Resultaten Q-koorts onderzoek (Q-VIVE) melkgeitensector
|
|
- Jan Michiels
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 8 maart 2012 Resultaten Q-koorts onderzoek (Q-VIVE) melkgeitensector Beste deelnemer aan het Q-koorts onderzoek Q-VIVE, Van maart 2009 tot medio 2010 heeft er onder de naam Q-VIVE een landelijk Q-koorts onderzoek plaatsgevonden. Q-VIVE was een onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) samen met onder meer de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD), de Land- en Tuinbouworganisatie (LTO) en de Academische Werkplaats (AMPHI) van het UMC St Radboud te Nijmegen. Er is onderzoek gedaan naar infecties met de Q-koorts bacterie bij het vee, de veehouders en de gezinsleden van melkgeitenen melkschapenbedrijven. Bij een klein aantal bedrijven is ook het voorkomen van de Q- koorts bacterie in de stallen en de directe bedrijfsomgeving onderzocht. Ook uw bedrijf heeft destijds haar medewerking aan Q-VIVE verleend, waarvoor we u nogmaals hartelijk willen danken. Het is ons een groot genoegen om via deze brief de belangrijkste resultaten uit het onderzoek aan u te kunnen presenteren. Grote bereidheid tot deelname melkgeitenbedrijven In totaal werden in bedrijven aangeschreven met een minimum aantal van 100 melkgeiten. Alleen de bedrijven waar nog niet volledig tegen Q-koorts was gevaccineerd zijn bij het onderzoek betrokken. Hiervan hebben er 141 (42%) deelgenomen aan één of meerdere onderdelen van het onderzoek. 123 bedrijven hebben deelgenomen aan het bloedonderzoek onder het vee, 111 bedrijven aan het bloedonderzoek bij de houders zelf en eventuele gezinsleden en 19 bedrijven aan het stal- en omgevingsonderzoek. Hoe vaak werd een infectie met de Q-koorts bacterie aangetroffen bij de geiten? De aan het bedrijf verbonden dierenarts tapte bloed bij een steekproef van alle melkgeiten op het bedrijf. De bloedmonsters werden door de GD onderzocht op antistoffen tegen de Q-koorts bacterie. In totaal werden bloedmonsters afkomstig van 123 bedrijven onderzocht. De resultaten in het kort: bij 21% van de geiten werd een infectie met de Q-koorts bacterie aangetoond; 1
2 bij 43% (53) van alle deelnemende bedrijven, werd minstens één geit met een doorgemaakte infectie aangetroffen; op deze 53 besmette bedrijven bleek gemiddeld 46% van alle geteste geiten de infectie te hebben doorgemaakt. Dit percentage varieerde sterk per bedrijf en lag tussen de 5% en 95%. Bij het onderzoek van de GD in 2008 lagen deze percentages duidelijk lager: toen werd bij 15% van de melkgeiten een infectie met de bacterie aangetoond; had 18% van de bedrijven minstens één geit met een doorgemaakte infectie; op deze besmette bedrijven had gemiddeld 32% van de dieren de infectie doorgemaakt. De vergelijking van de twee onderzoeken laat zien dat de Q-koorts bacterie zich sterk heeft verspreid onder de Nederlandse melkgeiten in de periode van 2008 tot medio Welke factoren hangen samen met infecties bij de geiten op het bedrijf? Geiten met een doorgemaakte infectie bleken vaker aanwezig bij bedrijven die zich bevonden binnen een afstand van acht kilometer van een zogenaamd tankmelkpositief bedrijf (tankmelkonderzoek naar de Q-koorts bacterie werd 1 oktober 2009 landelijk ingevoerd). Dit lijkt er op te wijzen dat de bacterie van positieve bedrijven zich via de lucht verspreidt naar nabijgelegen andere bedrijven. Voor individuele dieren bleek de kans op infectie met de Q-koorts bacterie ook verhoogd indien op het bedrijf kunstmatige inseminatie (KI) werd toegepast. In de literatuur is bekend dat zaad van herkauwers besmet kan zijn met de Q-koorts bacterie. De mogelijke rol van kunstmatige inseminatie bij de verspreiding van Q-koorts onder de geiten werd eind 2008 erkend door de Coöperatieve geiten KI in Nederland. Bokken die gebruikt worden voor KI worden sindsdien periodiek getest op infectie met de Q-koorts bacterie, waarna positieve bokken worden afgevoerd. Andere risicofactoren die in het onderzoek onder meer naar voren kwamen: aanwezigheid van honden of katten in de geitenstal; honden en katten kunnen inderdaad de Q-koorts bacterie bij zich dragen en verspreiden naar hun omgeving; het gebruik van stro vanuit het buitenland of stro waarvan de herkomst niet (meer) bekend was bij de veehouder; het is bekend dat de Q-koorts bacterie buiten het dier, bijvoorbeeld in stro, lange tijd aanwezig blijft; het houden van meer dan 800 melkgeiten op het bedrijf. Dit komt doordat een grotere groep vatbare dieren de infectie kunnen oppikken en vervolgens verder verspreiden. Ook kan het risico op insleep van de bacterie hoger zijn op deze grotere bedrijven door bijvoorbeeld de aanvoer van meer voer, aankoop van meer dieren of de grotere aantallen professionals die op het bedrijf werken of het bedrijf bezoeken. 2
