Pilot 'Akkerbelt' test vergroening in praktijk

Bij de uitvoering van de pilot 'Akkerbelt' zijn negen regionale landbouwcollectieven betrokken. Ze zijn actief in de akkerbouwstrook die loopt van Zeeland naar Groningen.

De deelnemende collectieven hebben in 2019 gebiedsplannen gemaakt met specifieke vergroeningsdoelen en gewas- en bouwplanmaatregelen. Deze zijn afgestemd met gebiedspartners zoals lokale overheden, waterschappen en andere partijen en toegespitst op de eigen regio en grondsoort.

Basispremie aanvullen

Wico Dieleman van ZLTO is lid van het kernteam van 'Akkerbelt' en als coördinator bij Poldernatuur Zeeland verantwoordelijk voor uitvoering van de pilot in Zeeland. Hij legt uit dat in het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) de vergroening meer prestatiegericht wordt vormgegeven als onderdeel van de ecoregeling, waarmee grondgebruikers hun basispremie kunnen aanvullen.

'We streven ernaar dat de meeste akkerbouwers in aanmerking komen voor een aanvullende vergoeding.'

Veertig maatregelen

De gebiedsplannen die de collectieven in 2019 hebben opgesteld, leveren samen een lijst op met bijna veertig vergroeningsmaatregelen. Die lijst kan nog wel wat worden ingedikt, vindt Dieleman. 'Het moeten maatregelen zijn die voldoende bijdragen aan de maatschappelijke doelen en iets toevoegen voor de akkerbouwers.'

Op bescheiden schaal wordt in de pilot een puntensysteem getest om de inzet voor de vergroening te waarderen.

Zeeland

In Zeeland zijn twee representatieve pilotgebieden aangewezen in Noord- en Zuid-Beveland. 'In Noord-Beveland ligt de focus op de grootschalige bedrijven en kiezen we voor de vergroeningsdoelen bodem en water', licht Dieleman toe.

'De maatregelen die worden getest, hebben betrekking op het bouwplan en dan vooral het doorzaaien van graanstoppels met groenbemesters, de winteroverteelt van groenbemesters, het onderwerken van gehakseld stro en op kleine schaal ook strokenteelt.'

Volgens Dieleman staat in Zuid-Beveland juist de kleinschalige landbouw centraal met aandacht voor behoud van landschapselementen en het stimuleren van biodiversiteit. In dit pilotgebied wil Poldernatuur Zeeland onder meer experimenteren met drie soorten akkerranden, te weten: insectenranden, bijenranden en gras-kruidenranden.

Gebiedsplannen

Net als Dieleman is ook Marjon Schultinga lid van het kernteam van 'Akkerbelt'. Zij is betrokken bij de pilot namens ANOG, het agrarisch collectief in Oost-Groningen. ANOG heeft in overleg met de gebiedspartners en de boerenleden gebiedsplannen gemaakt voor de regio's Oldambt (klei) en Veenkoloniën-Westerwolde (zand- en dalgrond).

In het Oldambt is biodiversiteit gericht op akkervogels het voornaamste vergroeningsdoel, Schultinga: 'We willen hier twee bestaande clusters voor akkervogels met elkaar in verbinding brengen. Dat kan door de aanleg van kruidenrijke akkerranden in de zomer of vogelgraan met stoppels in het najaar.'
Vogelgraan betreft stroken dungezaaid zomergraan waarin geen insecticiden worden gebruikt. Van deze stroken blijven de stoppels normaal de winter over liggen tot 15 maart. In een lichtere variant is dat tot 1 oktober.

Ecologisch slootbeheer

In de Veenkoloniën wordt het ecologisch slootbeheer van de kenmerkende brede veenwijken in combinatie met 3 meter brede akkerranden getest.

'We zoeken een optimum in het onderhoud om het ecologisch perspectief van de sloten maximaal te benutten. Het idee is om de sloten om de twee jaar te schonen aan slechts één kant. In de tussenliggende jaren worden de slootkanten met rust gelaten', licht Schultinga toe.

Akkerranden

Verder betreft de vergroening in Westerwolde de inzaai van akkerranden om bijen van voldoende voedsel te voorzien en bescherming te bieden aan patrijzen.

Het collectief Hollands Noorden heeft de Wieringermeer uitgekozen als pilotgebied. Coördinator Maaike Wagenaar vertelt dat een studiegroep is samengesteld bestaande uit leden van het collectief, LTO en de Agrarische Jongeren. 'Deze groep heeft het gebiedsplan samengesteld met een lijst vergroeningsmaatregelen. Ook lokale overheden en belangenorganisaties hebben hierbij input gegeven.'

Mix van groenbemesters

De vergroeningsdoelen voor de Wieringermeer gaan over de bodem, biodiversiteit en water. Getest worden onder meer een mix van groenbemesters, een hoger aandeel bodembedekking en meer rustgewassen in het bouwplan.

Wagenaar: 'Eén deelnemer heeft interesse om aan de slag te gaan met strokenteelt. Verder testen we nog kleinere maatregelen zoals het onderhoud van bermen en taluds voor het stimuleren van akkervogels en insecten.'

Bewustwording

Voor Hollands Noorden zijn maatregelen die voldoende bijdragen aan de vergroening op kosten gezet. Wagenaar: 'Op basis daarvan passen we het puntensysteem toe om de vergoeding voor extra inspanningen te bepalen. Het toekennen van punten draagt bij aan de bewustwording en zegt iets over de impact van de maatregelen.'