Hogere krachtvoerkosten met volledig maïsrantsoen - Melkveebedrijf

R E P O R TA G E<br />

Familie van der Sande voert 100 % maïs<br />

<strong>Hogere</strong> <strong>krachtvoerkosten</strong> <strong>met</strong> <strong>volledig</strong><br />

maïsrantsoen<br />

Tekst en beeld: Rob van Ginneken<br />

Lage bewerkingskosten en daarbij minder werk<br />

en minder risico. Dat is kort samengevat de<br />

motivering van Willem van der Sande om alleen<br />

maar maïs te telen, en niet eens op eigen grond.<br />

Die is namelijk opgeplant <strong>met</strong> bomen. Van der<br />

Sande ambieert een flinke groei in de komende<br />

jaren en een <strong>volledig</strong> maïsrantsoen maakt dat<br />

mogelijk.<br />

In één oogopslag vang je het machinepark<br />

van Willem van der Sande. Een tractor <strong>met</strong><br />

mengwagen en twee wielladers. Met al het<br />

eigen land in de verhuur en een <strong>volledig</strong>e<br />

aankoop van maïs, kan de melkveehouder<br />

zich focussen op de ontwikkeling van de<br />

melkveetak. In tien jaar tijd is het bedrijf<br />

gegroeid van 700.000 kilogram melk naar<br />

de huidige 2,2 miljoen kilogram. Daarmee is<br />

het eind voor Van der Sande nog niet in zicht.<br />

De putmuren, die zijn opgetrokken naast de<br />

stal, zijn de fundering voor een verdere groei.<br />

Daarop moeten de nieuwe melkstal en een<br />

aantal boxen komen. Van der Sande: ”Doordat<br />

we een <strong>volledig</strong> maïsrantsoen voeren, hebben<br />

we tijd om te bouwen.”<br />

Droge zandgronden<br />

Toch was niet de beschikbare tijd de<br />

aanleiding om gras 10 jaar geleden <strong>volledig</strong><br />

uit het rantsoen te weren. De hoge zandgronden<br />

van Willem van der Sande maakten<br />

de teelt moeilijk. “Zonder beregening kon er<br />

geen opbrengst gehaald worden”, vertelt de<br />

ondernemer. “Daarnaast hadden we van<br />

oudsher sowieso een maïsrijk rantsoen.<br />

Daarbovenop kwamen de voordelen van oogstzekerheid<br />

en de lagere bewerkingskosten.”<br />

Inmiddels zijn de bewerkingskosten helemaal<br />

geminimaliseerd. Een samenwerkingsverband<br />

<strong>met</strong> een boomteler was voor de veehouder<br />

dusdanig interessant om zijn bedrijfsoppervlakte<br />

te verhuren en <strong>met</strong> de huuropbrengsten<br />

de aankoop van maïs te financieren. Bij een<br />

<strong>volledig</strong> maïsrantsoen is dat een voordeel,<br />

weet Van der Sande. “In elke maïs zit zetmeel,<br />

dat is het belangrijkste. Ik koop het product<br />

van het land, dus ik bepaal het oogsttijdstip.”<br />

De koeien van Willem van der Sande gedijen goed op een rantsoen <strong>met</strong> hoofdzakelijk<br />

maïs en stro.<br />

De veehouder houdt daarmee de vinger aan<br />

de pols om de kwaliteit te waarborgen. “Een<br />

kwalitatief goede graskuil aankopen is<br />

lastiger”, weet de veehouder, die toegeeft dat<br />

de groeiambities de eigen teelt ook deels in<br />

de weg staan. “Nu heb ik éénmaal per jaar<br />

een kostprijspiek, namelijk bij de oogst. Bij<br />

zelfteelt heb ik er in het voorjaar ook één.”<br />

Aankoop maïs onder druk<br />

Door de jaren heen heeft Van der Sande<br />

nooit getwijfeld aan zijn bedrijfsvoering.<br />

Hoewel het bedrijf een behoorlijk areaal<br />

grond heeft, dwingt zijn bedrijfsomvang er<br />

toe om mest af te voeren. Door 70 % van zijn<br />

grasland in te zaaien <strong>met</strong> gras en mee te<br />

doen aan de derogatie, zou hij zo’n 30 %<br />

minder mest af hoeven te zetten. Volgens<br />

Van der Sande, een rekenaar, weegt dat<br />

voordeel niet op tegen de bewerkingskosten.<br />

Een andere strategie die de ondernemer<br />

voert, staat echter wel op wankelen. De<br />

samenwerking <strong>met</strong> de boomteler levert<br />

Willem weliswaar voldoende op en het brengt<br />

hem extra afzetmogelijkheden voor mest,<br />

maar de stijgende prijzen voor maïs dwingen<br />

hem tot nadenken. “Nu de maïsprijzen<br />

oplopen overweeg ik om de teelt weer voor<br />

eigen rekening te nemen.” Van der Sandes<br />

eigen grond is daarvoor voldoende. Hij rekent<br />

voor: “Gemiddeld voer ik 10 kilogram<br />

drogestof per koe per dag. Bij een drogestofpercentage<br />

van 30 % is dat 33 kilogram per<br />

koe. Met onze omvang is dat ruim 8 ton<br />

product per dag en op jaarbasis dik 3.000 ton.<br />

Hier wordt een opbrengst gerealiseerd van<br />

60 ton product per hectare. Met 50 hectare<br />

kan ik 250 koeien voeren.”<br />

Geen staygreen<br />

Mocht hij de teelt van maïs weer in eigen<br />

handen nemen, dan weet Van der Sande al<br />

wel welke rassen er in aanmerking komen.<br />

Coniferen staan er tot achter de stal. Het samenwerkingsverband <strong>met</strong> een boomteler levert<br />

hem vooralsnog meer op dan zelf maïs telen.<br />

22 | WWW.MELKVEEBEDRIJF.BE / NR 2 / FEBRUARI 2012 / REPORTAGE

---

Van der Sandes machinepark in één opslag.<br />

De moderne staygreenrassen kunnen hem<br />

allerminst bekoren. “De stengel moet<br />

voldoende rijp zijn bij het oogsten. Als de<br />

korrel al wel deegrijp is, maar de stengel nog<br />

niet oogstrijp gaat de stengel in de kuil<br />

verzuren, waardoor de pH daalt. Ik heb het<br />

in het verleden meegemaakt en dat bracht<br />

veel pensverzuring <strong>met</strong> zich mee.” Sinds die<br />

ervaring hecht Willem meer waarde meer<br />

aan de restplant als zijnde structuurbron.<br />

“De belangrijkste component is energie op<br />

pensniveau, dus zetmeel.”<br />

Als de percelen rondom de boerderij weer<br />

ingevuld worden <strong>met</strong> maïs, dan neemt Van<br />

der Sande in ieder geval ruim de tijd om zijn<br />

rassenkeuze te bepalen. In de wintermaanden<br />

maïszaad bestellen vindt hij in ieder geval<br />

onzin. “Je kunt nog geen maïsras kopen als<br />

je niet weet wanneer je gaat zaaien. Vroege<br />

rassen laat zaaien, betekent dat de plant<br />

vaak nog niet rijp is bij oogst. Dan kom je<br />

weer terug bij de problemen van verzuring<br />

in de kuil.”<br />

Ten aanzien van de kwaliteit uit Van der Sande<br />

nog een bezorgdheid. Afgelopen jaren heeft<br />

hij de kwaliteit van de maïs zien teruglopen.<br />

“Het huidige mestbeleid zorgt voor een<br />

flinke opbrengstvermindering. Met name de<br />

drogestofopbrengst is lager. Daarentegen<br />

blijft de kwaliteit op niveau, kijk maar naar<br />

de uitslag van dit jaar. Gemiddelde was het<br />

drogestofpercentage 36,1 % <strong>met</strong> 1.004 VEM,<br />

een structuurwaarde van 1,9 en een<br />

zetmeelaandeel van 388 gram per kilogram<br />

droge stof.”<br />

14 cent all-in<br />

Een <strong>volledig</strong>e aankoop van maïs valt volgens<br />

Van der Sande rond te rekenen. Op dit<br />

moment bedragen de voerkosten van het<br />

melkveebedrijf zo’n 14 cent per kilogram<br />

melk. “Dat is inclusief alle bewerkingskosten”,<br />

zo vertelt de veehouder. De aankoop van<br />

maïs kost hem, inclusief hakselen, jaarlijks<br />

zo’n 4 cent, afhankelijk van de prijs. De<br />

resterende loonwerkkosten, voor bijvoorbeeld<br />

mestuitrijden en transport, liggen volgens<br />

de veehouder op 2 cent per kilogram melk.<br />

“Dat is ook inclusief de kosten voor het<br />

aanwezige materieel op het bedrijf”, vult de<br />

ondernemer aan. De overgebleven 8 cent<br />

gaan op aan <strong>krachtvoerkosten</strong> en stro. Dat<br />

deze kosten hoger liggen dan bij reguliere<br />

veehouderijbedrijven is volgens Van der Sande<br />

niet meer dan logisch. “Eiwitvoorziening<br />

moet ik <strong>volledig</strong> aankopen en maïs kent<br />

weinig structuur.” De aankoop van structuur<br />

in de vorm van stro kost Van der Sande<br />

jaarlijks zo’n 20.000 euro. Het komend jaar<br />

wacht hij de prijzen nog af, maar in de<br />

toekomst sluit hij niet uit om een eigen<br />

structuurbron te gaan telen. Hij denkt aan<br />

vezelhennep, maar het gewas is hem nog<br />

niet bekend genoeg om er mee te beginnen.<br />

Groeiambities<br />

Als Van der Sande de ruwvoerteelt weer in<br />

eigen beheer gaat uitvoeren, dan nog zal er<br />

aankoop van voer nodig zijn. De veehouder<br />

steekt zijn ambities niet onder stoelen of<br />

banken. “In 2015 wil ik <strong>met</strong> 400 koeien 3,5<br />

miljoen kilogram melk volmelken.” De nieuwe<br />

melkstal is de volgende stap naar dat doel.<br />

De <strong>volledig</strong>e teelt van maïs maakt dat Van<br />

der Sande daarvoor de komende zomers de<br />

handen vrij heeft. <<br />

Bedrijfsprofiel<br />

— Willem van der Sande (40, rechts) melkt<br />

in Diessen (Noord-Brabant) <strong>met</strong> 225<br />

melkkoeien en 25 droogstaande koeien<br />

een quotum van 2,2 miljoen kilogram<br />

melk vol <strong>met</strong> een vetreferentie<br />

van 4,18 %. De Holsteinveestapel<br />

is overwegend<br />

zwartbont. De gemiddelde<br />

productie bedraagt 9.600<br />

kilogram melk <strong>met</strong> 3,47 %<br />

eiwit en 4,10 % vet. Bij<br />

het bedrijf zijn 300<br />

< Diessen<br />

stuks jongvee<br />

aanwezig.<br />

— Bij het bedrijf<br />

behoort 69 hectare<br />

grond, waarvan 62 hectare<br />

eigendom is. De overige 7<br />

hectare is huurland. 19 hectare is in<br />

gebruik als maïsland. De resterende 50<br />

hectare is opgeplant <strong>met</strong> bomen. Het<br />

samenwerkingsverband <strong>met</strong> de<br />

boomteler zorgt voor voldoende<br />

plaatsingsruimte.<br />

— Willem van der Sande is getrouwd <strong>met</strong><br />

Lisette van den Corput (40). Samen<br />

hebben ze twee zoons: Huib (5) en Mans<br />

(2). De familie verhuurt een gedeelte van<br />

het woonhuis als vakantiewoning.<br />

Tevens worden er op het bedrijf<br />

workshops gegeven en organiseren ze<br />

de winter farm fair. Daarnaast is er de<br />

mogelijkheid om het bedrijf te<br />

bezichtigen door middel van excursies.<br />

Droge grondstoffen worden in een speciale<br />

loods gelost.<br />

— Van der Sande heeft twee man personeel<br />

Rantsoen hoogproductief laagproductief<br />

in dienst. Thijs van Beers<br />

(fulltime, 23, links op foto) en<br />

Richard de Graaf (18, parttime)<br />

11,5 kg DS maïs 10 kg DS maïs<br />

2,5 kg raap 3 kg DS aardappelvezels<br />

2,5 kg soja 2,5 kg raap<br />

1,5 kg DS geplette tarwe 2,5 kg soja<br />

1,5 kg DS droge bietenpulp 2 kg bietenpulp<br />

1,5 kg tarwestro Stro<br />

1,5 kg aardappelpersvezels<br />

www.logeerderijkoekroonluchter.nl<br />

WWW.MELKVEEBEDRIJF.BE / NR 2 / FEBRUARI 2012 / REPORTAGE| 23