3 Stal- en omgevingsonderzoek Het voorkomen van de Q-koorts bacterie in de stal en directe stalomgeving werd onderzocht op 4 bedrijven (waaronder één melkschapenbedrijf) waar in 2008 of 2009 een door Q- koorts veroorzaakte abortusstorm werd gemeld; 11 bedrijven die positief waren in de tankmelkmonitoring maar zonder een opvallend aantal abortussen bij de geiten; 5 zogenaamde controle bedrijven waar geen Q-koorts was aangetroffen bij het bloedonderzoek van de geiten en ook in het verleden geen Q-koorts bij de dieren of op het bedrijf was aangetoond. Zoals verwacht werd een duidelijk groter aantal monsters positief bevonden (met doorgaans ook grotere hoeveelheid bacteriën) op de bedrijven waar een abortusstorm had plaatsgevonden, direct gevolgd door de tankmelkpositieve bedrijven. Op de negatieve controle bedrijven werden de minste positieve monsters waargenomen. Op de negatieve bedrijven werd wel een deel van de stof en luchtmonsters positief bevonden voor de Q-koorts bacterie. Bij alle gezinnen op de bedrijven met een doorgemaakte abortusstorm en bij 73% van de gezinnen op bedrijven die tankmelkpositief waren, had een deel van de onderzochte personen onlangs een infectie met de Q-koorts bacterie gehad. Op de negatieve controle bedrijven had niemand onlangs de infectie opgelopen. Bewoners en medewerkers van bedrijven met een abortusstorm, maar ook met een positieve tankmelkuitslag, hebben dus een verhoogde kans op infectie met de Q-koorts bacterie. Hoe vaak werd een infectie met de Q-koorts bacterie aangetroffen in het veehoudergezin? Bij ruim tweederde (69%) van de deelnemers werden antistoffen tegen de Q-koorts bacterie aangetoond. Dat betekent dat deze personen in het verleden of mogelijk onlangs een infectie met de Q-koorts bacterie doormaakten, al dan niet met klachten. Dit was het hoogste voor de groep van veehouders (74%) en was het laagste, maar nog steeds zeer hoog, voor kinderen van 12 tot en met 17 jaar (57%). De genoemde percentages liggen duidelijk hoger dan wat gevonden werd bij een willekeurige groep van de Nederlandse bevolking vlak voor de epidemie. Van die mensen had 2% een keer de infectie doorgemaakt. De percentages in de veehouderijgezinnen liggen ook hoger in vergelijking met de inwoners van het dorp Herpen in het zwaarst door Q-koorts getroffen gebied; in het najaar van 2007 bleek een kwart van de inwoners de infectie te hebben doorgemaakt. Dit laat zien dat melkgeitenhouders en hun gezinsleden in Nederland een grote kans hebben om gedurende hun leven een infectie met de Q-koorts bacterie op te lopen, al dan niet met klachten. Het feit dat bij 4% van de 3
4 deelnemers de diagnose Q-koorts al eerder via een arts gesteld was, laat zien dat infecties onder veehouders niet altijd zonder klachten verlopen. Welke factoren hangen samen met Q-koorts bij het veehoudergezin? Net als bij de geiten werd een verhoogd risico gevonden voor deelnemers van bedrijven die zich binnen een straal van 8 kilometer bevonden van een tankmelkpositief bedrijf. Samen met het de verhoogde kans op infectie bij de bewoners van bedrijven in de provincies Noord-Brabant en Limburg en van bedrijven waar het woonhuis zich bevond binnen 10 meter van de dichtstbijzijnde stal, wijst dat op een infectie door inademing van de bacterie via de lucht van het eigen of nabijgelegen besmette bedrijf. Omdat ook vaker een infectie met de Q-koorts bacterie werd gevonden bij bewoners die opgroeiden op een boerderij met herkauwers zal een deel van de aangetoonde infecties vermoedelijk al lang geleden hebben plaatsgevonden. Opnieuw werd ook een verhoogde kans op infectie gezien bij veehoudergezinnen als de kat in de geitenstal kwam. Bedrijven waar bedrijfslaarzen werden gedragen in de stallen toonden een lager risico voor Q-koorts bij de deelnemers. Wat concluderen we aan de hand van deze resultaten In het algemeen pleiten de resultaten bij zowel het vee als de veehouderij-gezinnen voor een voortzetting van het huidige vaccinatiebeleid bij melkgeiten en melkschapen, zeker op de grotere bedrijven. Dit vaccinatiebeleid voorkómt abortusstormen onder de geiten en leidt tot duidelijke lagere uitscheiding van bacteriën door dieren die ondanks de vaccinatie toch geïnfecteerd raken. Dit voorkomt de verdere verspreiding van de Q- koorts bacterie via de lucht tussen dicht bij elkaar gelegen melkgeitenbedrijven en verlaagt dus het risico van Q-koorts bij mens en dier. Ook het aantal infecties bij veehouders en hun gezinnen zal naar verwachting hiermee verminderen. Door