Reden tot zorg… wetenschap wordt niet meer geloofd

Ik ben op weg naar huis van een kort verblijf in Duitsland. Op de A2 belanden we in een enorm noodweer. Hevige regen en een hevig onweer.

We zien enorme bliksemschichten in de lucht. Ik zeg nog tegen mijn vrouw; als dat geen inslag is weet ik het niet meer. Kort daarna rijden we langs een enorme brand. Later op de dag lees ik op het internet dat de brand inderdaad door een blikseminslag is veroorzaakt. Even verder op de A2 komen we opnieuw in de problemen door een enorme hoeveelheid water op de weg en is er een enorme file ontstaan. Het rijden in deze file maakt dat mijn gedachte afdwalen. Ik denk na over iets dat ik vrij recent heb gelezen in de krant over de enorme afname van de insectenpopulatie en het bijna vanzelfsprekend wijzende vingertje richting agrarische ondernemers. Zij zijn het immers die gebruik maken van te veel bestrijdingsmiddelen.
 

Insectensterfte
Dat insectensterfte zo in het nieuws is, heeft alles te maken met Duits onderzoek dat aantoonde dat insecten in natuurgebieden in de afgelopen jaren met 75% zijn afgenomen. Hoewel de Duitse onderzoekers voorzichtig zijn in het noemen van oorzaken spitst de discussie zich in Nederland vooral toe op insecticidengebruik in de landbouw. Door verschillende groeperingen wordt gepleit voor een vermindering van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Men gaat voorbij aan het feit dat de middelen die in de agrarische sector worden gebruikt steeds selectiever zijn en dat breed werkende middelen er niet meer zijn. Daarnaast is de hoeveelheid werkzame stof enorm afgenomen door maatregelen zoals zaadcoating en technische oplossingen, waardoor drift tot een minimum wordt beperkt. 


Klimaatverandering
Zo prakkiserend in de auto vraag ik me af of klimaatverandering niet een belangrijke factor zou kunnen zijn. We kunnen er niet omheen dat de gemiddelde jaartemperatuur stijgt waardoor onze zomers droger worden en de winters natter. De regenbuien zijn ook steeds heviger. Ik heb het vandaag weer ervaren, het water komt met bakken uit de hemel, waardoor straten in ware rivieren veranderen. In zo'n hevige regenbui is er voor een insect geen ontkomen aan. En is het niet zo, dat begin mei de zoveelste hagelbui tot tientallen miljoenen euro's schade bij meerdere glastuinbouwbedrijven in Venlo heeft aangericht?
Ik vraag mij oprecht af wat het effect is van deze gemiddelde temperatuurstijging en deze hevige buien op onze insectenpopulatie? Ook zie ik veel meer zendmasten geplaatst voor ons mobile telefoonverkeer. Ik vraag mij af of van deze masten elektromagnetische straling vrijkomt, wat een effect zou kunnen hebben op insecten. Verder kunnen we er ook niet om heen dat er steeds meer gebouwd wordt en er minder ruimte voor insecten is. En als we dan ook nog onze tuinen vol leggen met tegels in plaats van bloeiende planten wordt het voor insecten helemaal lastig. Wat zijn de effecten van het toegenomen verkeer en industrie op insecten. Mijn pleidooi zou dan ook zijn om, voordat we een schuldige aanwijzen, dit probleem eerst goed te onderzoeken. Ik denk dat insecten gebaat zijn bij een omgeving met veel bloeiende bloemen en planten. Gelukkig werken wij in een sector die hier een heel grote bijdrage aan levert.


Varroamijt
Dat ik voor gedegen onderzoek pleit, zal u niet verbazen. Ik herinner mij de discussie rondom bijensterfte. Hier zou ook het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen aan ten grondslag liggen. Ik heb hier ook al een keer een column aan gewijd. Natuurlijk moeten we verstandig omgaan met het gebruik van pesticiden. Het is nog niet zo lang geleden dat de bijensterfte werd veroorzaakt door gewasbeschermingsmiddelen. Via twitter wordt ik geattendeerd op een uitzending van Brandpunt+  In dit programma wordt duidelijk dat de honingbij een nóg grotere bedreiging kent dan pesticiden.
Natuurlijk is het zo dat het slecht gaat met de honingbij. En wel zo slecht dat deze misschien wel met uitsterven wordt bedreigd. Het is niet juist om te stellen dat dat komt door gewasbeschermingsmiddelen, die honingbijen vergiftigen. Bijensterfte is een probleem van wereldformaat wat we niet oplossen door gewasbeschermingsmiddelen uit te bannen. Was het maar waar dat het zo simpel was.
Ik heb al eerder geschreven dat de honingbij het slachtoffer is van een parasiet, een klein exotisch beestje, de Varroamijt. De latijnse naam is Varroa destructor en is een uitwendige parasiet die voorkomt op insecten, maar zich alleen kan voortplanten op het broed van honingbijen. Een parasiet, die in de bijenkasten over de hele wereld een ware slachtpartij aanricht. De naam destructor is goed gekozen. Imkers over de hele wereld behandelen hun kasten tegen deze Varaomijt. Doen ze dat niet, dan richt het beestje hun bijenvolken onverbiddelijk te gronde. En dat behandelen tegen een beestje - dat volgens tegenstanders van pesticiden geen kwaad kan - doen imkers met chemische middelen. 
 

Nepnieuws
Het grote gevaar van het niet geloven van de wetenschap is dat oplossingen voor het werkelijke probleem van de grootschalige sterfte van honingbij worden genegeerd. Immers, een antwoord dat niet met pesticiden te maken heeft, wordt weggezet als nepnieuws. Daarmee worden mogelijke oplossingen van de wereldwijde sterfte van de honingbij gegijzeld.

Ik ben het met iedereen eens, die zegt hoe minder chemische middelen wij gebruiken hoe beter. Maar het kan geen kwaad om in het belang van de bij en al die andere insecten de oogkleppen af en toe wat te laten vieren. 

Ik wil u van harte het programma van Brandpunt+ aanraden waar mogelijk een Nederlander dé oplossing tegen bijensterfte heeft?
Zie: https://brandpuntplus.kro-ncrv.nl/broadcasts/13789/

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw