Landbouwminister Schouten zet deur op kier voor genetische modificatie
In haar pogingen de landbouw te verduurzamen, wil minister Carola Schouten gebruikmaken van een ‘lichte vorm’ van genetische modificatie. Met bedrijven, boeren en Universiteit Wageningen onderzoekt ze momenteel wat de mogelijkheden zijn om te experimenteren met de zogeheten CRISPR-Cas-methode.
De ChristenUnie-politica spreekt zich in de Volkskrant voor het eerst openlijk uit over deze technologie; in een driegesprek met Hidde Boersma en Joris Lohman, de pleitbezorgers van twee dominante, op het oog contrasterende landbouwvisies. In de komende weken stuurt de minister een brief naar de Tweede Kamer over haar vorderingen met CRISPR-Cas.
Vóór haar ministerschap zocht boerendochter Schouten het niet in de technologie, maar dacht ze nog dat alles biologisch moest worden. ‘In de loop der tijd ben ik gaan inzien dat mijn beeld veel te beperkt was’, zegt ze nu. ‘Voor CRISPR-Cas zou ik wel experimenteerruimte willen hebben.’ Die is er nu nauwelijks, omdat in juli het Europese Hof van Justitie oordeelde dat ook deze light-methode onder de strenge regels van genetische modificatie valt. ‘Het is jammer dat die deur in Europa is dichtgeslagen.’
Duurzaamheid
Dat ze ondanks de uitspraak toch de mogelijkheden onderzoekt, wordt bij Wageningen University & Research positief ontvangen. ‘Dit is een belangrijk signaal dat de minister zich uitspreekt’, zegt Bert Lotz, plantonderzoeker in Wageningen. ‘We lopen anders het risico dat we in Nederland blijven hangen bij de gedachte dat we dit met zijn allen niet willen. Terwijl onderzoek internationaal en nationaal laat zien dat het zorgvuldig kan en dat er grote duurzaamheidsslagen mee te maken zijn. Het gaat bijvoorbeeld om de vraag: wil je een aardappel vijftien keer per jaar laten bespuiten, of heel veel minder door deze technologie?’
Bij CRISPR-CAS worden gewassen verbeterd door zwakheden uit het dna te knippen. Bij klassieke veredeling duurt het met het kruisen van gewassen veelal jaren om de gewenste verandering aan te brengen. CRISPR-Cas comprimeert dit proces. In tegenstelling tot genetische modificatie vindt bij deze methode geen vermenging plaats met dna van andere soorten. Met die toevoeging kwam CRISPR-Cas ook in het regeerakkoord.
Typemachine
Wetenschappelijk gezien is er volgens Rene Smulders, die zich in Wageningen bezighoudt met plantenveredelingen, geen enkele reden om de techniek niet toe te staan. ‘Het is een uitbreiding van onze gereedschapskist’, zegt hij. ‘Het is nu alsof we alleen op een typemachine mogen werken, terwijl de computer al is uitgevonden.’ Zonder deze techniek stort volgens hem niet alles in, maar worden we wel op achterstand gezet.
Smulders vindt dat de minister bij de Europese Commissie erop moet aandringen dat de CRISPR-CAS op de uitzonderingslijst komt, waardoor minder strenge regels gaan gelden. Ze kan op elk gewenst moment de discussie hierover aanzwengelen, wat ook de belofte is in het regeerakkoord. De Commissie heeft de lidstaten bij herhaling gevraagd om een eenduidig standpunt hierover. Tot nu toe is dat nooit gelukt en maakt ook Schouten daar in Europa nog geen werk van.
Greenpeace noemt het juist terecht dat het Europese Hof CRISPR-Cas deze zomer onder genetische modificatie schaarde. ‘Dan wordt een risicobeoordeling gedaan’, zegt Herman van Bekkem van de milieuorganisatie. ‘Het is raar om dat niet doen met dit soort nieuwe technieken, waarvan de bijeffecten voor natuur en gezondheid nog onbekend zijn.’
Gepolariseerd landbouwdebat
Woensdag verdedigt landbouwminister Carola Schouten haar begroting in de Tweede Kamer, na haar aantreden een jaar geleden. De tegenstelling tussen eco- en technologie definieert haar ministerschap en de boerendochter gaat in gesprek met de exponenten ervan, Hidde Boersma en Joris Lohman. ‘Mijn eigen beeld was veel te beperkt.’
De aanleiding van dit gesprek is een artikel dat Boersma en Lohman eerder dit jaar publiceerden in de Volkskrant. Daarin betogen ze dat de ideologische tweestrijd tussen ecologen en technologen echte verduurzaming van de landbouw tegenhoudt. In onze podcast het Volkskrantgeluid praten ze erover door.