het intensieve contact met de dieren en hun leefomgeving is het risico op een infectie onder veehouderijgezinnen, met name op bedrijven met een abortusverleden door de Q koorts bacterie en op bedrijven met een positieve tankmelkuitslag, nog wel aanwezig. Het onderzoek onderstreept ook het belang van het zo klein mogelijk maken van de kans op insleep via andere wegen dan de lucht, door het weren van huisdieren zoals honden en katten uit de stal en het wisselen van laarzen en eventueel andere beschermende kleding bij het binnengaan en verlaten van de stal. Op basis van de wetenschappelijke literatuur en resultaten voor andere dierziekten wordt ook de aanvoer van dieren van andere bedrijven sterk ontmoedigd vanwege de verhoogde kans op insleep van ziektekiemen, ook al kon die relatie in ons onderzoek niet worden aangetoond. 4
5 Een woord van dank Het is duidelijk dat een grootschalig onderzoek als dit, leunt op de inzet van vele personen en organisaties, maar vooral afhankelijk is van uw medewerking. Wij bedanken daarom alle deelnemende melkgeitenhouders van harte voor hun bijdrage aan dit onderzoeksproject. De resultaten zullen in de komende weken breder in de melkgeitensector bekend worden gemaakt en ook aan de opdrachtgevers van het onderzoek worden toegestuurd. De resultaten zullen ook in internationale wetenschappelijke vakbladen worden gepubliceerd. Ik hoop dat u middels deze informatie voldoende bent geïnformeerd over de uitkomsten van het Q-VIVE onderzoek. Met vriendelijke groet, Namens het projectteam Q-VIVE geit* Mw. Dr. Yvonne T.H.P. van Duynhoven, projectleider Hoofd Laboratorium voor Zoönosen en Omgevingsmicrobiologie, Centrum Infectieziektebestrijding, RIVM * Projectteam geiten Q-VIVE: Yvonne van Duynhoven, projectleider Q-VIVE,Centrum Infectieziektenbestrijding, RIVM, Bilthoven Barbara Schimmer, arts-onderzoeker, Centrum Infectieziektenbestrijding, RIVM, Bilthoven Arnout de Bruin, microbiologisch onderzoeker, Centrum Infectieziektenbestrijding, RIVM, Bilthoven Bart van Rotterdam, microbiologisch onderzoeker, Centrum Infectieziektenbestrijding, RIVM, Bilthoven Rozemarijn van der Plaats, microbiologisch analist, Centrum Infectieziektenbestrijding, RIVM, Bilthoven Jeannine Hautvast, arts Maatschappij en Gezondheid, coördinator Academische Werkplaats (AMPHI) UMC St Radboud Nijmegen Helen Aangenend, onderzoeksverpleegkundige AMPHI, UMC St Radboud Nijmegen Peter Schneeberger, arts-microbioloog, Jeroen Bosch Ziekenhuis, Den Bosch Jamie Meekelenkamp, microbiologisch analist, Jeroen Bosch Ziekenhuis, Den Bosch Harry Stinis, bedrijfsarts, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, AMC Amsterdam Piet Vellema, dierenarts-specialist kleine herkauwers, Gezondheidsdienst voor Dieren, Deventer Sanne Kelderman, medewerker Kleine herkauwers, Gezondheidsdienst voor Dieren, Deventer Roel Paauwe, dierenarts, Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit, Utrecht Rob van Oosterom, senior-beleidsmedewerker, Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit, Utrecht Mark Paauw, specialist veehouderij, ZLTO (tot 1 januari 2012) Margo Vonk, beleidsmedewerker Productschap Vee en Vlees Het Q-VIVE prikteam van Diagnostiek Nederland 5
Rapportage uitkomsten Q-koorts Herpen II onderzoek
Rapportage uitkomsten Q-koorts Herpen II onderzoek 22 juni 2015 De GGD Hart voor Brabant voerde dit onderzoek uit in samenwerking met AMPHI de academische werkplaats van het Radboud universitair medisch
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage. Geachte Voorzitter,
Directie Voedselkwaliteit en Diergezondheid De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum 10 september 2008 08-LNV-107
Nadere informatie15-07-2008 Kamervragen aan de ministers van VWS en LNV over de explosieve stijging van het aantal Q-koorts gevallen in Brabant
15-07-2008 Kamervragen aan de ministers van VWS en LNV over de explosieve stijging van het aantal Q-koorts gevallen in Brabant Kamervragen van het lid Thieme aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn
Nadere informatieZicht op Q-koorts. Kernboodschap
Zicht op Q-koorts Deze informatie is tot stand gekomen in samenwerking met het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu), diverse organisaties en beroepsgroepen. 1 Kernboodschap Q-koorts kunt
Nadere informatieMinsterie van VWS t.a.v. de heer P.H. Huyts. Ministerie van LNV t.a.v. mevrouw A. Burger. Geachte heer Huyts, geachte mevrouw Burger,
Postbus 1 3720 BA Bilthoven A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Tel (030) 274 91 11 Fax (030) 274 29 71 info@rivm.nl www.rivm.nl Minsterie van VWS t.a.v. de heer P.H. Huyts Ministerie van LNV t.a.v.
