markt
Jerome Rozendaal
Terug naar het verleden
Melkproductie in Oekraïne stagneert al jaren Oekraïne produceert elk jaar minder melk. Na de val van de Sovjet-Unie stortte de professionele melkveehouderij in en van een wederopstanding lijkt geen sprake. Terwijl het EK in Oekraïne en Polen met rasse schreden nadert, ploetert de melkveehouderij voort.
Oekraïene - na Rusland het grootste land van Europa - produceert al jaren minder en minder melk. “Het land heeft een melkcrisis”, stelt Danone Oekraïne-directeur Dario Marcetti op het hoofdkantoor van Danone in Kiev. “Elk najaar zijn we gedwongen de productie van de minst winstgevende producten (melk, karnemelk en crème fraîche) stop te zetten en een kentering is nog niet in zicht.”
Keuterboer Dertig kilometer buiten de Oekraïense hoofdstad is van de hectiek van de miljoenenstad, die zich opmaakt voor het EK voetbal, weinig te merken. Elke ochtend brengt Ira haar koe naar een grasveldje en haalt deze in de middag weer op. De tijd lijkt in dit dorpje, Borodyanka, stil te staan. Dit gevoel wordt versterkt als ik me in de ‘stal’ van Ira begeeft. Achter het schuurtje, onder een raam, ligt een grote berg mest. Terwijl Ira – gezeten op een krukje – de melk uit de koe perst, kijken twee katten toe. In een naburig hok scharrelt een varken. Na het melken giet Ira de melk over in een melkbus en vangt met een zeefje het schuim af. Elke middag haalt een melktruck van een plaatselijke fabriek de melk van Ira en andere dorpsbewoners op. De schamele opbrengst van twintig cent stuit Ira tegen de borst, maar ze zegt geen keus te hebben.“Ik probeer melk aan bekenden te verkopen, maar dit lukt niet elke dag. 18 liter is een behoorlijke hoeveelheid.” Ira is zeker geen opvallende verschijning in Oekraïne. Sterker nog: maar liefst 80 procent van de melkproductie 24
414576.indd 24
komt van dergelijke keuterboeren, die volgens de statistieken gemiddeld anderhalve koe bezitten. Maar deze private productie neemt gestaag af, vertelt Marchetti. “Jonge mensen trekken naar de stad.”
Coöperaties Om de dalende productie op het platteland tegen te gaan begon Danone twee jaar geleden met zogenaamde melkcoöperaties. Daar krijgen private boeren zoals Ira advies en hebben zij de beschikking over opslag- en testapparatuur. “Op deze manier willen we de kwantiteit en kwaliteit verhogen”, vertelt Marcetti. “De dorpsmelk is van slechte kwaliteit. Mensen melken met vieze handen, wassen de melkbus niet goed of laten de melk op warme plekken staan”. De stelling van Marcetti wordt niet door iedere Oekraïner gedeeld. Marktproducten zijn heilig en er is een sterk wantrouwen bij fabrieksproducten. Yoghurtjes van Danone en andere producenten deden pas na de val van de Sovjet-Unie hun intrede in Oekraïne. Daarvoor waren de winkelschappen louter gevuld met melk, karnemelk en Smetana (crème fraîche). Anno 2012 telt Oekraïne 25 coöperaties en tussen de 1300 en 1600 keuterboeren. Maar het Franse concern is goed op weg. Nadat het in de zomer van 2010 het RussischOekraïense melkconcern Unimilk overnam, is het belang van de keuterboeren in de melkvoorziening afgenomen. “Bij de Danonefabriek komt 25 tot 30 procent van de melk van kleine boeren, maar de twee Unimilk-
Ira giet de melk over naar een melkbus.
fabrieken maken nauwelijks gebruik van deze melk. Hierdoor is het totale aandeel van de kleine boeren in de melkleverantie sterk afgenomen”, vertelt Alexander Prischepa, directeur Grondstoffen van Danone Oekraïne. “De coops zijn hierdoor eigenlijk meer verworden tot een sociaal project”, vervolgt hij. De Franse hoop spitst zich toe op de grote melkveebedrijven. De leveranciers van Danone hebben gemiddeld zo’n 400 koeien.
Sovjet-Unie De melkveehouderij stortte helemaal in na de val de Sovjet-Unie in 1991 en het ontstaan van een onafhankelijk Oekraïne. De zuivelzicht / 16 mei 2012
15-5-2012 12:24:57