Afgeschreven robot wint aan populariteit - Melkveebedrijf

M A N A G E M E N T<br />

<strong>Afgeschreven</strong> <strong>robot</strong> <strong>wint</strong> <strong>aan</strong> <strong>populariteit</strong><br />

Tekst: Rob van Ginneken<br />

Beeld: Twan Wiermans<br />

Tweedehandse melk<strong>robot</strong>s zijn populair, zo<br />

populair dat het <strong>aan</strong>bod niet <strong>aan</strong> de vraag kan<br />

voldoen. Voornaamste oorzaak? De prijs. De<br />

<strong>aan</strong>schafprijs voor een tweedehands melk<strong>robot</strong><br />

ligt op 50 à 70 procent van de nieuwwaarde en<br />

dat is <strong>aan</strong>trekkelijk voor uitbreiders of groeiers.<br />

Vooralsnog zijn Lely en DeLaval de enige<br />

fabrikanten die de gebruikte melk<strong>robot</strong>s<br />

onderhanden nemen en ze gereviseerd op de<br />

markt brengen onder een andere naam.<br />

Maar ook andere fabrikanten zijn op de<br />

tweedehandsmarkt actief.<br />

Dat de melk<strong>robot</strong> <strong>aan</strong> een opmars bezig is in<br />

de sector is geen nieuws meer. Uit tellingen<br />

van het KOM (Kwaliteitszorg Onderhoud<br />

Melksystemen) blijkt dat in Nederland<br />

ongeveer 14 procent van de veehouders melkt<br />

met een automatisch melksysteem. En<br />

volgens Peter Huijsmans van Stichting KOM<br />

neemt dit <strong>aan</strong>tal snel toe. “De helft van het<br />

<strong>aan</strong>tal melksystemen dat opgeleverd wordt<br />

zijn melk<strong>robot</strong>s.” In België ligt dat <strong>aan</strong>tal iets<br />

lager, zo bevestigt Koen Lommelen van<br />

MCC-Vl<strong>aan</strong>deren. “Momenteel draaien er<br />

ongeveer 300 automatische melksystemen.<br />

Op een <strong>aan</strong>tal van 9.500 melkveehouders is<br />

dat <strong>aan</strong>tal nog niet zo groot.” Toch neemt in<br />

België het <strong>aan</strong>tal melk<strong>robot</strong>s snel toe, zo<br />

concludeert Lommelen. “Van de 150<br />

opgeleverde installaties in 2011 was exact<br />

een derde een automatisch melksysteem.”<br />

In het kielzog van de stijgende vraag naar<br />

melk<strong>robot</strong>s is er een nieuwe markt ontst<strong>aan</strong>,<br />

namelijk één die voorziet in de vraag naar<br />

gebruikte melk<strong>robot</strong>s. Veehouders die willen<br />

beginnen met melk<strong>robot</strong>s, maar huiverig<br />

zijn voor de investering; melkveehouders die<br />

al met een <strong>robot</strong> melken en goedkoop willen<br />

uitbreiden of stoppende boeren die nog<br />

enkele jaren automatisch willen melken zijn<br />

de vragende partijen.<br />

Lely en DeLaval zijn op deze markt ingesprongen<br />

met een programma dat de veehouders<br />

bedient van een gebruikte melk<strong>robot</strong>. Lely<br />

heeft sinds 2,5 jaar het Taurus-programma<br />

en DeLaval lanceerde onlangs Second Life.<br />

Beide hebben nu enkele tientallen geviseerde<br />

melk<strong>robot</strong>s op de markt gezet, hoofdzakelijk<br />

in Nederland.<br />

In het kielzog van de stijgende vraag naar melk<strong>robot</strong>s is er een nieuwe markt ontst<strong>aan</strong> die<br />

voorziet in de vraag naar gebruikte melk<strong>robot</strong>s.<br />

Merkbescherming<br />

René Poodt (Lely): “Voor de introductie van<br />

Taurus liep er al enige handel via het internet,<br />

waarbij melk<strong>robot</strong>s van veehouder tot<br />

veehouder verkocht werden. Het verplaatsen<br />

van een melk<strong>robot</strong> is echter niet zonder<br />

risico. De arm kan wat uit positie raken of er<br />

gaat een draadje los. Het gevolg is dat de<br />

melkveehouder niet tevreden is over de melk<strong>robot</strong><br />

van het merk Lely. Met de introductie<br />

van Taurus garanderen we de kwaliteit van<br />

een gebruikte melk<strong>robot</strong>. Dat waarderen de<br />

klanten en we hebben de indruk dat het<br />

<strong>aan</strong>tal melk<strong>robot</strong>s dat via het internet van<br />

