Direct naar artikelinhoud

Waarom de ene 37 graden de andere niet is

Warmterecords sneuvelen met bosjes deze week. Zo werden woensdagnacht en donderdag respectievelijk de warmste nacht (24,1 graden) en warmste julidag ooit (37,3 graden) gemeten. Toch lijkt het te verschillen hoe we die hitte ervaren. In Wageningen werd gisteren een app gepresenteerd waarmee de hittestress per locatie is te zien.

Waarom de ene 37 graden de andere niet is
Beeld anp

Of je met dertig graden het liefst naar buiten rent of met de gordijnen dicht de krant leest, hangt vooral af van de luchtvochtigheid. 'Dat bepaalt hoe makkelijk we ons zweet kwijtraken aan de omgeving', zegt Hein Daanen, hoogleraar thermofysiologie aan de Vrije Universiteit. Wanneer zweet verdampt, onttrekt het warmte aan ons lichaam. 'Maar wanneer de lucht om je heen al verzadigd is, blijft het zweet liggen op je huid. Makkelijk afkoelen doe je dan niet meer.'

In Nederland valt het juist met die luchtvochtigheid wel mee, weet Daanen. 'Mijn dochter zit nu in Taiwan. In dat jungleklimaat daar zweet je zodra je de deur uitstapt.' In Nederland stijgt het vochtgehalte op een droge zomerdag niet boven de 30 procent, zag Daanen op grafieken van de laatste decennia.

Maar wanneer de lucht om je heen al verzadigd is, blijft het zweet liggen op je huid. Makkelijk afkoelen doe je dan niet meer
Hein Daanen, hoogleraar thermofysiologie aan de Vrije Universiteit

Gevoelstemperatuur

Maar hoe zit het dan met de gevoelstemperatuur? 'Daar kun je in de zomer eigenlijk niet goed over praten. Die gevoelstemperatuur is gedefinieerd voor de winter, voor de koude.' Het gaat dan vooral over wind: tien graden onder nul kan met een ijzige luchtstroom voelen als min-twintig zonder wind. 'In de zomer werken weerkundigen vooral met de 'zwoelheidindex'. Die neemt geen wind mee in de berekening, alleen temperatuur en luchtvochtigheid.' Toch speelt wind net zo goed mee - het helpt ons zweet kwijt te raken. De gevoelstemperaturen die deze dagen om onze oren vliegen zijn dus vooral natte vinger werk, zegt Daanen.

Volgens de hoogleraar kunnen we ons weren tegen de extreme hitte die over Nederland waait. 'Gewenning helpt. Binnen tien dagen past de mens zijn lichaam aan wanneer het warmer wordt. We maken meer vocht vrij om te zweten, en transpireren bovendien gelijkmatiger.' Topsporters die deelnemen aan buitenlandse toernooien weten dat, ze zijn weken van te voren ter plaatse om te acclimatiseren. 'Dat is ook precies waarom er de eerste dag van een hittegolf de meeste problemen zijn.'

In de zomer werken weerkundigen vooral met de 'zwoelheidindex
Hein Daanen, hoogleraar thermofysiologie aan de Vrije Universiteit

Nauwe steegjes

Terwijl het toppunt van de hittegolf nadert, komt Wageningen University met een weerbeleving-app die de plaatselijke hittestress in kaart brengt. Daarvoor moet de software weten waar je je in Nederland bevindt, of je in de schaduw staat en of je uit de wind bent. De teller staat deze dagen bijna overal op zeer sterke hittestress. 'Direct nadat je uit je koele kantoorpand stapt merk je de stress nog niet zo, dat komt na een kwartier ongeveer', zegt Bert Heusinkveld, een van de makers.

Voor wie niet zit te wachten op de aankomende hitte van zaterdag - en niet dicht aan zee woont - heeft Heusinkveld nog een tip: nauwe steegjes. 'Dat scheelt soms wel vier graden met een open plein in de stad.' En niet vanwege de schaduw, Heusinkveld schermt de zon bij zijn metingen zorgvuldig af. 'Zelfs een bouwlamp op een meter afstand kan onze thermometer niet beïnvloeden.'

Direct nadat je uit je koele kantoorpand stapt merk je de stress nog niet zo, dat komt na een kwartier ongeveer
Bert Heusinkveld

Lees ook

Geselecteerd door de redactie