Hoe het ook zij, de tuinbouw moet doorpakken

Op 8 juni, nu al weer even geleden was ik bij de Greenport Holland Conferentie.

Deze werd gehouden bij de winnaar van de Tuinbouw Ondernemersprijs 2017, JUB Holland in Noordwijkerhout. De schuur was omgebouwd tot een ware arena waar het thema voor deze middag "samenwerken als verdienmodel" werd behandeld.

Zoals bekend staat de Nederlandse tuinbouw aan de top van de wereld als het gaat om het produceren van groente, fruit, bloemen en planten. We zijn na Amerika het land met de meeste export van land- en tuinbouwproducten. We behoren met ons wetenschappelijk onderzoek tot de top van de wereld als het gaat over plantaardig onderzoek.
Om deze posities te behouden staan we voor een aantal grote uitdagingen die liggen op het terrein van digitalisering, biodiversiteit, veredeling en het loskomen van fossiele brandstoffen. Dat waren dan ook de vragen die deze middag op tafel kwamen, dit onder leiding van dagvoorzitter Marijke Roskam. Aan haar was de taak om antwoorden te vinden op vragen hoe kan de Nederlandse tuinbouw de uitdagingen waar we voor te staan kunnen omzetten in nieuwe verdienmodellen?
Daar waar de discussie ging over fossiele brandstoffen waren de gesprekspartners het met elkaar eens. Het klimaatakkoord van Parijs heeft een hoge prioriteit. Wat dat betreft heeft de tuinbouw heel goede troefkaarten in handen door te werken aan warmte – en CO2 netwerken. De overheid wordt opgeroepen om mee te investeren zodat dit écht van de grond kan komen.

Digitalisering
In een ander setting werd gesproken over digitalisering. Hier liggen enorme kansen om verschillende datanetwerken aan elkaar te knopen, data over de markt brengen naar wat er geproduceerd moet worden.
Jan Willem Griep directeur Floriade deed gaf een voorproefje van het geen men in 2022 wil realiseren. Naast een wereldtuinbouwtentoonstelling die in het teken staat van Growing Green Cities. De tentoonstelling moet vooral een proeftuin voor onderzoek naar de innovatieve systemen op het gebied van reststromen, waterzuivering, water, mobiliteit, maar bovenal voedselproductie worden.

Moleculaire veredeling
Wat mij het meest aansprak deze middag was de oproep Michel Haring (Hoogleraar Plantenfysiologie aan de Universiteit van Amsterdam) voor meer samenwerking op het gebied van Moleculaire veredeling door veredelingsbedrijven op het gebied van sierteelt. Nederland is leidend op het gebied van de plantenveredeling zo begint hij zijn verhaal. In ieder geval dat hoor en lees je vaak in de media. Wat men bedoelt is de veredeling van groente gewassen welke zich de afgelopen vijftig jaar heeft ontwikkeld tot een hightech business. Door op grote schaal samen te werken zijn deze bedrijven in staat snel te schakelen als de markt dat vereist.
Hoe anders is de sierteelt georganiseerd. Er is veel grotere diversiteit aan gewassen, de genetische complexiteit is groter en er zijn veel meer kleine veredelaars. De sierteeltsector staat voor grote uitdagingen en kansen. Zo zal het gebruik chemische middelen door eisen uit de markt of door regelgeving worden beperkt. Daarnaast zal men ook hier moeten werken aan nieuwe verdienmodellen.

Verduurzaming in de sierteelt zal betekenen dat men moet innoveren in nieuwe teeltsystemen welke minder energie en water gebruiken en loskomen van chemie door het inzetten van biologische bestrijders en/of biologische gewasbeschermingsmiddelen. Maar ook vooral door het aanpassing van de rassen door veredeling. We moeten op zoek naar rassen die resistent zijn tegen ziekten en plagen en beter bestand zijn tegen droogte of wateroverlast.
Voor de bio-based economie zullen rassen met meer inhoudsstoffen moeten worden veredeld. Dit alles betekent veel meer inspanning in een gerichte veredeling, en ontwikkeling van meer biologische kennis. De omvang van het assortiment, veel kleine veredelaars met beperkte financiële middelen en de diversiteit aan problemen zullen individuele inspanningen te kort schieten op oplossingen te bieden aan de gesignaleerde problematiek. Wat binnen de sierteelt ontbreekt, is een platform waar gezamenlijk wordt gewerkt aan innovatie van de veredeling.

Platform
Om de veredeling in sierteeltgewassen aan te laten sluiten bij de moderne kennis van DNA en plantenbiologie pleit hij voor een pre-competitief kennisplatform. Een platform waar UvA, Wageningen UR en andere kennisinstellingen uit heel Nederland samenwerken aan de modernisering van de veredeling. Een dergelijk kennisplatform zal voor de meest urgente zaken zoals resistentie tegen insecten, schimmel en virussen DNA merkers moeten ontwikkelen, die individuele bedrijven vervolgens in hun eigen processen kunnen inzetten. Met deze merkers kan de tijd die nodig is om een nieuw ras te ontwikkelen door gerichte veredeling met jaren verkorten. Door de revolutionaire versnelling in DNA analyses is het nu ook voor kleinere gewassen mogelijk deze stap te maken. Tegelijkertijd zal door scholing van medewerkers een kennissprong in de sector op het gebied van moleculaire kennis worden gerealiseerd. Als Wageningen University & Research zijn we een groot voorstander om in samenwerking met Universiteiten, Hogescholen, Plantum en het TKI-TU de beschikbare kennis op het gebied van sierteeltveredeling goed met elkaar af te stemmen en door samenwerking onze positie te versterken. De oproep van Michel is of sierteeltveredelaars een dergelijke pre-competitieve samenwerking aandurven en bereid zijn te investeren in de moleculaire veredeling. Uw steun als sierteeltveredelaar is voor dit initiatief onmisbaar. Mocht u geïnteresseerd zijn laat het dan weten.

Aan het slot van de bijeenkomst concludeerde de voorzitter van Greenport Holland Niek-Jan van Kesteren dat samenwerking de sleutel is tot succes. De tijd is rijp voor een nieuw tuinbouwakkoord: wat kan en wil de tuinbouwsector op het gebied van energietransitie en duurzaamheid? En niet geheel onbelangrijk, hoe financieren we dat? 

Jan Willem de Vries
Teamleider Facilitair Bedrijf
(Wageningen UR Glastuinbouw)