24 uur de biggen beurtelings te laten zogen. Daarna kan een deel overgeplaatst worden naar een zeug met minder biggen. Het overplaatsen kan best gebeuren tussen de 24 en de 48 uur na de geboorte. Vroeger dan dat hebben niet alle biggen de kans gehad te zogen en de biestmelk van de moeder, met de nodige antistoffen, op te nemen. Omdat de tepelrangorde 24 tot 48 uur na de geboorte wordt vastgelegd, veroorzaakt het meer stress als de biggen later verplaatst worden. In het begin vechten de biggen om de beste tepels; de tepels vooraan geven iets meer melk dan die achteraan. Na een tijdje bestaat een vaste tepelrangorde, waarbij de sterkste biggen de beste tepels krijgen. Als de biggen daarna worden verplaatst, ontstaan er opnieuw conflicten over de rangorde.

Afmesten tot 115 kilogram

Na de moedermelkperiode verblijven de biggen verblijven ze nog zes tot zeven weken op het vermeerderingsbedrijf, maar ze worden verplaatst naar andere stallen waar ze vast voeder in plaats van melk krijgen. Het gewicht van de biggen neemt gemiddeld 360 gram per dag toe. Als de biggen tien weken oud zijn en ongeveer 22 kilogram wegen, verhuizen ze naar het vleesvarkensbedrijf. Vaak zijn varkenshouderijen een combinatie van een vermeerderings- en een vleesvarkensbedrijf, en verhuizen de biggen dus gewoon van afdeling. Daar worden ze afgemest tot ze zo’n 115 kilogram wegen. Dat duurt ongeveer vier maanden. Een vleesvarken leeft in totaal dus zes tot zeven maanden.

Een vleesvarkenbedrijf in Zonnebeke (West-Vlaanderen). Credit: Agro Vastgoed

Een doorsnee bedrijf heeft gemiddeld 219 zeugen, 961 biggen en 1950 vleesvarkens. De meeste bedrijven hebben geen grond om gewassen op te verbouwen en verkopen jaarlijks pakweg 5.000 vleesvarkens.

Laad nog meer info over Teelt

Een ogenblikje ...
We laden meer info over Teelt.

Transport

Als de varkens klaar zijn voor de slacht, gaan ze met de vrachtwagen naar de slachterij. 

Import en export

Omdat we zoveel varkens kweken, bestaat het grootste deel van de Belgische vleesexport uit varkensvlees. In 2019 voerden we bijna 680.000 ton varkensvlees uit, bijna 40 procent van de totale vleesexport. Het vlees gaat het land meestal uit als karkas of in de vorm van vleeswaren. België importeert daarnaast ook varkensvlees, in 2019 was dat bijna 113.000 ton. Het vlees wordt voornamelijk ingevoerd vanuit Nederland (67 procent).

Eurostat (2019), Belgian Meat Office
Sociaal

Top exportlanden voor Belgisch varkensvlees

Meer dan de helft van het Belgische varkensvlees gaat naar Duitsland en Polen. De top 5 van belangrijkste exportlanden wordt vervolledigd met Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Tsjechië

Milieu

Impact van het vervoer

Ongeveer vier procent van de milieu-impact is te wijten aan het transport van het vleesvarken van het landbouwbedrijf tot aan het slachthuis.

Dierenwelzijn

Varkens onderweg

Transport is voor varkens stresserend. Voor sommige is de rit naar het slachthuis de eerste keer dat ze in een vrachtwagen komen, andere kwamen zelfs nooit eerder buiten. Het transport gebeurt meestal met vrachtwagens.

De Europese Unie schrijft voor dat ‘Alle varkens gelijktijdig moeten kunnen gaan liggen en in hun natuurlijke houding kunnen staan. Om aan deze minimumeisen te voldoen mag de beladingsdichtheid voor varkens van ongeveer honderd kilogram tijdens het vervoer niet hoger zijn dan 235 kg/m2.’

De minimumruimte die varkens krijgen kan worden vergroot onder invloed van het ras, de grootte en fysieke conditie van de varkens en afhankelijk van weersomstandigheden en transporttijd.

Laad nog meer info over Transport

Een ogenblikje ...
We laden meer info over Transport.

Verwerking

Sociaal

Wist je dat...