Nadere informatieInformatie over Q-koorts
Informatie over Q-koorts De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor Q-koorts. De afgelopen weken ontvingen gemeenten hierover brieven van de Vereniging Nederlandse Gemeenten, het ministerie van Volksgezondheid
Nadere informatieInformatie voor veehouders en medewerkers van bedrijven waar Q-koorts is vastgesteld
Informatie voor veehouders en medewerkers van bedrijven waar Q-koorts is vastgesteld Inleiding U krijgt deze informatie omdat er door het tankmelkonderzoek Q-koorts is vastgesteld op uw bedrijf of omdat
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieInformatie voor veehouders en medewerkers van bedrijven waar Q-koorts is vastgesteld
Informatie voor veehouders en medewerkers van bedrijven waar Q-koorts is vastgesteld Inleiding U krijgt deze informatie omdat er door tankmelkonderzoek Q-koorts is vastgesteld op uw bedrijf of omdat u
Nadere informatieKamervragen aan de ministers van VWS en LNV over nieuwe gevallen van Q-koorts besmettingen bij mensen in Brabant
08-05-2008 Kamervragen aan de ministers van VWS en LNV over nieuwe gevallen van Q-koorts besmettingen bij mensen in Brabant Vragen van het lid Thieme aan de ministers van Volksgezondheid Welzijn en Sport
Nadere informatieDE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT,
MINISTERIE VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 2009, TRCJZ/2009/ houdende een vaccinatiecampagne ter bestrijding van Q-koorts
Nadere informatieZicht op Q-koorts. Informatie over de ziekte Q-koorts. www.rivm.nl/q-koorts
Zicht op Q-koorts Informatie over de ziekte Q-koorts Q-koorts kunt u oplopen door het inademen van de bacterie. Wees alert op de verschijnselen van Q-koorts. Woont u of bent u in een gebied waar Q-koorts
Nadere informatieBrabant-Zuidoost. Zicht op Q-koorts. Ronald ter Schegget. arts infectieziektebestrijding. GGD Brabant-Zuidoost
Zicht op Q-koorts Ronald ter Schegget arts infectieziektebestrijding GGD Brabant-Zuidoost 1 Kernboodschap Q-koorts kunt u oplopen door het inademen van de bacterie. Wees alert op de verschijnselen van
Nadere informatieHygiëneprotocol voor melkgeiten- en schapenhouderijen
Hygiëneprotocol voor melkgeiten- en schapenhouderijen 6 februari 2009, gewijzigd op 15 april, 10 juli 2009 en 19 oktober 2009 en 8 februari 2010. Met de Land en Tuinbouworganisatie (LTO) is een hygiëneprotocol
Nadere informatieParatuberculose. in (melk)geiten. Nieuwe inzichten en praktische handvatten
Paratuberculose in (melk)geiten Nieuwe inzichten en praktische handvatten Paratuberculose in geiten Introductie Paratuberculose is een langzaam voortschrijdende, infectieuze ontsteking van de dunne darm
Nadere informatieFactsheet maatregelen Q-koorts (12 februari :00 uur)
Factsheet maatregelen Q-koorts (12 februari 2010 11:00 uur) Inleiding Q-koorts is een zoönose (een dierziekte die overgedragen kan worden op de mens) die wordt veroorzaakt door de bacterie Coxiella burnetti
Nadere informatieVragen en antwoorden over het Schmallenbergvirus Versie 14 februari 2012
Vragen en antwoorden over het Schmallenbergvirus Versie 14 februari 2012 Is er mogelijk gevaar voor omwonenden/mensen? Op basis van de beschikbare informatie concluderen experts van het RIVM dat overdracht
Nadere informatieVeehouderij en gezondheid omwonenden
Veehouderij en gezondheid omwonenden Hebben veehouderijen effect op de gezondheid van mensen die in de omgeving wonen? Dat was de centrale vraag in het onderzoek VGO. In deze brochure vindt u de belangrijkste
Nadere informatieNieuwsbrief oktober 2010
Nieuwsbrief oktober 2010 Surveillance Netwerk Eerste Lijn gericht op Q-koorts (SNEL-Q) Registratietermijn afgelopen Tot 1 oktober was het mogelijk om patiënten met een lage luchtweginfectie te registreren
Nadere informatieIntroductie. Doel van dit proefschrift
Samenvatting 222 Introductie Staphylococcus aureus (S. aureus) is een bacterie die op de huid en slijmvliezen (onder andere keel en neus) van mensen leeft. Ongeveer 1 op de 3 mensen draagt deze bacterie
Nadere informatieSpecifiek bedoeld voor: kinderboerderijen, zorgboerderijen, dierentuinen, en bedrijven met lammetjesaaidagen.
Adviezen met betrekking tot a-koorts voor geiten- en schapenbedrijven met een publieke functie. Specifiek bedoeld voor: kinderboerderijen, zorgboerderijen, dierentuinen, en bedrijven met lammetjesaaidagen.
Nadere informatieFactsheet maatregelen Q-koorts 20 mei 2015 (update van versie d.d. 24 november 2011)
Factsheet maatregelen Q-koorts 20 mei 2015 (update van versie d.d. 24 november 2011) Dit is een update van Factsheet maatregelen Q-koorts. Sinds de vorige publicatie op 24 november 2011 hebben er geen
Nadere informatieOpsporen van chronische Q-koorts. Informatie voor deelnemers
Opsporen van chronische Q-koorts Informatie voor deelnemers Opsporen van chronische Q-koorts Chronische Q-koorts is een ziekte waarbij mensen ernstige klachten kunnen krijgen en zelfs kunnen overlijden.