eigenaar wisselt flink afneemt. Althans, voor<br />

zover we daar zicht op kunnen krijgen.”<br />

André de Leeuw (DeLaval) stelt dat DeLaval<br />

om dezelfde reden Second Life heeft<br />

geïntroduceerd. “Samen met Nederland was<br />

Denemarken één van de voorlopers op de<br />

<strong>robot</strong>markt. De Deense melkveehouderij<br />

verkeerde de afgelopen jaren in zwaar weer,<br />

waardoor er veel melk<strong>robot</strong>s via internet<br />

WWW.MELKVEEBEDRIJF.NL / NR 5 / MEI 2012 / MANAGEMENT| 13

---

M A N A G E M E N T<br />

René Poodt van Lely: “Met de introductie van Taurus garanderen we de kwaliteit van een<br />

gebruikte melk<strong>robot</strong>.”<br />

werden <strong>aan</strong>geboden. De regelgeving is echter<br />

verschillend, waardoor de <strong>robot</strong> niet altijd<br />

voldoet <strong>aan</strong> de Nederlandse of Belgische<br />

regelgeving. Met Second Life heeft de koper<br />

de garantie dat de <strong>robot</strong> volledig voldoet <strong>aan</strong><br />

de regelgeving en dat de <strong>robot</strong> gelijkwaardig<br />

is <strong>aan</strong> de meest recente versie.”<br />

De Leeuw schat dat er momenteel via Second<br />

Life 30 à 40 melk<strong>robot</strong>s op hoofdzakelijk<br />

Nederlandse melkveebedrijven geïnstalleerd<br />

zijn. Volgens Poodt ligt het <strong>aan</strong>tal operationele<br />

Taurus-melk<strong>robot</strong>s iets hoger. ”De afgelopen<br />

2,5 jaar hebben we in totaal 160 melk<strong>robot</strong>s<br />

verkocht via Taurus, waarvan 40 procent in<br />

Nederland is gebleven.”<br />

België weinig afzet<br />

In België echter is weinig vraag naar gebruikte<br />

melk<strong>robot</strong>s. Lommelen kent slechts een<br />

handvol bedrijven dat werkt met een gebruikte<br />

installatie. Met gebruikte traditionele melksystemen<br />

is er wel meer ervaring, maar<br />

enthousiast is Lommelen niet over het melken<br />

met occasies. “Verplaatsing doet een<br />

installatie geen goed. Het prijsverschil tussen<br />

nieuw en gebruikt moet dusdanig zijn dat<br />

de extra kosten nadien gedekt zijn.” Het feit<br />

dat Lely en DeLaval speciale programma’s in<br />

het leven geroepen hebben, stelt Lommelen<br />

wel geruster. “Het is een extra zekerheid.”<br />

De reden waarom er in België tot voor kort<br />

minder vraag was naar een gebruikte<br />

installatie kent deels zijn oorsprong in de<br />

historie en deels in de subsidiemogelijkheden.<br />

De melk<strong>robot</strong>hype is in België later op gang<br />

gekomen en de overheid draagt in sommige<br />

gevallen bij <strong>aan</strong> de investering in een nieuwe<br />

14 | WWW.MELKVEEBEDRIJF.NL / NR 5 / MEI 2012 / MANAGEMENT<br />

melk<strong>robot</strong>, waardoor het verschil tussen<br />

nieuw en gebruikt niet groot is. Maar<br />

desondanks begint de markt in België ook<br />

steeds meer te vragen naar een tweedehands<br />

melk<strong>robot</strong>, althans dat is de ervaring van<br />

