Wacht gans Opa op beter weer?
De NatuurkalenderBericht uitgegeven op zaterdag 19 april 2008 door De Natuurkalender
Gans Opa bevindt zich al vanaf begin april zo’n 25 km ten oosten van Gdansk in Polen. De afgelopen dagen had hij steeds regen. Op 12 april viel er zelfs 14 mm. Dit staat gelijk aan 14 liter water per vierkante meter. De temperatuur was in deze dagen ook niet zo hoog (tussen de 3 en 11 graden Celsius). Zou Opa beter weer afwachten om verder te trekken?
Het is bekend dat trekvogels liever niet vliegen als het regent. De regen maakt hun veren nat, waardoor de gans zwaarder wordt en vliegen veel meer energie kost. Daarnaast daalt hun lichaamstemperatuur sneller bij natheid: hierdoor verbruikt de gans meer energie om warm te blijven.
Temperatuur speelt ook een rol bij vogeltrek, maar deze is ook gekoppeld aan windrichting. Bij westenwind is de lucht vaak zachter en de temperatuur wat hoger dan wanneer de wind uit het oosten komt. Oostenwind voert meestal koudere lucht aan waardoor de temperatuur lager uitvalt.
De Natuurkalender bestudeert de invloed van het weer op de trek van Kolganzen. Hierbij zijn de afstanden die de gezenderde ganzen vlogen gedurende de lente- en herfsttrek in 2006 en 2007 gekoppeld aan de weersgegevens uit dezelfde periode. Uit de eerste resultaten blijkt dat vooral windsnelheid en temperatuur bepalend zijn voor de afstand die een Kolgans aflegt. Vooralsnog laat de neerslag geen duidelijke invloed zien. Wellicht brengen de gegevens van dit jaar daar verandering in.
Natuurlijk wordt de lengte van de gevlogen afstand ook door andere factoren bepaald, zoals het energieniveau van de gans en de reeds afgelegde afstand. Als een gans net
een lange vlucht achter de rug heeft, zal hij eerst moeten uitrusten en zijn energie (vetreserves) moeten aanvullen door veel te eten. Het kan wel een paar weken duren voordat de gans klaar is voor de volgende etappe. Waarschijnlijk is Gans Opa nu bezig met het aanvullen van zijn energie en zal hij binnenkort weer verder trekken. Een gunstige wind (niet te hard) en een milde temperatuur zullen wellicht een rol spelen bij de keuze van een werkelijke vertrekdatum.
Gans Iris, die een zuidelijke route volgde (zie Natuurbericht: “Gans Iris uit koers?” van 1 april), vliegt inmiddels weer noordwaarts en zit inmiddels in Rusland (ongeveer 200 km ten oosten van Moskou). Gans Cas blijft vooralsnog in oostelijke richting vliegen en zit onderhand ook in Rusland (ongeveer 400 km ten zuiden van Moskou). De rest van de actieve ganzen bevindt zich in Wit-Rusland of in een van de Baltische Staten.
Tekst: Henk van Wijk, De Natuurkalender
Foto: Gerard Muskens, Alterra