Graafmachine voor steilranden

Groot materieel voor kleine bijtjes

EIS Kenniscentrum Insecten
5-FEB-2018 - De winter is het seizoen om beheermaatregelen uit te voeren, zo ook voor graafbijen en -wespen. Landschap Overijssel realiseert momenteel met grote graafmachines een aantal steilranden op de Lemelerberg om zo meer nestgelegenheid te creëren, en dat is hoog nodig want de heidebijen hebben het zwaar.

Keer op keer blijkt dat de heidefauna onder druk staat. In Overijssel is dat niet anders, blijkt uit een analyse van de bijenfauna (pdf; 2,0 MB) van de provincie: vier van de vijf belangrijkste beheertypen voor bijen in Overijssel zijn die geassocieerd met heideterreinen en bijna de helft van de prioritaire soorten is gebonden aan deze biotoop.

Voorbeeld van een steilrand, deze is aangelegd op de Holterberg en in 2015 onderzocht op het voorkomen van bijen en wespen

Het grootste probleem op heideterreinen is het dichtgroeien ervan met name als gevolg van de overmatige stikstofdepositie. Dit heeft tot gevolg dat er op veel terreinen een tekort is aan kale en schrale plekken met open zand waar de bijen in kunnen nestelen. Eerder onderzoek (pdf; 0,5 MB) heeft uitgewezen dat het kunstmatig verhogen van kale plekken positieve resultaten oplevert. Dit geldt niet alleen voor grondnestelende bijen en wespen, maar ook bijvoorbeeld blauwvleugelsprinkhanen, zandloopkevers en mierenleeuwen profiteren hiervan. Door het afgegraven zand uit te spreiden voor de steilranden zelf wordt ook de gelegenheid geboden aan soorten die een horizontale bodem prefereren om in te nestelen. De grootste variatie aan soorten wordt uiteindelijk verkregen door om de paar jaar nieuwe steilrandjes aan te leggen en de oude te laten instorten. Hopelijk kan het uitvoeren van dit soort maatregelen het tij keren voor enkele van de kritische en zeer sterk achteruitgaande typische bijensoorten van heideterreinen. Om dit te kunnen constateren zal er gemonitord moeten worden, vrijwilligers die hieraan een bijdrage willen leveren kunnen zich aanmelden bij Michiel Poolman van Landschap Overijssel.

Enkele voorbeeldsoorten die afhankelijk zijn van kaal zand op heideterreinen: gewone rupsendoder, bijenwolf, zilveren zandbij en basterdzandloopkever

Deze winter heeft Landschap Overijssel op de Lemelerberg enkele steilranden aangelegd ten behoeve van bijen. Deze zijn aangelegd met subsidie van de provincie in het kader van de Natuurvisie. Vroege Vogels besteedde daar aandacht aan in hun uitzending van zondag 28 januari.

Landschap Overijssel staat niet alleen als het gaat om de inzet voor bijen in de provincie; vorig jaar is de Bijenbeweging Overijssel gelanceerd, een initiatief van provincie Overijssel, Landschap Overijssel, Natuur en Milieu Overijssel, LTO Noord, EIS Kenniscentrum Insecten en NBV Overijssel.

Tekst: John Smit, EIS Kenniscentrum Insecten, Michiel Poolman, Landschap Overijssel
Foto’s: Rob Buiter; John Smit