Rusland en Kazachstan op zoek naar Nederlands uitgangsmateriaal
Rusland en Kazachstan willen hun economie verbreden om zo minder afhankelijk te worden van hun olie- en gasindustrie. De ontwikkeling van de landbouwsector is een van de speerpunten van het overheidsbeleid in Moskou en Astana. Doel van het beleid is de import van agrarische producten te vervangen door lokale productie. Deze strategie heeft tot gevolg dat er grote behoefte in Rusland en Kazachstan is aan plantaardig uitgangsmateriaal.
Voordat de Russische tegensancties in augustus 2014 op onder andere groenten en fruit van kracht werden, waren de Russische Federatie en Kazachstan al bezig om hun eigen land- en tuinbouwproductie te stimuleren. De Russische tegensancties hebben dit proces versneld. Er zijn in beide landen diverse subsidie- en investeringsprogramma’s om de groente- en fruitsector te ondersteunen.
De groothandels- en supermarktketens in de twee landen zijn op hun beurt naarstig op zoek naar een constante aanvoer van kwalitatief hoogwaardige aardappelen, groenten en fruit. Zij betrekken hun verse producten het liefst van de lokale en regionale markt.
Wisselende kwaliteit
De kwaliteit van groenten en fruit in de schappen wisselt de laatste jaren voortdurend als gevolg van wisselende herkomstlanden. Een grote supermarktketen als Magnit heeft daarom besloten in de Russische regio Krasnodar zelf te gaan investeren in een groot kassencomplex. Hierbij gaat het om verse producten als komkommer en sla, met als doel jaarrond voldoende verse aanvoer te garanderen.
Moderne glastuinbouwbedrijven en grotere fruittelers in Kazachstan exporteren vanwege de Russische sancties juist weer een belangrijk deel van hun productie voor aantrekkelijke prijzen naar Russisch Siberië.
Groentezaden en stekmateriaal
Deze ontwikkelingen hebben tot gevolg dat het areaal glastuinbouw zowel in Rusland als in Kazachstan groeit en daarmee ook de vraag naar zaden en stekmateriaal. Sinds 2012 is het areaal glastuinbouw in Rusland gestegen van 1.800 hectare naar circa 2.500 hectare in 2016. Verwacht wordt dat het areaal in 2020 zo’n 3.500 hectare bedraagt.
De productie van groenten in kassen is de afgelopen vier jaar met 46% gestegen naar 840.000 ton in 2016. De kasproductie in Rusland bestaat vrijwel geheel uit komkommers en tomaten, maar de verhouding verandert. Zo is het aandeel komkommers gedaald van 70% naar 62% en die van tomaten gestegen van 29% naar 35%.
In Kazachstan is dezelfde ontwikkeling te bespeuren. Moderne kascomplexen zijn te vinden in de regio’s Almaty en Aktobé.
Aangezien de binnenlandse vraag naar en daarmee prijzen van groenten in Rusland de komende periode naar verwachting niet noemenswaardig stijgen, is het van groot belang dat telers vooral op de kosten letten. Experts adviseren in te zetten op verlaging van de kostprijs en op verbetering van de kwaliteit en opbrengst. Nederlandse leveranciers van groentezaden en stekmateriaal en organisaties met specifieke teeltkennis in de glastuinbouw kunnen daar een belangrijke rol in spelen.
Uitgangsmateriaal fruitsector
Reizend door Rusland en Kazachstan en tijdens gesprekken met regionale autoriteiten blijkt dat er tevens een groeiende vraag is naar uitgangsmateriaal voor de productie hard en zacht fruit. Het betreft hier vooral appels, peren en blauwe bessen, waarvan de laatste voor hoge prijzen in de winkels worden aangeboden.
Regio’s als Krasnodar, Belgorod, Orel, Tomsk en Lipetsk in Rusland en Almaty in Kazachstan overwegen verdere uitbreiding van het fruitareaal en zijn daarbij op zoek naar hoogwaardig kweekmateriaal. Zo is het areaal hard en zacht fruit in de Russische Federatie met 10.000 hectare gestegen van 507.000 in 2012 naar 517.000 hectare in 2016. De fruitproductie nam in 2016 toe met 14% naar 3,3 miljoen ton.
Fytosanitaire inspecties
De groeiende vraag naar fruitkweekmateriaal blijkt ook uit het Russische verzoek van de fytosanitaire dienst Rosselkhoznadzor om in Nederland inspecties te kunnen uitvoeren voor export van Nederlands kweekmateriaal naar de Russische markt. Als geen schadelijke organismen worden geconstateerd, kan export in principe van start gaan. Voor de Nederlandse export van pootaardappelen naar Rusland geldt een soortgelijke procedure.
In september 2016 vond in ons land een eerste inspectie plaats bij kwekers, waarvan hun Russische handelspartners aan Rosselkhoznadzor nadrukkelijk hadden aangegeven behoefte te hebben aan Nederlandse virusvrij fruitkweekmateriaal. Dit laatste is van wezenlijk belang om inspecties gedaan te krijgen. Mogelijk dat in het najaar van 2017 opnieuw een inspectieteam van Rosselkhoznadzor ons land bezoekt.
Samenwerking met lokale partners
Naast het exporteren van plantaardig uitgangsmateriaal, is er ook een groeiende belangstelling bij buitenlandse bedrijven om met een lokale partner te investeren in de productie in de landen zelf. De belangrijkste redenen zijn om het grote prijsverschil tussen het lokaal geteelde en het geïmporteerde materiaal te overbruggen en om invoerheffingen en ingewikkelde procedures te vermijden. Het betreft hier onder meer pootaardappelen en zaaizaden. Daarnaast staan onderzoekscentra en fruitorganisaties in Rusland en Kazachstan open voor samenwerking om nieuwe rassen in de fruitsector te ontwikkelingen.
Kwekersrecht niet transparant
Er zijn ook bedrijven die terughoudend zijn om nieuwe rassen in deze regio te ontwikkelen, omdat de regelgeving rond het kwekersrecht niet voldoende transparant is. Dit leidt tot veel onzekerheden. Nederland staat ten aanzien van kwekersrecht en in UPOV-verband open voor samenwerking met Rusland en Kazachstan.
‘Nederland staat open voor samenwerking met Rusland en Kazachstan’
Een andere interessante ontwikkeling is dat een van de Russische telersorganisaties het ministerie van Landbouw heeft opgeroepen om ook in eigen land nieuwe groentezaden te ontwikkelen. Fundamenteel onderzoek zou door de overheid moeten worden gefinancierd, een pilotproject voor de helft en commerciële productie van zaden voor 20%. Momenteel wordt naar schatting 80% van de groentezaden in Rusland geïmporteerd.
Landbouwteam Rusland en Kazachstan
Juni 2017