En dan heb ik het alleen nog maar over licht...

Het werk dat wij doen, wordt in belangrijke mate gefinancierd in samenwerking tussen het nu weer ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en LTO-Glaskracht Nederland.

LTO Glaskracht beheerde de resterende middelen van het productschap tuinbouw. Maar de bodem van de kist is in zicht. Hoopgevend is dat in de akkerbouw men nu zo ver is dat de financiële bijdrage voor het collectief akkerbouwonderzoek gefinancierd gaat worden uit verplichte bijdragen die alle telers van granen, consumptie-, poot- en zetmeelaardappelen en suikerbieten betalen.
Telers kunnen vanaf 1 maart 2018 in de gecombineerde opgave aangeven dat de areaalgegevens van de genoemde gewassen aan BO (Branche Organisatie) Akkerbouw mogen worden verstrekt. Hiervoor is een vraag over het verstrekken van machtigingen aan erkende brancheorganisaties opgenomen. Met een ja op deze vraag is, voldoen telers aan hun verplichting tot registratie en gegevensverstrekking.
Ik hoop dat het in de glastuinbouw nu ook snel van de grond komt, opdat we met de o, zo nodige onderzoekprogramma's zoals Kas als Energiebron, Het Nieuwe Doen in Plantgezondheid en Glastuinbouw Waterproof volle bak kunnen doorgaan.
Ik wil een paar voorbeelden van onderzoek aanhalen welke door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en LTO-Glaskracht Nederland zijn gefinancierd. 

Natuurlijk licht
Eenieder die maar een beetje met planten van doen heeft weet dat in de winter het natuurlijk licht een beperkende productiefactor is. Het is dan ook de uitdaging om dit weinige licht zo efficiënt mogelijk om te zetten naar productie en dat met zo min mogelijk blad zoveel mogelijk licht kan worden benut voor productie.
In de traditionele niet belichte teelten wordt juist in de moeilijke lichtperiode in de vegetatieve fase geprobeerd zo snel mogelijk zoveel mogelijk blad te vormen. Echter veel blad dicht op elkaar zorgt nog steeds niet voor voldoende lichtonderschepping en zal in een later stadium zelfs voor onnodige verdamping zorgen. Het geproduceerde vocht moet later ten koste van energieverlies weer verwijderd worden.
De structuur van het gewas wordt naast de raseigenschappen ook bepaald door gewashandelingen, de plantverdeling (zowel in bed/rij, de plantafstand, als de padbreedte) en het aantal stengels per plant. Voor de hogedraad komkommerteelt zijn er rassen ontwikkeld die een open structuur kennen, deze openheid is er zowel in verticale als horizontale richting. Openheid in horizontale richting, vaak gerelateerd aan plantdichtheid, zal kunnen leiden tot het niet optimaal onderscheppen van het zonlicht, terwijl dit juist het ultieme doel is met zo min mogelijk blad. Openheid in verticale richting kan ook minder blad betekenen, en assimilaten die de plant niet in het blad stopt, komen ter beschikking van potentiële vruchtgroei. Om in de winterperiode een maximale lichtonderschepping met een beperkte hoeveelheid blad te realiseren, is in een aantal stappen het teeltsysteem tegen het licht gehouden. 

Winterlicht
Om de mogelijkheden beter in kaart te brengen, is in aansluiting op de opgedane kennis in het project 'Verbetering lichtinval winterlicht', waar de lichttoetreding door het kasdek is geoptimaliseerd voor de wintermaanden. In het project "Het winterlicht gewas" is de gewaskant aan bod gekomen. Voor maximalisatie van de lichtonderschepping is een oost-west pad richting de eerste stap. Het rapport van dit onderzoek is vrij recent verschenen en kunt u downloaden op de website van Kas als Energiebron.  

Diffuus licht
Maar er is veel meer. Neem bijvoorbeeld diffuus licht. Inmiddels zijn we ervan overtuigd door onderzoek dat diffuus licht gunstig is voor plantgroei. Bovendien kan bij een aantal gewassen veel meer licht in de kas worden toegelaten als het diffuus is. In combinatie met Het Nieuwe Telen biedt dit mogelijkheden om zowel productie te verbeteren als energie te besparen.
Er zijn proeven gedaan met bijvoorbeeld verschillende Anthurium- en Bromeliasoorten. In het zomerhalfjaar trad bij alle gewassen een spectaculaire groeiverbetering op door meer diffuus licht toe te laten; nooit trad er bladschade op. Zo waren de planten sneller afleverbaar en ook nog een keer zwaarder dan in praktijk. Door toepassen van lichtintegratie en verlaging van de temperatuursetpoint werd 25% energie bespaard. 

Extra verrood licht
Maar er is nog veel meer. Tomaten die extra verrood licht krijgen, produceren 11% meer. In eerste instantie geloofden we zelf niet wat we zagen. Dat is dan ook de reden dat we een praktijkproef hebben gedaan wat volgde op een onderzoek van de bij ons op het proefbedrijf dat opmerkelijke resultaten gaf. Zo zagen we dat bij 55 µmol/m2/s verrood bij belichting naast de gewone rood/blauwe LED's bij het ras Komeett 17% meer productie. Tomaten die werden bijbelicht met 30 µmol extra verrood licht produceerden in deze praktijkproef 11% meer. Een bevestiging wat we uit eerdere proeven hebben gezien. Een deel van de verklaring ligt in een betere fotosynthese en een andere plantopbouw. 

Maar er zijn ook nog onbegrepen kanten. Om te begrijpen wat het optimale lichtspectrum is moet nog heel veel gebeuren. Ik heb het nu alleen nog maar over energie (licht) op het gebied van water, denk aan nul-emissie van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen en gewasgezondheid heb ik het nog niet eens. Er is nog zo veel te doen willen we onze positie als glastuinbouwsector behouden en versterken zullen we de handen ineen moeten slaan en gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen. Ik hoor het graag als u hier anders over denkt. 

Jan Willem de Vries
Teamleider Facilitair Bedrijf
(Wageningen UR Glastuinbouw)