Menu
Dossier

Q-koorts

Q-koorts is een infectieziekte die van dieren op mensen kan overgaan (zoönose). Schapen en geiten kunnen de ziekte overdragen op andere dieren en op mensen. Tussen 2007-2011 was er een Q-koortsepidemie in Nederland. Sinds 2007 is in Nederland het aantal mensen, dat besmet is met de Q-koortsbacterie flink toegenomen. In april 2024 is in Gelderland opnieuw Q-koorts vastgesteld nadat in 2016 Nederland vrij was verklaard van Q-koorts.
Schapen - herbert2512 via Pixabay
Bron foto: herbert2512 (Pixabay License)

Begin hier

Inhoudsopgave

Wat is Q-Koorts?

Q-koorts is een ziekte die van dieren op mensen kan worden overgebracht (zoönose). De infectie wordt veroorzaakt door de bacterie Coxiella burnetii.

Toen de ziekte in 1953 voor het eerst werd geconstateerd, was niet duidelijk wat de verwekker was. Vandaar dat de ziekte Q-koorts (van: query of vraagteken) werd genoemd.

De Q-koorts bacterie kan zich verspreiden via melk, mest maar ook via de lucht. Voornamelijk door het inademen van besmet materiaal.

Tussen 2007-2011 was er een Q-koortsepidemie in Nederland. Sinds 2007 is in Nederland het aantal mensen, dat besmet is met de Q-koortsbacterie flink toegenomen. In 2008 is het aantal gestegen van 168 naar 1000, in 2009 zijn al ongeveer 2354 personen besmet met de bacterie en is er sprake van een epidemie. Sinds april 2009 worden kleine herkauwers (schapen en
geiten) verplicht gevaccineerd. Na 2010 is het aantal Q-koortspatienten weer gedaald. De NVWA meldt in april 2019 dat er in Nederland op professionele melkgeitenbedrijven en melkschapenbedrijven geen besmettingen zijn. In april 2024 is in Gelderland opnieuw Q-koorts vastgesteld nadat in 2016 Nederland vrij was verklaard van Q-koorts.

Het RIVM doet onderzoek naar de overdracht methoden om zo een QMRA (quantitative microbial risk assessment) voor Q-koorts te ontwikkelen om besmette bedrijven sneller op te sporen.

Meer bronnen over Q-koorts in de Kennisbank

Symptomen

Symptomen die op kunnen treden bij zieke dieren zijn: verminderde vruchtbaarheid bij runderen, bij geiten komt abortus voor. Meestal verloopt de ziekte echter zonder symptomen.

Bij verdenking van de ziekte bij dieren is er een meldingsplicht. Laboratorium onderzoek van dierlijk materiaal, kan uitwijzen of een dier besmet is of niet.

60 procent van de mensen die besmet raken, merkt niks van de bacterie. Bij 40 procent treden griepachtige verschijnselen op met hoge koorts. Mensen die de Q-koorts hebben gehad, blijven nog lange tijd moe. Ook komt chronische Q-koorts voor, maar dit is slechts zelden het geval.

Sinds 2007 is in Nederland het aantal mensen, dat besmet is met de Q-koortsbacterie flink toegenomen. In 2008 is het aantal gestegen van 168 naar 1000 en in 2009 zijn al ongeveer 2354 personen besmet met de bacterie. Sinds april 2009 worden kleine herkauwers (schapen en geiten) verplicht gevaccineerd.

Inenten en mestafvoer

Boeren moeten verplicht hun dieren in laten enten tegen Q-koorts. Houders van dieren op kleine schaal mogen hun dieren vrijwillig in laten enten. Ook voor deze vrijwillige vaccinatie is veel animo.

Doordat de bacterie via mest kan worden verspreid, zijn de regels rondom mestverwerking ook aangescherpt sinds juli 2009. Mest mag ook naar andere plekken worden vervoerd, als deze daar wordt gepasteuriseerd, zodat de bacteriën worden gedood.

Meer over mestverwerking en Q-koorts

Dilemma’s bij bestrijding

Bij de bestrijding wordt ook duidelijk dat er sprake is van een groot dilemma. Aan de ene kant zijn er de risico’s voor de volksgezondheid.

Mensen hebben te kampen met behoorlijk ernstige ziekteverschijnselen. De Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) wil de bestrijding vanuit dit oogpunt dan ook voortvarend oppakken.

Aan de andere kant zijn er de geitenhouders. Bestrijding van de epidemie betekent ook dat er dieren geruimd moeten worden. De vraag is of alle geiten, alle drachtige geiten of alleen besmette drachtige geiten geruimd moeten worden. Kinderboerderijen blijven vooralsnog buiten schot. Voor de boeren betekent het niet alleen een groot economisch verlies, het gaat ook om de vraag of het ethisch verantwoord is om zoveel geiten te ruimen.

Video's

Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat deze video niet getoond kan worden. Vink marketing aan in uw cookie-instellingen en ververs deze pagina om de video te tonen.

de Q-koorts ontrafeld?

Q-support 2016

Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat deze video niet getoond kan worden. Vink marketing aan in uw cookie-instellingen en ververs deze pagina om de video te tonen.

Minister start vaccinatie Q-koorts in Etten-Leur

BN DeStem, 2009

Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat deze video niet getoond kan worden. Vink marketing aan in uw cookie-instellingen en ververs deze pagina om de video te tonen.

Onderzoek naar Q-koorts

Wageningen Bioveterinary Research, 2015

Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat deze video niet getoond kan worden. Vink marketing aan in uw cookie-instellingen en ververs deze pagina om de video te tonen.

Van acute Q-koorts naar QVS, ontstaanswijze van Q-koorts

Q-support, 2017

Meer informatie

Contact

Reageren op dit dossier, of heb je andere vragen over Q-koorts? Laat een reactie achter of neem contact op.