Frederic Audenaert van Fullwood België.<br />

“Het betreffen vaak uitbreiders die al een<br />

installatie in de stal hebben en goedkoop<br />

willen doorgroeien. De installatie kan ook<br />

een traditionele melkstal zijn, want die<br />

combineert ook met een Merlin. ”Fullwood<br />

installeerde meer dan tien jaar geleden de<br />

eerste melk<strong>robot</strong>s in België. Deze worden nu<br />

in sommige gevallen ingeruild waardoor er<br />

een tweedehandsmarkt begint te ontst<strong>aan</strong>.<br />

Volgens Audenaert ligt het in de lijn der<br />

verwachting dat de gebruikte <strong>robot</strong>s onder<br />

een label op de markt gebracht worden<br />

nadat ze volledig gereviseerd en geüpdatet<br />

zijn, al zal daarvoor eerst de tweedehandsmarkt<br />

qua <strong>aan</strong>tallen moeten stijgen.<br />

Volop vraag<br />

Diezelfde mening is SAC ook toeged<strong>aan</strong>,<br />

aldus Gerrit Aanstoot van SAC Nederland.<br />

“Met ongeveer 30 gebruikte systemen in<br />

omloop zien we nog niet de noodzaak in van<br />

een label. Wij halen de gebruikte <strong>robot</strong>s<br />

echter wel terug naar de productielijn om ze<br />

daar te reviseren.” Per jaar verkoopt SAC<br />

ongeveer 10 gebruikte systemen, die ook<br />

weer deels uit Denemarken komen. “Maar<br />

als we er meer zouden hebben, dan waren<br />

die ook snel verkocht.”<br />

Poodt bevestigt dat er veel vraag is naar<br />

gebruikte melk<strong>robot</strong>s.”Wij denken dit jaar<br />

150 stuks te kunnen verkopen. Als er daarentegen<br />

voldoende melk<strong>robot</strong>s ingeruild worden,<br />

dan kunnen we ook 200 Taurus-melk<strong>robot</strong>s<br />

verkopen.” In dat kader is het volgens Poodt<br />

nu interessant voor Lely-melkers om hun<br />

<strong>robot</strong> in te ruilen op een nieuwe A4. “Zeker<br />

bij een A3 is de restwaarde nu hoog, mede<br />

doordat er veel vraag is naar een gebruikte<br />

melk<strong>robot</strong>.”<br />

75 % van de <strong>robot</strong>s dat nu via Lely Taurus<br />

wordt verkocht is van het type A2, dat vanaf<br />

1998 tot 2006 verkrijgbaar was. De resterende<br />

25 % wordt ingevuld door het type A3, dat<br />

van 2005 tot 2009 op de markt was. Van de<br />

A3-next (2009-2011) zijn bijna geen gebruikte<br />

versies.<br />

“Hoewel de A3 en de A2 al op de gebruikte<br />

markt beschikbaar zijn, zal je ze niet snel in<br />

dezelfde stal tegenkomen”, aldus Poodt. “Er<br />

zit een verschil in de positiebepaling van de<br />

koe bij beide <strong>robot</strong>s, waardoor ze wat betreft<br />

speencoördinaten niet met elkaar<br />

communiceren. Dat maakt een combinatie<br />

van beide types lastig, maar niet onmogelijk.<br />

Als de dieren in dezelfde groep gehouden<br />

worden, moet je alle koeien op beide <strong>robot</strong>s<br />

inmelken.”<br />

Upgraden<br />

Poodt geeft toe dat de voortdurende<br />

<strong>aan</strong>passingen <strong>aan</strong> de melk<strong>robot</strong>s een<br />

