De verkenning werd uitgevoerd binnen het BE-Basic R&D-programma in opdracht van de Stichting Topconsortium voor Kennis- en Innovatie Biobased Economy (TKI-BBE). Aanleiding is de transitie naar een biobased economie, waarin fossiele brandstoffen plaats maken voor hernieuwbare grondstoffen en duurzame energiebronnen om de uitstoot van broeikasgassen te laten dalen.
Volgens de EU-doelstelling moet de emissie van CO2 in 2020 20 procent en in 2030 40 procent lager zijn dan in 1990. Meer inzet van biomassa is een van de manieren om deze reducties te bereiken, naast maatregelen als CO2-opslag en een hoger aandeel wind- en zonne-energie. Dit rapport helpt de overheid te bepalen of ze met haar milieubeleid op het juiste spoor zit en of dat extra maatregelen nodig zijn om milieudoelstellingen te halen.
Twee uitersten
In de verkenning is zowel een analyse gemaakt, gebaseerd op de technologische verwachtingen vanuit de sector als een economische verkenning van bovenaf. In het eerste geval is gekeken naar de ontwikkelingen in markten die biomassa (gaan) gebruiken voor onder meer de opwekking van elektriciteit, de productie van transportbrandstoffen en chemicaliën. Daarbij spelen zaken als technische vooruitgang, grondstofprijzen en de kosten van omzettingsprocessen. In het tweede geval is het effect van de biobased economie op het bruto nationaal product (BNP,) de handelsbalans en de werkgelegenheid meegenomen.
Twee belangrijke factoren voor het gebruik van biomassa in de Nederlandse economie en de effecten hiervan zijn de mate van openheid van de biomassamarkt en de snelheid van technologische vooruitgang. Het rapport focust op twee uitersten binnen vier toekomstscenario’s op basis van deze twee factoren. In het RegLowTech-scenario blijft de biobased economie een regionaal fenomeen en staat innovatie op een laag pitje. Uit de studie blijkt dat er wordt vastgehouden aan bestaande technologieën gebaseerd op de eerste generatie biomassa (suikers, zetmeel, etc.). Er wordt tot 2030 geen nettowaarde toegevoegd aan het BNP.
GlobalHighTech hoogste rendement
In het GlobHightech-scenario neemt technologische innovatie een vlucht. Ontwikkelingen vinden plaats in een internationale context. Er verrijzen hightech bioraffinaderijen die uit tweedegeneratie biomassa, zoals houtachtige grondstoffen en reststromen, hoogwaardige basisgrondstoffen halen voor de productie van brandstoffen en chemicaliën. Handelsbeperkingen zijn opgeheven, een randvoorwaarde om uit de steeds grotere voorraad biomassa op de wereldmarkt te kunnen putten. Dit leidt tot dalende biomassaprijzen. Zo kan er in combinatie met innovatieve ontwikkeling steeds rendabeler geproduceerd worden en gaat de sector waarde toevoegen aan het BNP.
Het GlobHighTech-scenario maximaliseert het biomassaverbruik en levert van de vier scenario’s het hoogste rendement op. Wel heeft de vervanging van fossiele technologieën door duurdere, biobased alternatieven in alle scenario’s primair een negatief effect op het BNP. Dit geldt het sterkst voor een regionale benadering, waarbij er geen toegang is tot goedkopere biomassa uit Noord- en Zuid-Amerika.
Aanscherpen milieubeleid
De studie beveelt aan dat de overheid het milieubeleid aanscherpt. Geen van de scenario’s komt namelijk aan de 40 procent CO2-vermindering. Genoeg inzet van biomassa is essentieel, omdat dit 50 tot 60 procent van de hernieuwbare energiemix uitmaakt. Het GlobHighTech-scenario levert in 2030 de hoogste CO2-reducties én een substantiële bijdrage aan de groei van de Nederlandse economie op. Hierbij worden biobrandstoffen concurrerend, ontstaan er nieuwe banen, krijgt de chemiesector een impuls en groeit het BNP in 2030 met 1 miljard euro en vele miljarden meer in de jaren daarna. Dit is daarom, in termen van biomassagebruik, de goedkoopste weg naar een groenere toekomst, aldus het rapport.
Het rapport werd tijdens de openingsceremonie van de ECO-BIO conferentie op 7 maart 2016 voor het eerst gepresenteerd aan verschillende stake holders (overheid, bedrijfsleven, onderzoek) en is downloadbaar op de website van BE-Basic.
