Afbeelding
Foto: WUR

Bent u straks overbodig om teelttechnische beslissingen te nemen?

Algemeen

Het Kyotoprotocol van ruim 20 jaar geleden en Al Gore hebben ervoor gezorgd dat er wereldwijd een bewustwording is dat we zuinig moeten zijn op onze fossiele brandstoffen.

Dit geldt in het bijzonder voor de Glastuinbouw. Het verbruik van aardgas door de Glastuinbouw bedraagt circa 10% van het nationale verbruik. Van een gemiddeld glastuinbouwbedrijf bedragen de energiekosten tussen de 15 en 30% van de totale kosten. Dit grote verbruik maakt, nu de gaslevering uit Groningen hard minder wordt, dat we afhankelijk worden van energieleverende landen, zoals bijvoorbeeld Rusland. Deze ontwikkelingen, toenemende kosten en afhankelijkheid hebben ons ertoe gebracht om als sector een aantal ambitieuze doelstellingen te definiëren. 


Stappen voorwaarts
Deze ambitie komt er in het kort op neer dat de kassen die vanaf het jaar 2020 worden gebouwd klimaat neutraal zijn en waarin rendabel geteeld kan worden. De afgelopen eeuw zijn we erin geslaagd de teeltcondities te beheersen. We verwarmen onze kassen, zijn CO2 gaan doseren, zijn op substraat gaan telen en het klimaat wordt door een computer geregeld en als er te weinig licht is zetten we lampen aan.
Van recentere datum is dat we de luchtvochtigheid en de kastemperatuur zijn gaan beheersen. Van de afgelopen decennia zijn we het binnenkomende licht diffuus gaan maken en zijn bezig om met behulp van monochroom (LED) licht de plant te beïnvloeden.
En we gaan maar door met het beheersen van de verschillende klimaatfactoren. De ontwikkeling van digitale regeltechnieken hebben een enorme impuls gegeven aan de sturing van het klimaat. Zelf heb ik nog in kassen gewerkt die handbediend gelucht werden. Op een gegeven moment zijn we overgestapt op een analoge sturen om vervolgens digitaal te gaan. Bij dat laatste moesten wel heel veel instellingen worden gedaan waarbij je rekening moest houden met elkaar beïnvloedende setpoints en bandbreedtes.
Als gevolg van de steeds betere beheersing van de teeltomstandigheden zijn de productieniveaus enorm gestegen en het energieverbruik enorm gedaald. En tot op de dag van vandaag maken we nog steeds stappen voorwaarts.

Winterlichtkas
Het project Kas als Energiebron heeft een heel nieuwe wijze van telen gebracht. We zijn gaan balansdenken waarbij rekening wordt gehouden met de samenhang van de verschillende natuurkundige processen welke worden herleid naar drie plantbalansen: de assimilatenbalans, de energiebalans en de waterbalans. Het kasklimaat wordt benaderd vanuit de vochtbalans en de energiebalans van de kaslucht. Deze manier van werken heeft een enorme energiebesparing gebracht.
En het gaat maar door. De Winterlichtkas speciaal gebouwd om in periodes met weinig natuurlijk licht laat een enorme productiestijging zien, en dat niet alleen in de winter maar ook in de zomerperiode. 
 

Fossielvrije kas
Op dit moment wordt er bij ons op het terrein heel hard gebouwd aan de fossielvrije kas. Een kas zonder gas aansluiting … ik verwacht hier heel veel van. Collega's van mij zeggen dat theoretisch onze productie nog wel een keer kan verdubbelen waarbij geen gebruik van fossiele energie wordt gemaakt. De uitdaging hierbij is dan wel om op een economisch rendabele manier te kunnen telen. 
Op dit moment zijn we bezig met een experiment waarbij vijf internationale teams vier maanden de tijd hebben om op afstand en zonder tussenkomst van mensen komkommers te telen. Dit doen zij dan met zo min mogelijk input aan water, voeding en energie en mèt een maximale productie. Ieder team heeft hiervoor een eigen afdeling gekregen bij ons op het bedrijf.
De teams hebben hun eigen regel-algoritmes geschreven en hiermee bepalen zij zelf de instellingen, zoals gewenste temperatuur, hoeveelheid licht, CO2-concentratie, bemesting en een aantal teelt gerelateerde parameters zoals plant- en stengeldichtheid.
De benodigde sensoren om data te verzamelen, denk aan sensoren en camera's, hebben ze zelf voorafgaand aan de teelt geïnstalleerd. De afzonderlijke teams sturen informatie door aan onze computersystemen en sturen hiermee het klimaat, de bemesting, etc. in de kas. Ze mogen zelf niet in de kassen komen. De benodigde data wordt dus op afstand verzameld en gebruikt om hun eigen algoritmen continue bij te stellen.

Het uiteindelijke doel dat wij met dit project willen bereiken, is om te komen tot zelflerende software die uiteindelijk de beslissingen van mensen geleidelijk gaat overnemen. Zonder iets te verklappen zien we verschillen in de afzonderlijke teelten. Straks worden bij het nemen van moeilijke beslissingen in de teelt geholpen door onze computer en misschien komen we ooit zover dat wij als mens niet meer nodig zijn om te beslissen wat nodig is en is dit de volgende baanbrekende verandering in het telen van onze gewassen. 

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw
 

Uit de krant

Meest gelezen

Uit de krant