Goed nieuws over de Sierlijke slibanemoon

Bericht uitgegeven door Stichting ANEMOON op [publicatiedatum]

De Sierlijke slibanemoon is geen bloem die in de modder groeit, maar een fraaie zeeanemoon die steeds massaler op onze kust aangetroffen wordt. Van de vijf beschreven Europese kleurvariëteiten komen er vier in Nederlandse kustwateren voor. Hoewel door de voorbije strenge winter zijn aantallen waarschijnlijk tijdelijk een beetje achteruit zijn gegaan, lijkt de gestage opmars van de Sierlijke slibanemoon niet te stuiten. De veranderingen van onze van oorsprong zanderige kustlijn naar een kunstmatige rotskust met veel hard substraat door dijkverstevigingen, de toenemende groei van riffen van Japanse oesters en de geleidelijke opwarming van het zeewater lijken hieraan een belangrijke bijdrage te leveren.

De Sierlijke slibanemoon is van oorsprong een zeeanemoon van de ondiepe Europese en Mediterrane rotskusten. Hij komt voor van Scandinavië tot in de Middellandse Zee tot een diepte van circa 50 meter. In 1997 was de soort slechts bekend van een klein aantal betrouwbare waarnemingen uit de westelijke Zeeuwse Delta, Den Helder en een paar locaties van de westelijke Waddeneilanden. Momenteel komt hij echter algemeen tot massaal voor op meerdere locaties in de centrale en westelijke Oosterschelde, de Noordzee en Waddeneilanden. Hoewel zijn naam anders doet vermoeden, vestigt de Sierlijke slibanemoon zich bij voorkeur op hard substraat, zoals stenen en oesterschelpen. De toename van dit hard substraat zorgt voor steeds meer vestigingsplaatsen.

Ook het minder vaak voorkomen van strenge winters maakt de Nederlandse kust steeds geschikter voor deze fraaie zeeanemoon. In de winter zien we met name in de Zeeuwse Delta dat hij sterk te lijden heeft van de lokale lage zeewatertemperatuur. Gedurende het laatste decennium met slechts weinig strenge winters kwam hij lokaal steeds algemener voor. Waarschijnlijk is het ontbreken van strenge winters de belangrijkste reden waarom de Sierlijke slibanemoon het afgelopen decennium in onze kustwateren zo’n indrukwekkende opmars heeft gekend.

Op de Europese kust zijn vijf kleurvariëteiten van de Sierlijke slibanemoon bekend. Var. miniata (links boven) heeft een bruinwitte gemarmerd kleurpatroon en is zowel in Zeeland als elders op de Europese kust het meest algemeen aanwezig. Var. nivea (rechts boven) is egaal wit en var. rosea (links onder) is witroze tot egaal bruinrood gekleurd. Beide zijn duidelijk minder algemeen aanwezig maar worden de afgelopen jaren steeds vaker aangetroffen in de Oosterschelde. Var. venusta (links onder) is hier de meest zeldzame maar ook de mooiste van het stel: de centrale mondschijf is oranje en de tentakels zijn wit met een bruine basis. Hij is bekend van een klein aantal locaties in de Oosterschelde. Var. aurantiaca is de meest zeldzame kleurvariëteit van de Europese kust en is bij ons nog niet aangetroffen.

In het Grevelingenmeer worden slechts sporadisch Sierlijke slibanemonen aangetroffen. De waterkwaliteit alsmede de afwezigheid van getijdenstromingen zijn de redenen waarom deze soort zich hier niet permanent kan vestigen. Dit is ook het geval in het Veerse meer.

Een opvallende eigenschap van de Sierlijke slibanemoon is dat hij zich ongeslachtelijk kan voortplanten. Daardoor komen sportduikers de anemonen vaak in enorme aantallen met een identiek uiterlijk dicht bij elkaar tegen. In feite zijn dit allemaal klonen van elkaar. Ze kunnen dichtheden bereiken van meer dan honderd exemplaren per vierkante meter.

Tekst en foto’s: Peter H. van Bragt, Stichting Anemoon