tweedehands markt creëren, omdat er in<br />

toenemende mate <strong>robot</strong>s ingeruild worden.<br />

“Door de <strong>aan</strong>wezigheid van Taurus hebben<br />

de melk<strong>robot</strong>s nog een goede restwaarde,<br />

waardoor de jaarlijkse afschrijving gelijk<br />

blijft terwijl er toch een nieuwe <strong>robot</strong> op het<br />

bedrijf staat.” Maar ook voor diegenen die<br />

blijven melken met hun oude <strong>robot</strong>, in dit<br />

geval nog de A2, biedt de <strong>aan</strong>wezigheid van<br />

het Taurus-programma voordelen. ”Zolang<br />

we de A2 nog gereviseerd verkopen, blijven<br />

we ons verplichten om de service te verlenen<br />

voor dat type <strong>robot</strong>. Doordat er nu veel vraag<br />

is naar gebruikte melk<strong>robot</strong>s, is het financieel<br />

<strong>aan</strong>trekkelijk om de types van 1998 te<br />

reviseren. Als over 2 à 3 jaar de A3’s op de<br />

gebruikte markt komen, dan zal de revisie van<br />

oudere A2-modellen niet meer interessant<br />

zijn”, aldus Poodt.<br />

Niet alle verschillen tussen de diverse Lelymelk<strong>robot</strong>s<br />

zijn met een upgrade weg te<br />

nemen. De <strong>robot</strong>s die via het Taurusprogramma<br />

in Maassluis gereviseerd worden,<br />

krijgen een upgrade naar de laatst beschikbare<br />

techniek van de betreffende melk<strong>robot</strong>.<br />

Daarnaast worden de slijtdelen, slangen,<br />

kabels en het plaatwerk vervangen of<br />

vernieuwd. Bij Lely wordt ook standaard de<br />

laser vervangen en de pompen met frequentie-

---

egelaars uitgerust, wat het energieverbruik<br />

vermindert.<br />

Het Second Life-programma van DeLaval<br />

wordt uitgevoerd in Lemelerveld (Overijssel)<br />

en ook daar worden de <strong>robot</strong>s helemaal uit<br />

elkaar gehaald en slijtdelen vernieuwd. De<br />

overige upgrades worden uitgevoerd op<br />

softwareniveau. De Leeuw: “De enige grote<br />

wijziging die de VMS sinds de introductie in<br />

2001 heeft onderg<strong>aan</strong>, is de verandering van<br />

een pneumatische arm naar een hydraulische<br />

arm. Als een <strong>robot</strong> het Second Life-programma<br />

doorlopen heeft, heb je eigenlijk te maken<br />

met de meest recente melk<strong>robot</strong>. Daardoor<br />

functioneren een gebruikte en een nieuwe<br />

melk<strong>robot</strong> goed met elkaar in dezelfde stal.”<br />

De Leeuw voegt er wel <strong>aan</strong> toe dat er een<br />

klein verschil zit in de optiemogelijkheden.<br />

“Het programma Herd Navigator is alleen te<br />

installeren op melk<strong>robot</strong>s uit 2007 of later.<br />

Maar meer dan 80 procent van de operationele<br />

melk<strong>robot</strong>s is niet ouder dan 5 jaar.”<br />

Dat de verschillende typen melk<strong>robot</strong>s goed<br />

met elkaar te combineren zijn en dat oudere<br />

<strong>robot</strong>s eenvoudig te upgraden zijn naar een<br />

meer recentere versie, maakt dat DeLaval<br />

niet kan voldoen <strong>aan</strong> de vraag naar gebruikte<br />

melk<strong>robot</strong>s. “Één van de oudste <strong>robot</strong>s in<br />

Nederland (2001) is vorig jaar geüpdatet naar<br />

versie 2011 en draait weer gewoon verder”,<br />

aldus De Leeuw. “Op dit moment loopt er<br />

een grote campagne onder gebruikers van<br />

een DeLaval-<strong>robot</strong> om de best<strong>aan</strong>de <strong>robot</strong> te<br />

updaten naar de nieuwste software en<br />

<strong>aan</strong>sluittechniek voor alle modellen vanaf<br />

2007. Een groot <strong>aan</strong>tal gebruikers heeft daar<br />

al gebruik van gemaakt en profiteert zo weer<br />

van de nieuwste technieken en software met<br />

als resultaat weer sneller <strong>aan</strong>sluiten en<br />

hogere capaciteit. Veehouders zijn dus minder<br />

snel geneigd om een <strong>robot</strong> in te ruilen.”<br />

Ook volgens Gerrit Aanstoot (SAC) is de<br />

mogelijkheid om melk<strong>robot</strong>s met elkaar te<br />

laten communiceren juist de reden waarom<br />

dat bij SAC - maar ook bij bv. DeLaval en<br />

Fullwood - de tweedehandse markt minder<br />

hard loopt dan bij Lely. Daarnaast vinden de<br />

beschikbare <strong>robot</strong>s volgens Aanstoot weer<br />

sneller een bestemming, juist doordat ze de<br />

mogelijkheid hebben om naast een best<strong>aan</strong>de<br />

<strong>robot</strong> te functioneren. “Zelfs de Galaxy’s<br />

(destijds Insentec) uit 1998 functioneren nog<br />

prima als ze uitgerust worden met een nieuwe<br />

arm en de nieuwste software update.”<br />

Aanstoot vervolgt: ”De industriële arm waar<br />

de SAC-<strong>robot</strong> mee uitgerust is, heeft een<br />

levensverwachting van 15 tot 20 jaar; dat<br />

halen ze in de industrie namelijk ook. De<br />

noodzaak om een <strong>robot</strong> in te ruilen is er dus<br />

niet.”<br />

Kosten<br />

Dat de leeftijd van de <strong>robot</strong> wat hoger is, is<br />

volgens Aanstoot na de upgrade geen<br />

belemmering voor de capaciteit. Het kan wel<br />

een voordeel zijn in de prijs. “De prijs voor<br />

een gebruikte SAC-melk<strong>robot</strong> kan, naargelang<br />

André de Leeuw van DeLaval schat dat er momenteel via Second Life 30 à 40 melk<strong>robot</strong>s<br />

