Het geringe aantal meldingen van gezondheidsklachten door waterrecreatie in 2011 hangt samen met het weer. Het was de natste zomer in 100 jaar en het weer was sterk wisselvallig. Huidklachten werden ook in 2011 weer het meest gemeld. Vanaf 2013 wordt de nieuwe onlinevragenlijst in gebruik genomen.

content

Auteur(s): F.M. Schets, A.M. de Roda Husman

Infectieziekten Bulletin, jaargang 24, nummer 2, febuari 2013

Meldingen 2011

Het RIVM vraagt jaarlijks provincies en GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)’en na het zwemseizoen naar ontvangen meldingen van gezondheidsklachten die mogelijk gerelateerd zijn aan recreatie in oppervlaktewater. In 2011 reageerde 95% op dit verzoek (11/12 provincies en 27/28 GGD’en) waarvan respectievelijk 82% en 59% dergelijke incidenten rapporteerden. Een incident is gedefinieerd als een groep van overeenkomstige ziektebeelden geïsoleerd in plaats en tijd die geassocieerd zijn met recreatiewater.

De provincies rapporteerden 42 incidenten en de GGD’en 20, waarvan er 3 zowel door provincie als GGD werden gemeld. Het totale aantal incidenten komt hiermee op 59. De aanwezigheid van (overlast veroorzakende) blauwalgen werd 26 keer door het publiek gemeld; hierbij werden in de meeste gevallen geen gezondheidsklachten gerapporteerd. Opvallend is dat vrijwel alle (88%) meldingen van blauwalgen afkomstig waren uit de provincies Friesland en Flevoland. Bij 4 door de GGD’en gemelde incidenten van maagdarmklachten werd aangegeven dat de klachten mogelijk door blauwalgen waren veroorzaakt; de patiënten hadden huiduitslag, luchtwegklachten, koorts of maagdarmklachten of een combinatie daarvan. In alle gevallen is geen nader onderzoek verricht.

Weinig incidenten

Zoals in de meeste voorgaande zwemseizoenen (1) werden ook in 2011 huidklachten het meest frequent gemeld (48 incidenten; 81%), gevolgd door maagdarmklachten (7 incidenten; 12%). Ongeveer 20 patiënten hadden maagdarmklachten en bijna 400 patiënten hadden huidklachten. Opvallend is dat bijna de helft (48%) van de meldingen van huidklachten afkomstig was uit de provincie Gelderland. De meeste patiënten met huidklachten behoorden echter tot 1 groot cluster gemeld door de provincie Noord-Brabant en Bureau Gezondheid, Milieu en Veiligheid GGD'en Brabant/Zeeland. Het was een cluster van zwemmersjeuk, met ruim tweehonderd meldingen. Incidenten van een combinatie van maagdarm- en huidklachten en van overige klachten werden beide 2 keer gemeld. Oorklachten, oogklachten en leptospirose werden niet gemeld. Het Koninklijk Instituut voor de Tropen registreerde in 2011 3 aan recreatiewater gerelateerde incidenten waarbij patiënten besmet werden met leptospirose.

 

Figuur 1 Het aantal meldingen van recreatiewater gerelateerde gezondheidsklachten per zwemseizoen, gedurende de jaren 1991-2011, in relatie tot het aantal zomerse (maximum temperatuur ≥ 25 °C) en tropische (maximum temperatuur ≥ 30 °C) dagen in de zomers van deze jaren.

Natte en koele zomer

Uit de langjarige evaluatie van het aantal recreatiewater gerelateerde gezondheidsklachten blijkt een sterk verband tussen het aantal gerapporteerde incidenten en het weer in de zomer: bij mooi weer (veel dagen warmer dan 25 of 30 °C) worden meer incidenten gemeld (1). De zomer van 2011 was de natste zomer sinds ruim 100 jaar en had een uitgesproken wisselvallig karakter. Bovendien was deze zomer koel en somber (2). Het geringe aantal incidenten in 2011 (figuur 1) reflecteert het slechte zomerweer en bevestigt hiermee de hierboven genoemde duidelijk zichtbare relatie.

De vernieuwde en gemoderniseerde zwemwaterenquête komt eraan

Van 1990 tot en met 2011 werden gegevens over recreatiewater gerelateerde gezondheidsklachten verzameld door middel van een enquêteformulier dat per post of per e-mail werd verstuurd. Om trends in recreatiewatergerelateerde gezondheidsklachten als gevolg van klimaatverandering te signaleren, meer inzicht te krijgen in onder andere diffuse uitbraken en transmissieroutes anders dan contact met recreatiewater uit te kunnen sluiten, is een nieuwe digitale zwemwaterenquête ontworpen. Deze enquête verzamelt naast gegevens over zwemmen in oppervlaktewater ook gegevens over zwemmen in zwembaden. De enquête is gebouwd in Osiris en zal in gebruik genomen worden om de gegevens over het zwemseizoen van 2012 te verzamelen. Vanaf 2013 zal de enquête gedurende het hele jaar beschikbaar zijn, zodat meldingen direct ingevuld kunnen worden.

Auteurs

F.M. Schets, A.M. de Roda Husman, Centrum Infectieziektebestrijding, RIVM, Bilthoven

Correspondentie

F.M. Schets | ciska.schets@rivm.nl

Literatuur

 

  1. Schets F.M., de Roda Husman A.M., Havelaar A.H. 2011. Disease outbreaks associated with untreated recreational water use. Epidemiology and Infection 139, 1114-1125.
  2. http://www.knmi.nl/