Nadere informatieDE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT,
MINISTERIE VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 20 april 2009, TRCJZ/2009/1142 houdende een vaccinatiecampagne ter bestrijding
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 14 september 2010 Betreft Stand van zaken Q-koorts
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Prins Clauslaan 8 2595 AJ Den Haag Postbus 20401 2500 EK Den Haag www.minlnv.nl
Nadere informatieNederlands Centrum voor Beroepsziekten. Informatiemap Leptospirosen. Map voor professionals. A.P. Nauta, bedrijfsarts juli 1997 ACHTERGROND DIAGNOSE
Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Informatiemap Leptospirosen Map voor professionals A.P. Nauta, bedrijfsarts juli 1997 ACHTERGROND DIAGNOSE PREVENTIE Referenties en nuttige adressen ACHTERGROND Inleiding
Nadere informatieVaccinatie Q-fever leidt niet tot positieve (tank)melk. 11 mei 2010 Zaal Verploegen, Wijchen Piet Vellema, Hendrik-Jan Roest
Vaccinatie Q-fever leidt niet tot positieve (tank)melk 11 mei 2010 Zaal Verploegen, Wijchen Piet Vellema, Hendrik-Jan Roest Vaccinatie Q-fever leidt niet tot positieve (tank)melk 11 mei 2010 Zaal Verploegen,
Nadere informatieRubella Synoniemen: rodehond, German measles, Röteln
Rubella Synoniemen: rodehond, German measles, Röteln B06 Bijlage I Rubella en zwangerschap, richtlijnen voor de praktijk Beleid naar aanleiding van een (mogelijk) contact (zie toelichting 1) Inventariseer
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 9 december 2009 Betreft Q-koorts. Geachte Voorzitter,
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Directie Voedsel, Dier
Nadere informatieBesmet met IBR. Congres Gezonde melkveehouderij 10-11-2015. En hoe nu verder? copyright Gezondheidsdienst voor Dieren 1. Inhoud presentatie IBR
Besmet met IBR En hoe nu verder? Drs. Frederik Waldeck, dierenarts Congres Gezonde melkveeh Zwolle, 10 november 2015 Inhoud presentatie IBR Stand van zaken Besmet: hoe komt het, wat is het? Aanpak Boerderij,
Nadere informatieAdvies van de directeur bureau Risicobeoordeling Aan de minister van LNV en de minister van VWS
Advies van de directeur bureau Risicobeoordeling Aan de minister van LNV en de minister van VWS onderwerp Advies inzake risico s van introductie van dieren uit een koppel met Q-koorts in een andere koppel
Nadere informatieTele-ARENA (Telefonisch Aangenaam Refereren En Netwerken AMPHI) Zoönose onderzoek
Tele-ARENA (Telefonisch Aangenaam Refereren En Netwerken AMPHI) Zoönose onderzoek Alma Tostmann Epidemioloog @ Academische Werkplaats AMPHI Afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, Radboud universitair medisch
Nadere informatieNieuwsbrief Brabants Kennisnetwerk Zoönosen
Nieuwsbrief Brabants Kennisnetwerk Zoönosen Voor u ligt de eerste nieuwsbrief van het Brabants Kennisnetwerk Zoönosen. De nieuwsbrief verschijnt enkele keren per jaar en informeert diverse doelgroepen
Nadere informatieDe antwoorden op deze vragenlijst worden anoniem in een databestand geregistreerd.
GGD nr: 10-76- OSIRIS nr: Q-koorts vragenlijst De antwoorden op deze vragenlijst worden anoniem in een databestand geregistreerd. Algemeen 1. Datum waarop deze vragenlijst wordt ingevuld: (dd/mm/jjjj)
Nadere informatieOnderwerp: Adviesaanvragen Q-koorts. Geachte mevrouw Burger, geachte heer Huijts,
Postbus 1 3720 BA Bilthoven A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Tel (030) 274 91 11 Fax (030) 274 29 71 info@rivm.nl www.rivm.nl Ministerie van LNV, t.a.v. mevrouw A. Burger, Ministerie van VWS,
Nadere informatieQ-koorts en werk, de geitenhouderij
Q-koorts en werk, de geitenhouderij Ton Oomen Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (LCI/CIb/RIVM) 1 Q-koorts in Nederland - Inzicht in de bedrijfsvoering - Transmissieroute - De veterinaire
Nadere informatieDE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, HANDELENDE IN OVEREENSTEMMING MET DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT
MINISTERIE VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 16 december 2009, nr. 99604, houdende wijziging van de Regeling tijdelijke maatregelen
Nadere informatiegegevens van TekenNet 2017 en resultaten van de studie op ziektekiemen in teken die werden verzameld op mensen [1]
Gepubliceerd op sciensano.be (https://www.sciensano.be) Home > Surveillance van tekenbeten in België: gegevens van TekenNet 2017 en resultaten van de studie op ziektekiemen in teken die werden verzameld
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Nr. Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. 14669 30 september 2009 Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 25 september 2009, nr. 40823,
Nadere informatieMinisterie van EL&I t.a.v. de heer J.P. Hoogeveen Ministerie van VWS t.a.v. de heer P.H. Huijts
> Retouradres Postbus 1 3720 BA Bilthoven Ministerie van EL&I t.a.v. de heer J.P. Hoogeveen Ministerie van VWS t.a.v. de heer P.H. Huijts A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 20 augustus 2010 Betreft Q-koorts. Geachte Voorzitter,
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Directie Voedselkwaliteit en Diergezondheid Cluster Landbouwhuisdieren
Nadere informatieAflammeren in tijden van Q-koorts
Aflammeren in tijden van Q-koorts Enkele adviezen: Laat bij het aflammeren geen mensen uit risicogroepen toe Draag tijdens het aflammeren speciale werkkleding: overall, rubberen laarzen en handschoenen
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. handelende in overeenstemming met de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport;
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 5289 6 april 2010 Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 26 maart 2010, nr. 115877, houdende
Nadere informatieMemo. Vragen gemeenteraadsfractie Partij voor de Dieren. aan
Memo aan onderwerp van directie afdeling telefoon datum Raadsfractie Partij voor de Dieren Vragen Partij voor de Dieren n.a.v. Regionaal risicoprofiel De burgemeester mo Veiligheid en wijken 0182-588725
Nadere informatieKenmerk: AGZUIT/12046/ms Datum: 29 maart 2010 Behandeld door: C. Wijkmans Onderwerp: Q-koorts, stand van zaken
Aan geadresseerde Kenmerk: AGZUIT/12046/ms Datum: 29 maart 2010 Behandeld door: C. Wijkmans E-mail: infectieziekten@ggdhvb.nl Onderwerp: Q-koorts, stand van zaken Geachte collega, Via deze brief brengen
Nadere informatieToelichting voor de Staatscourant
Toelichting voor de Staatscourant Algemeen Onderhavige wijziging voorziet in wijzigingen met betrekking tot Q-koorts. Aanleiding voor de wijziging vormen de ontwikkelingen met betrekking tot Q-koorts.
Nadere informatieUitnodiging voor deelname aan de MIKI studie Maternale Immunisatie Kinkhoest
Uitnodiging voor deelname aan de MIKI studie Maternale Immunisatie Kinkhoest Waarom krijgt u deze folder? U bent nu 20 weken zwanger en in goede gezondheid. Uit de echo is gebleken dat er geen problemen
Nadere informatieQ-koorts. en de melkgeitenhouderij
Q-koorts en de melkgeitenhouderij Melkgeitenhouderij als bron van Q-koorts Q-koorts wordt veroorzaakt door de bacterie Coxiella burnetii die vooral voorkomt bij herkauwers. Huisdieren, knaagdieren en vogels
Nadere informatieDatum 23 jul 12012 Onderwerp Advies n.a.v. het deskundigenberaad Chlamydia abortus 10 juli 2012
^9(^ - ciclct Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu lainisterie van Volksgezondheid, Welzijn en Spon > Retouradres Postbus 1 3720 BA Bilthoven Ministerie van EL&I, t.a.v. de heer dr.mr. J.P. Hoogeveen
Nadere informatieOSTEOPOROSE Informatie voor patiënten
OSTEOPOROSE Informatie voor patiënten Diagnostiek van osteoporose en het verbeteren van de therapietrouw bij patiënten met osteoporose na een recente fractuur Wat als u nog vragen heeft? Mocht u na het
Nadere informatieMOSAIC studie Informatiebrief voor cases
1 MOSAIC studie Informatiebrief voor cases Informatiebrief betreffende het onderzoek (MOSAIC studie): de gevolgen van acute hepatitis C virus infectie bij HIV positieve en HIV negatieve mannen die seks
Nadere informatieDE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, Gelet op de artikelen 17 en 31 van de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren; BESLUIT:
MINISTERIE VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 30 januari 2009, nr. TRCJZ/2009/244, houdende wijziging van de Regeling tijdelijke
Nadere informatieInformatiebrief voor de patiënt
Informatiebrief voor de patiënt Geachte mevrouw / mijnheer, U bent getroffen door een beroerte (herseninfarct of hersenbloeding). Vanuit het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam wordt onderzoek
Nadere informatieMRSA-positief, wat nu?
Infectiepreventie MRSA-positief, wat nu? www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is MRSA?... 3 Wie loopt het meeste risico MRSA op te lopen?... 3 MRSA-dragerschap... 4 Verspreiding van MRSA voorkomen...
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Prins Clauslaan 8 Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG www.minlnv.nl Contactpersoon
Nadere informatieFactsheet maatregelen Q-koorts (10 augustus 2010), ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Factsheet maatregelen Q-koorts (10 augustus 2010) Inleiding Q-koorts in Nederland Q-koorts is een infectieziekte die van dieren kan overgaan op mensen. De afgelopen jaren zijn in Nederland veel mensen
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 10925 14 juli 2010 Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 8 juli 2010, nr. 142107, houdende
Nadere informatieVeehouderij & Gezondheid stand van zaken onderzoek oktober 2015. Renske Nijdam Adviseur milieu & gezondheid
Veehouderij & Gezondheid stand van zaken onderzoek oktober 2015 Renske Nijdam Adviseur milieu & gezondheid 20 oktober 2015 Danielle van Oudheusden Arts M&G, Infectieziektebestrijding GGD Brabant-Zuidoost
Nadere informatieQ-koorts: Resultaten. Beloop van de epidemie Overzicht van vragen en antwoorden
Q-koorts: Resultaten onderzoek tot oktober 2012 Inhoudsopgave document Inleiding Beloop van de epidemie Overzicht van vragen en antwoorden Onderzoek naar dieren 1. Welke dieren zijn de bron van de Q-koortsbesmettingen
Nadere informatieHet vaccinatieplan tegen NCD
Het vaccinatieplan tegen NCD Inhoudsopgave Vaccinatieplan tegen NCD 3 Vermeerderingsdieren 5 Leghennen 7 Vleeskuikens 8 Vleeskalkoenen 10 Newcastle Disease 12 Vaccinatieplan tegen NCD Om het pluimvee in
Nadere informatieSerologische testen en interpretatie van testresultaten
Serologische testen en interpretatie van testresultaten Serologische testen Serologie is de leer van de stoffen die zich bevinden in het bloedserum. Bloedserum is het vocht dat verkregen is nadat bloed
Nadere informatieQ-Koorts. Samengesteld door: Martin F.G. van der Jagt; SWMA Apeldoorn Laatst bijgewerkt : 7 mei 2010 :
Q-Koorts Samengesteld door: Martin F.G. van der Jagt; SWMA Apeldoorn Laatst bijgewerkt : 7 mei 2010 E-mail : martin.vd.jagt@gmail.com Stand van zaken per 1 juni 2011 b.0 Inleiding Met dit document wordt
Nadere informatieQ-koorts vragenlijst Bron: GGD Hart voor Brabant.
Bijlage II Voorbeeldvragenlijst Q-koorts Q-koorts vragenlijst Bron: GGD Hart voor Brabant. GGD nr: OSIRIS nr: De antwoorden op deze vragenlijst worden anoniem in een databestand geregistreerd. Algemeen
Nadere informatieProtocol statusbeheer IBR-vrij (route tankmelk) Versie 1.0 (juli 2018)
Protocol statusbeheer IBR-vrij (route tankmelk) Versie 1.0 (juli 2018) 1. Kader Met ingang van 1 april 2018 is de landelijke aanpak van IBR gestart onder verantwoordelijkheid van de Themagroep Rundergezondheid
Nadere informatieReglement Intensief Programma Paratuberculose bij Runderen 2005 gewijzigd per 10 augustus 2017
Reglement Intensief Programma Paratuberculose bij Runderen 2005 gewijzigd per 10 augustus 2017 Besluit van de Gezondheidsdienst voor Dieren BV (GD) tot het vaststellen van het Reglement intensief programma
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 28 286 Dierenwelzijn Nr. 385 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOED- SELKWALITEIT EN VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de
Nadere informatieReglement Certificering IBR bij Runderen 1997 gewijzigd per 1 juli 2013
Reglement Certificering IBR bij Runderen 1997 gewijzigd per 1 juli 2013 Reglement van de Gezondheidsdienst voor Dieren BV (GD) voor Certificering IBR bij runderen ter bestrijding van infecties met het
Nadere informatieDe Q koorts epidemie in Nederland
De Q koorts epidemie in Nederland Coxiella burnetii Wim van der Hoek, artsepidemioloog, Centrum Infectieziektebestrijding 1 Huisarts Herpen Toename Q koorts? Microbioloog Huisarts Sint Oedenrode Mei Juni
Nadere informatieBioveiligheid, mijn bedrijf is beschermd!
STOP dierenziekten Bioveiligheid, mijn bedrijf is beschermd! Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen STOP dierenziekten Het voorkomen van besmettelijke dierenziekten is van het grootste
Nadere informatieBRMO preventie: ervaringen van bewoners van verpleeg-en verzorgingshuizen Een RIVM regio project GGD Gelderland-Zuid
BRMO preventie: ervaringen van bewoners van verpleeg-en verzorgingshuizen Een RIVM regio project GGD Gelderland-Zuid Sabiena Feenstra, arts M&G infectieziektebestrijding Disclosure belangen spreker Geen
Nadere informatieReglement bestrijding caseous lymfadenitis (CL) 2017
Reglement bestrijding caseous lymfadenitis (CL) 2017 De directeur van de Gezondheidsdienst voor Dieren B.V. (GD) besluit vast te stellen het volgende reglement: Artikel 1. Begripsbepalingen In dit reglement
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 28 286 Dierenwelzijn Nr. 421 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT EN VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2550 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Directie Voedsel, Dier en Consument Prins Clauslaan 8 2595 AJ Den Haag
Nadere informatieAan de Directeur-Generaal van de Volksgezondheid Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Mw. drs. A. Berg Postbus E] DEN HAAG
> Retouradres Postbus 1 3720 BA Bilthoven Aan de Directeur-Generaal van de Volksgezondheid Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Mw. drs. A. Berg Postbus 20350 2500 E] DEN HAAG Aan de Directeur-Generaal
Nadere informatieBijlage I Beleid bij een Q-koortspositief veebedrijf
Q-koorts Q-fever, Query-fever, Coxiella burnetii-infectie A78 Bijlage I Beleid bij een Q-koortspositief veebedrijf Deze bijlage geeft een toelichting op de veterinaire meldingsplicht en beschrijft de taken
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Handelende in overeenstemming met de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 3060 26 februari 2010 Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 23 februari 2010, nr. 117317,
Nadere informatieKlik om stijl te bewerken
Klik om stijl te bewerken Coxevac vaccinatie bij geiten 20-2-2019 1 Inhoud Voorstelling Ceva + mezelf Q-koorts: Wat is het? Q-koorts: Symptomen (mens + dier) Q-koorts: Diagnostiek Q-koorts: Preventie Q-Koorts:
Nadere informatieInzicht in groei van megastallen
Factsheet Inzicht in groei van megastallen 2005-2013 De afgelopen decennia zijn veel veehouders het slachtoffer geworden van de toenemende schaalvergroting. Kleinschalige gezinsbedrijven worden in een
Nadere informatieUitnodiging voor deelname aan KIM-studie
Uitnodiging voor deelname aan KIM-studie Geachte ouder(s) / verzorger(s), Met deze folder willen wij uw kind vragen deel te nemen aan een onderzoek naar de afweer tegen kinkhoest door vaccinatie op de
Nadere informatieNotitie Landelijke en regionale OneHealth netwerken in de praktijk
SaMeDi (Samenwerking Medici Dierenartsen) Notitie Landelijke en regionale OneHealth netwerken in de praktijk Aanleiding Ministeries, provincies en de agrarische sector streven ernaar om risico s van besmetting
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 28 286 Dierenwelzijn Nr. 350 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOED- SELKWALITEIT, EN VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de
Nadere informatieReglement bestrijding Caseous Lymphadenitis (CL) 2004
Schaap en Geit Reglement bestrijding Caseous Lymphadenitis (CL) 2004 5 juli 2004 De directeur van de Gezondheidsdienst voor Dieren b.v. (GD) besluit vast te stellen het volgende reglement: Artikel 1. Begripsbepalingen
Nadere informatieWat levert het vaccineren tegen griep op?
