Eikenprocessievlinder uit een grondnest.

Massale vluchten eikenprocessievlinder later dan anders

15-AUG-2012 - De koele maanden juni en juli hebben de ontwikkeling van de eikenprocessierupsen ten opzichte van de voorgaande jaren met zeker tien dagen vertraagd. Er worden al wel eikenprocessievlinders aangetroffen in speciale feromoonvallen, maar de aantallen liggen nog tachtig procent lager dan vorig jaar in dezelfde periode. Als het de komende weken droog blijft, zullen de vlinders echter massaal uitvliegen om zich voort te planten.

Bericht uitgegeven door het Kenniscentrum Eikenprocessierups op woensdag 15 augustus 2012

De koele maanden juni en juli hebben de ontwikkeling van de eikenprocessierupsen ten opzichte van de voorgaande jaren met zeker tien dagen vertraagd. Er worden al wel eikenprocessievlinders aangetroffen in speciale feromoonvallen, maar de aantallen liggen nog tachtig procent lager dan vorig jaar in dezelfde periode. Als het de komende weken droog blijft, zullen de vlinders echter massaal uitvliegen om zich voort te planten.

In grote delen van het land worden eikenprocessievlinders gevangen met feromoonvallen. De gevangen aantallen geven duidelijke informatie over de omvang van de eikenprocessierupspopulatie in de omgeving van de val. Daarnaast geven de aantallen ook informatie over hoe snel de ontwikkeling in de tijd verloopt. Het aantal gevangen vlinders bleef de afgelopen week nog flink achter bij die van vorige jaren in dezelfde periode. In onderstaande figuur worden voor een aantal locaties in Nederland de vangsten van de afgelopen week vergeleken met die van 2011 in dezelfde periode.

Aantal gevangen vlinders in de voorgaande week vergeleken met de aantallen vorig jaar in dezelfde periode (figuur: Kenniscentrum Eikenprocessierups)

Eiken met feromoonvallen (foto: Silvia Hellingman)Het lagere aantal vlinders in de vallen betekent niet dat er dit jaar minder eikenprocessierupsen waren dan voorgaande jaren, maar dat de ontwikkeling van de rupsen trager is verlopen. De koele juni en juli zijn daar waarschijnlijk de oorzaak van. Bij een rondgang door Nederland bleken veel nesten van de eikenprocessierups nog gesloten te zijn. Er waren nog geen duidelijke uitvlieggaten zichtbaar. Ook in het Eikenprocessierups Proefstation in Dieverbrug zijn nog geen vlinders uitgekomen.

Door nattigheid minder vlinders?
Eikenprocessievlinders in 2011 gevangen met feromoonvallen (foto: Silvia Hellingman)Het is nog te vroeg om vast te stellen of de natte en koele weersomstandigheden van de afgelopen maanden en negatieve invloed hebben gehad op de ontwikkeling van de nesten. Een rondgang langs een aantal zwaar aangetaste gebieden laat zien dat de nesten er normaal uit zien. Bij uitpeuteren van een aantal poppen bleken de vlinders in een goede conditie te zijn.

 

Uitkomst grondnesten
Eikenprocessievlinder uit een grondnest (foto: Silvia Hellingman)Sinds 2010 is bekend dat eikenprocessierupsen ook grondnesten kunnen vormen. Tot nu toe lijkt de uitkomst van de bovengrondse nesten gelijk te lopen met grondnesten. Vlinders die uit de grondnesten kruipen, gaan vaak op grassprieten zitten terwijl de vlinders uit bovengrondse nesten boven op het nest of op de stam zitten.


Opruimen nesten
Eikenprocessievlinder op de stam dichtbij het nest (foto: Silvia Hellingman)Het is raadzaam om zoveel mogelijk nesten nog op te ruimen. De brandharen blijven jaren actief en de nesten kunnen uit de bomen waaien. Onlangs heeft een gemeentelijke beheerder een nest op zijn nek gekregen, met alle nare gevolgen van dien. Bulten, ontstoken blaren in gezicht- hals en nek, waarbij de onderkin vol liep met vocht. Eind juli waren enkele rupsen nog actief. Dat betekent dat de vlinders die hier uit komen pas op z’n vroegst eind augustus of begin september zullen uitvliegen. Alle nesten waar nog geen vlinders zijn uitgevlogen die nu worden opgeruimd voorkomt een verdere uitbreiding van de populatie.

Tekst: Kenniscentrum Eikenprocessierups: Silvia Hellingman, Biocontrole Onderzoek en Advies; Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University; Henry Kuppen, Kuppen Boomverzorging BV; Jan Buijs en Ronald Jelsma, GGD Amsterdam; Henk Jans, arts Maatschappij en Gezondheid, Medische Milieukunde.
Foto’s: Silvia Hellingman