...van de 11,2 miljoen varkens die in 2018 in België geslacht werden, 1,07 miljoen ton vers varkensvlees werd geproduceerd? Dat is 30.000 ton meer dan in 2017. Wereldwijd werd bijna 118 miljoen ton varkenvlees verwerkt. Dat is ongeveer 60 gram varkensvlees voor elke inwoner van de planeet, gesteld dat iedereen daar van zou eten. In realiteit zien grote delen van de wereld nooit een kotelet omdat ze het zich simpelweg niet kunnen veroorloven, terwijl het Westen met overschotten zit en we er meer van eten dan goed is voor de gezondheid. 

Het slachthuis

Als de varkens na vervoer aankomen in de slachterij, gaan ze eerst naar een wachtruimte, waar ze bekomen van het transport. De dierenarts voert een gezondheidscheck uit. Voor het slachten worden ze verdoofd met een elektrische schok op het hoofd of met CO2. De varkens worden aan een rail gehangen en in de halsslagader gestoken met een mes en/of een holle naald, zodat ze leegbloeden. Na ongeveer vijf minuten zijn ze doodgebloed.

Bij een varkensslachterij in het Nederlandse Groenlo testten 147 medewerkers positief op het coronavirus. Het slachthuis werd daarom gesloten.
Gezondheid

Coronacrisis in slachthuizen

De coronavirus-pandemie heeft lelijk huisgehouden in de varkenssector. Slachthuizen blijken besmettingshaarden voor het virus. Dat is niet erg voor het vlees, maar wel voor de arbeiders. In Nederland, Duitsland en de VS werden slachthuizen gesloten omdat werknemers massaal besmet raakten. Volgens de Nederlandse vakbond FNV zijn zeker driekwart van de besmette werknemers uitzendkrachten uit Polen en Roemenië. Velen van hen wonen over de grens in Duitsland, waar ze dicht op elkaar zijn gehuisvest door uitzendbureaus. 

Intussen stortte de afzetmarkt van varkensvlees wereldwijd in elkaar als gevolg van de lockdown. Vooral in Amerika waar tijdelijke sluiting van fastfoodketens tot een overaanbod leidde en de reactie op het virus trager op gang kwam, leidde dit tot dystopische taferelen. Miljoenen kerngezonde dieren werden op een paar weken tijd geëuthanaseerd en hun kadavers vernietigd in massagraven omdat het goedkoper was dan ze in leven laten, vooral kippen en varkens. <>

Iowa, dé Amerikaanse varkensstaat, moest op een bepaalt moment 700.000 varkens per week slachten.  Er zijn zelfs online webinars opgezet om veebedrijven te helpen om te gaan met deze crisissituatie, met aandacht voor de manier van doden en wat te doen met de kadavers. In de fokkerij zijn maatregelen genomen zoals dragende zeugen aborteren en biggen euthanaseren

Ontharen

De varkenskarkassen gaan door een stoomtunnel of een bad met water van ongeveer 60°C. Zo komt het haar los en is het makkelijk te verwijderen door de borstels van de onthaarmachine. Om de overgebleven haren weg te halen, worden de karkassen automatisch of handmatig geschroeid met een vlam.

Buik opengesneden

Na het schroeien komen de karkassen in de reine zone van het slachthuis. De buik wordt opengesneden en de ingewanden en voortplantingsorganen worden van het karkas verwijderd.

Laad nog meer info over Verwerking

Een ogenblikje ...
We laden meer info over Verwerking.

Consumptie

Sociaal

Eén varken per Belg

In België worden jaarlijks veel meer varkens geslacht dan runderen of paarden. Alleen kippen overstijgen het aantal ruimschoots. Per Belg worden jaarlijks 27 kippen, één varken en 0,05 koeien geslacht.

Credit: Unsplash
Sociaal

5,5 kilogram varkensvlees per Belg per jaar

In 2019 besteedde de gemiddelde Belg bijna een kwart van zijn budget voor eten en drinken aan vlees, jaarlijks 459 euro. Ongeveer een derde van dat budget wordt besteed aan vers en ingevroren vlees om thuis te bereiden (173 euro).     

Varkensvlees wordt bij ons het meerst gegeten (54 %), gevolgd door  runds- en kalfsvlees (19%). In 2019 at de gemiddelde Belg 5,5 kilogram varkensvlees en 4,2 kilogram rundsvlees. 

Sociaal

Hoewel het totale vleesverbruik van de Belgen tussen 2010 en 2018 met 8 procent afnam, blijft het voor varkensvlees eerder constant. De lichte daling in ons vleesverbruik is iets van de laatste jaren. In een recent marktonderzoek uit 2020 gaf 23 procent van de Belgen aan minstens wekelijks een vegetarische vleesvervanger te eten en 35 procent minstens wekelijks een maaltijd zonder vlees, vis of de typische vegetarische vleesvangers. Over de afgelopen decennia steeg de totale vleesconsumptie echter wel spectaculair. Vandaag eet de gemiddelde Belg dubbel zoveel vlees dan in 1950.

Aankopen varkensvlees per versnijding in België (aandeel per volume). Uit: GFK Belgium (2019)
Sociaal

Hesp, salami en worst aan de top

Van het vlees dat we voor thuisgebruik aankopen, bestaat bijna de helft uit verwerkte varkensvleesproducten zoals zoutwaren (rauwe en gerookte ham), gekookte ham, paté en salami. Ze worden beide jaarlijks door meer dan 90 procent van de Belgische gezinnen gekocht. Groenten en fruit zijn bij ons populairdere bioproducten dan vlees. In het jaarlijkse totaalvolume aan bioaankopen neemt vlees slechts 20 procent in. 

artikel

Sociaal

Dagen met of zonder varkensvlees?

Vlamingen consumeren steeds minder vlees, maar toch stijgt de veestapel in Vlaanderen. Er worden anno 2017 meer dan twee keer zoveel varkens geproduceerd als nodig voor de binnenlandse markt. Heeft het dan nog impact om vegetariër te worden of zelfs veertig dagen lang ons steentje bij te dragen aan Dagen Zonder Vlees? Journalist Sarah Vandoorne, sinds begin dit jaar vegetariër, zocht het uit.

Sarah Vandoorne

Journalist - schrijft vooral over fairtrade en duurzaamheidslabels
Laad nog meer info over Consumptie

Een ogenblikje ...
We laden meer info over Consumptie.

Afval

Milieu

Verpakking

De meeste plastic schaaltjes voor vers vlees zijn gemaakt van plastic (PET, PP of PS) of van een combinatie van plastic en papier. De meeste plastic schaaltjes voor vers vlees en charcuterie zijn gemaakt van plastic (PET, PP of PS) of van een combinatie van plastic, folie en papier. Sinds kort mogen deze allemaal in de nieuwe PMD-zak, maar enkel als je ze losmaakt van het plastic schaaltje. Gooi plastic folie en plastic bakje dus los van elkaar in de zak. Dat maakt het achteraf makkelijker om te sorteren omdat het niet hetzelfde soort plastic is. Hetzelfde geld voor verpakkingen uit een mix van papier en plastic. Daar moet je het plastic van af halen voor de PMD-zak. Het papier moet bij het papier.

Omdat het ophaal- en recyclageproces voor die materialen niet optimaal verloopt, gaat in Europa tot een derde van het verpakkingsmateriaal verloren. Composteerbare schalen zouden een oplossing kunnen vormen, maar moeten ook aan dezelfde eigenschappen voldoen als de huidige verpakkingen. Ze moeten het vlees zo goed mogelijk vers houden en antimicrobiële eigenschappen hebben.

Momenteel loopt in Aalter een proefproject met de P+MD-zak. Dat is een vuilniszak waar plastic verpakkingen in mogen die niet thuishoren in de klassieke PMD-zak. Plastic verpakkingen van vlees of vleeswaren horen daar bij. Het project is bedoeld om te onderzoeken of er meer plastic verpakkingen verzameld en gerecycleerd kunnen worden. Ook in regio Mechelen loopt een project met roze zakken, waar zowel harde als zachte kunststoffen in mogen gegooid worden.

Meer verpakking of minder voedselverspilling?
Milieu

Voor de milieubewuste winkelganger lijkt het verspilling, die plastic verpakkingen die slechts een kleine hoeveelheid vleeswaren bevatten. Toch is het voor mensen die niet zoveel vlees eten een milieuvriendelijkere keuze. Bij grote hoeveelheden moet je er rekening mee houden dat alles op moet voor het bederft. In het geval van vlees is de ecologische impact van de productie zo groot, dat voedselverspilling na aankoop van een te grote verpakking meestal zwaarder doorweegt dan extra verpakking.

Gezondheid

Houdbaarheid

Als je de verpakking geopend hebt, mag je rauw varkensvlees maximaal twee dagen in de koelkast en vier maanden in de diepvries bewaren. Rauw gemalen vlees, dat ook varken bevat, bewaar je best niet langer dan één dag in de koelkast en drie maanden in de diepvries. Omdat vlees zo snel bederft kan je het best bewaren op de koudste plek in de koelkast: op de onderste plank, boven de groentelade. Diepgevroren vlees kan je het best ontdooien in de koelkast, zodat bacteriën geen kans krijgen zich te verspreiden.

Bronvermeldingen