Wat levert het vaccineren tegen griep op? Door Drs. Maurice de Hond (Peil.nl) Website RIVM: Elke winter krijgt gemiddeld ongeveer één op de tien mensen griep. Als u de jaarlijkse griepprik heeft gehad,
Nadere informatieAgrarische kinderopvang? Gezond en Veilig! Informatie voor ouders
Agrarische kinderopvang? Gezond en Veilig! Informatie voor ouders Uw kind gaat (mogelijk) naar een agrarische kinderopvang. Wist u dat deze vorm van kinderopvang veel voordelen met zich meebrengt? In een
Nadere informatieGeitenhouderij en gezondheid duiding van het extra risico op longontsteking bij omwonenden van geitenhouderijen in Gelderland
Bijlage bij Statenbrief - zaaknummer 2017-012141 Geitenhouderij en gezondheid duiding van het extra risico op longontsteking bij omwonenden van geitenhouderijen in Gelderland Geitenhouderij en gezondheid
Nadere informatieProtocol statusbeheer IBR-vrij (route intake bloed, bewaking tankmelk) Versie 1.0 (juli 2018)
Protocol statusbeheer IBR-vrij (route intake bloed, bewaking tankmelk) Versie 1.0 (juli 2018) 1. Kader Met ingang van 1 april 2018 is de landelijke aanpak van IBR gestart onder verantwoordelijkheid van
Nadere informatieOnderzoek naar de optimale behandeling van patiënten met galstenen
Onderzoek naar de optimale behandeling van patiënten met galstenen Geachte heer/mevrouw, Wij doen onderzoek naar de behandeling van galstenen. Uw arts heeft u gevraagd of u mee wilt werken aan dit onderzoek.
Nadere informatieLegionella pneumophila (veteranenziekte)
Legionella pneumophila (veteranenziekte) Inleiding De legionella-uitbraak in 1999 op de bloemententoonstelling in Bovenkarspel was voor de overheid aanleiding om maatregelen te nemen om een nieuwe uitbraak
Nadere informatieVeelgestelde vragen en antwoorden
Veelgestelde vragen en antwoorden Vraag Wat zijn de symptomen van legionella? Antwoord De meeste mensen worden na blootstelling aan deze bacterie niet ziek. Als er wel ziekteverschijnselen optreden gebeurt
Nadere informatieWie hebben een hoger risico op MRSA?
MRSA Via deze folder willen wij u antwoord te geven op enkele van de meest gestelde vragen over MRSA. MRSA is een afkorting voor Methicilline Resistente Staphylococcus Aureus. Wat is MRSA? Staphylococcus
Nadere informatieInformatiedossier patiënt. Alfons Olde Loohuis
Informatiedossier patiënt Alfons Olde Loohuis 1. Q-koorts Q-koorts wordt veroorzaakt door de bacterie Coxiella burnetii. Q-koorts is een zoönose. Dat betekent dat de bacterie van dier op mens wordt overgedragen.
Nadere informatieInformatie over Exoom sequencing
Informatie over Exoom sequencing Exoom sequencing is een nieuwe techniek voor erfelijkheidsonderzoek. In deze folder vindt u informatie over dit onderzoek. De volgende onderwerpen komen aan bod: Om de
Nadere informatietuberculose en contactonderzoek
tuberculose en contactonderzoek Inhoudsopgave p. 3 Waarom ontvangt u deze folder? Meedoen is belangrijk! p. 4 Belangrijk om te weten over tuberculose p. 5 Word ik nu ziek p. 6 Contactonderzoek: meedoen!
Nadere informatieZaltbommel, 21 januari 2019
Aan: Dhr. Bruno Bruins Minister voor medische zorg en sport In afschrift aan: De leden van de tweede-kamer-commissie voor volksgezondheid, welzijn en sport, de fractievoorzitters van de tweede kamer, diverse
Nadere informatieSamenvatting. Q-koorts in Nederland
Samenvatting Q-koorts is een zoönose een infectieziekte die kan worden overgedragen van dieren op mensen veroorzaakt door de bacterie Coxiella burnetii (C. burnetii). Bij mensen verloopt een infectie met
Nadere informatiePapegaaienziekte. (Psittacose) Informatie over de ziekte en de procedures van de NVWA voor vogelhouders en -handelaren
Papegaaienziekte (Psittacose) Informatie over de ziekte en de procedures van de NVWA voor vogelhouders en -handelaren Papegaaienziekte bij dieren De bacterie Chlamydia psittaci veroorzaakt papegaaienziekte
Nadere informatieZiekenhuishygiëne en infectiepreventie MRSA
Ziekenhuishygiëne en infectiepreventie MRSA Via deze folder geven wij u antwoorden op de enkele van de meest gestelde vragen over MRSA. Wat is MRSA? Staphylococcus aureus, is een bacterie die in veel gevallen
Nadere informatieOnderzoek in het kader van de 100 ste editie van de Internationale Vierdaagse Afstandsmarsen Nijmegen. Nienke Lammertink en Koen Breedveld
NEDERLANDERS OVER DE VIERDAAGSE Onderzoek in het kader van de 100 ste editie van de Internationale Vierdaagse Afstandsmarsen Nijmegen Nienke Lammertink en Koen Breedveld Mei 2016 1 Nederlanders over de
Nadere informatieMinisterie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport De heer A. Klink Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport De heer A. Klink Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG Kenmerk: HVBUIT09/137/pw Datum: 10 juli 2009 Behandeld door: J.C.A.M. van de Sande E-mail: j.vd.sande@ggdhvb.nl
Nadere informatieplaats, met meer dan 4000 gemelde gevallen van acute Q-koorts. De zwaarst getroffen gebieden waren de provincies Noord-Brabant, Gelderland
Samenvatting 191 Tussen 2007 en 2009 vond -koorts uitbraak plaats, met meer dan 4000 gemelde gevallen van acute Q-koorts. De zwaarst getroffen gebieden waren de provincies Noord-Brabant, Gelderland bron
Nadere informatie