zijn geïnstalleerd.<br />

de staat van de melk<strong>robot</strong> en de <strong>aan</strong>wezige<br />

opties, oplopen tot 70 procent van de nieuwwaarde.”<br />

Audenaert (Fullwood) denkt dat de<br />

prijs rond de 60 procent van de nieuwwaarde<br />

mag zijn afhankelijk van de gekozen opties.<br />

“Een hogere prijs is niet interessant daar<br />

men dan beter kiest voor een nieuw systeem<br />

met de laatste noviteiten en de kans op<br />

overheidssteun.” De Leeuw stelt dat een<br />

gebruikte VMS tussen de 50.000 en 60.000<br />

euro kost, terwijl een Taurus-melk<strong>robot</strong><br />

begint bij 60.000 euro, al plaatst Poodt daar<br />

wel een kanttekening bij. “De nu nog<br />

beperkte beschikbaarheid van gebruikte<br />

A3-<strong>robot</strong>s maakt dat de kosten voor deze<br />

relatief jonge modellen momenteel een stuk<br />

dichter bij de oorspronkelijke nieuwprijs<br />

uitkomen.”<br />

Qua onderhoud biedt geen van de fabrikanten<br />

een apart onderhoudspakket <strong>aan</strong> voor<br />

gebruikte melk<strong>robot</strong>s. De kopers kunnen<br />

gebruikmaken van het best<strong>aan</strong>de pakket<br />

voor dat type <strong>robot</strong> <strong>aan</strong>geboden. Volgens<br />

Poodt wordt het onderhoud wel duurder als<br />

de leeftijd van de <strong>robot</strong> vordert. “Na 10 jaar<br />

zullen de servicekosten van een <strong>robot</strong> relatief<br />

hoger worden, ook als hij gereviseerd is. Het<br />

is immers geen nieuw model waarvan je kunt<br />

verwachten dat de onderhoudsbehoefte en<br />

storingsgevoeligheid steeds lager komen te<br />

liggen.”<br />

Onafhankelijk melkwinningsadviseur Johan<br />

Grolleman deelt die mening <strong>aan</strong> de hand<br />

van zijn ervaringen in de praktijk, al geeft<br />

Grolleman wel <strong>aan</strong> dat er weinig informatie<br />

over onderhoudskosten na tien jaar bekend<br />

is. Op het gebied van melkkwaliteit is er<br />

volgens Grolleman geen bezwaar voor het<br />

gebruik van een tweedehands melk<strong>robot</strong>.<br />

“De melktechniek is niet veel veranderd.<br />

Misschien is de melkkwaliteit wat minder,<br />

maar dat is niet heel relevant. In vergelijking<br />

met traditionele melkinstallaties is de melkkwaliteit<br />

bij een <strong>robot</strong> beter. De <strong>robot</strong>installaties<br />

zijn namelijk overal hetzelfde,<br />

terwijl een melkstal overal verschillend is.<br />

Daarnaast zijn problemen met het celgetal<br />

meer gerelateerd <strong>aan</strong> het management op<br />

het bedrijf.”<br />

Ondanks dat de melktechniek niet altijd<br />

minder hoeft te zijn in vergelijking met een<br />

nieuwe melk<strong>robot</strong> is Grolleman niet<br />

onverdeeld positief over de <strong>aan</strong>schaf van<br />

een gebruikte melk<strong>robot</strong>. “Je loopt op<br />

technisch vlak toch een beetje achter de<br />

feiten <strong>aan</strong>. Wil je de komende tien jaar het<br />

maximale uit je melk<strong>robot</strong> halen, dan moet<br />

je toch sterk overwegen of je niet beter een<br />

nieuwe melk<strong>robot</strong> kunt kopen.” <<br />

WWW.MELKVEEBEDRIJF.NL / NR 5 / MEI 2012 / MANAGEMENT | 15