We zijn al meer dan 100 jaar suikerproducent en daar zijn we succesvol in”, zegt Olaf van Baal, de nieuwe Chief Innovation Officer bij Suiker Unie. “De opbrengst per hectare is vrijwel nergens zo hoog als in Nederland; we gebruiken nu veel minder land voor dezelfde productie. Maar sinds de Europese productiequota in 2017 zijn vrijgegeven, zijn de suikerprijzen drastisch gedaald en is onze winstgevendheid onder druk komen te staan. ”
Die situatie dwingt Suiker Unie om na te denken over nieuwe manieren om de suikerbiet te verwaarden. “Suiker voor de voedingsmiddelenindustrie blijft onze basis. Daar blijven we op innoveren en in investeren. Daarnaast vormen we onszelf langzaam maar zeker om tot bioraffinaderij. Dat is de toekomst. Het betekent dat we nieuwe toepassingen zoeken voor andere componenten uit de biet. Op al onze locaties staan biomassavergisters om biogas te maken van suikerbietenresten. Ons suikertransport rijdt op eigen opgewekt biogas. En in onze fabriek in Anklam (D) fabriceren we ook bio-ethanol uit diksap . Willen we echter onze verdiensten en vooral die van onze telers weer op orde krijgen, dan zullen we nog verder moeten innoveren.”
Cosun Biobased Products
Die innovatie richt zich voor een deel op het ontwikkelen van biobased producten uit suikerbietenpulp. Daarvoor is enkele jaren geleden de interne start-up Cosun Biobased Products opgericht, onder de vleugels van moederbedrijf Royal Cosun. Het produceert microcellulosevezels om de viscositeit van vloeistoffen te beïnvloeden. Toepassingen zijn onder meer te vinden in de coating- en de wasmiddelenindustrie. Inmiddels is deze activiteit zo succesvol, dat deze als regulier bedrijfsonderdeel bij Suiker Unie is ondergebracht.
“Dat past binnen de visie van Suiker Unie: de groenste, meest innovatieve en de succesvolste suikerbietenverwerker ter wereld zijn”, zegt Van Baal. “En we zijn er nog niet, want de pulp kan verder worden verwaard. Er zitten ook hemicellulose en pectines in. Die zijn weer uit te splitsen in andere bouwstenen. En we onderzoeken hoe we de suikers verder kunnen verwaarden, door omzetting middels fermentatie, enzymen of chemische katalyse.”
Volgens Van Baal is alles wat te maken is uit olie of fossiele grondstoffen, ook te maken uit suiker, maar dan veel duurzamer. Denk aan chemische bouwstenen, monomeren of polymeren. “De uitdaging is producten te maken die concurrerend zijn. Dat is over het algemeen zeer lastig voor bulkproducten. Ook de huidige lage olieprijzen maken het niet gemakkelijk. Een nieuw product moet dus toegevoegde waarde hebben, doordat het beter presteert of een specialty chemical is met een hogere marktwaarde.”
Koploper in duurzaamheid
Suiker uit de suikerbiet is volgens Van Baal wel ideaal voor de productie van kunststoffen of chemicaliën. “Het is een heel efficiënt gewas en kan prima concurreren met bijvoorbeeld rietsuiker. Zeker omdat de kosten van een biobased product vaak al worden bepaald door de kosten van de feedstock. Bovendien plukken wij er de vruchten van dat we al jaren bezig zijn met het verduurzamen van onze teelten en processen. We zijn wereldwijd koploper in duurzaamheid en onze bietsuiker scoort qua land- en watergebruik en CO2-uitstoot veel beter dan rietsuiker.”
Van concurrentie met de voedselproductie is daarbij geen sprake. “De consumptie neemt in Europa af, dus is er meer suiker beschikbaar voor andere toepassingen. Daarnaast hebben we veel minder land nodig voor productie van dezelfde hoeveelheid suiker.” Ook de aandacht voor feedstocks uit tweede generatie biomassa vormt geen directe bedreiging. De omzetting daarvan naar non-food toepassingen is nog volop in ontwikkeling en kent zijn uitdagingen op gebied van duurzaamheid en omzettingskosten. Beschikbare volumes zijn ook nog zeer beperkt. .
Samenwerking
Inmiddels dringt de tijd. Niet alleen voor het klimaat, maar ook voor de leden van de coöperatie, die weer een gezonde boterham willen verdienen. In de visie voor 2025 heeft Suiker Unie dan ook uitdagende doelstellingen gesteld. Wat die precies zijn, laat Van Baal in het midden. Zeker is wel dat er haast moet worden gemaakt, om winst te kunnen maken met nieuwe, marktrijpe producten. “We beseffen dat we het niet redden als we daarmee vanaf de labfase moeten beginnen. We zijn dus op zoek naar samenwerking, zowel met technologieproviders als met eindklanten.”
Een voorbeeld is de overname van de Wageningse start-up Green Protein vorig jaar. Die ontwikkelde een methode om plantaardige eiwitten (RuBisCo) te winnen uit bietenblad. “Daar hebben we nu al een demonstratiefabriek voor gebouwd. Het ziet er veelbelovend uit, want het is een hoogwaardig functioneel plantaardig eiwit en de markt voor vleesvervangers groeit fors.”
Ook via programma’s als BioVoice (Zuidwest-Nederland) en de Sustainable Industry Challenge Chemport Edition (Noord-Nederland) zoekt Suiker Unie innovatieve partners. Zoals de start-up BioExtrax, dat is gericht op het efficiënt winnen van PHA (biodegradeerbare bioplastics) uit suiker.
“Op die manier kunnen we tot nieuwe, duurzame ketens komen, waarin we optimaal samenwerken en samen geld kunnen verdienen. Er zijn tal van markten met targets om te verduurzamen, bijvoorbeeld in de chemie. Vanuit die maatschappelijke ambitie gaan er in de toekomst echt kansen ontstaan.”
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Suiker Unie.
Beeld: Suiker Unie
