Het ‘’jaar van de bij’’ (2012) was het slechtste bijenjaar dat Albert Muller als imker ooit meemaakte. Er zal bijgevoerd moeten worden om het tekort aan honing en stuifmeel aan te vullen en de imme door de winter heen te slepen.
In de laatste maanden van het bijenseizoen krimpt het broednest. De bijen die nog worden geboren, hebben niets te doen. Hun voedersapklieren hoeven zich niet te ontwikkelen, waardoor het in de eerste vijf dagen opgebouwde vet-eiwit-lichaam grotendeels intact blijft. Deze werkbijen zijn de winterbijen. Ze zullen de wintertros gaan vormen en overleven tot in april.
Omdat de opbouw van het vet-eiwit-lichaam afhankelijk is van de beschikbare hoeveelheid stuifmeel, is het wel belangrijk dat in deze tijd van het jaar nog voldoende bloeiende planten aanwezig zijn. Het is afwachten of de najaarsbloei het ‘’jaar van de bij’’ nog een beetje goedmaakt. Tot dusver was 2012 het slechtste bijenjaar dat ik in de afgelopen 37 jaar – de periode dat ik bijen houd - heb meegemaakt. Steeds als er drachtplanten bloeiden, regende het of was het koud en konden de bijen niet uitvliegen of slechts gedurende een korte tijd. De hoeveelheid stuifmeel was voldoende, maar voorraden konden veel volken niet aanleggen. Het lukte de meeste volken ook niet genoeg honing vanuit de natuur te verzamelen.
Inwintering
In het najaar komt het erop aan de volken klaar te maken voor de winter. Dat gebeurt altijd zeer zorgvuldig. Ik schat de grootte van het volk. Die is bepalend voor het aantal ramen waarop ik het volk laat ‘’inwinteren’’. Ik bereken hoeveel honing/voer er al in de kast is opgeslagen. Als een raat aan beide kanten verzegeld is, dan weegt 10 bij 10 cm één pond. Voordat de winterrust begint, moet een volk over ongeveer 16 kilo honing/voer beschikken. Ik reken uit wat er al in de kast zit en weet dus hoeveel ik nog moet bijvoeren. Is er onvoldoende honing in de volken, dan moet ik bijvoeren met suikerwater of een oplossing van invertsuikers. Ik voeg altijd nog een beetje kamillethee en wat zout toe aan de oplossing. Mijn ervaring is dat de bijen het voedsel dan veel beter verwerken.
Als je een volk klaarmaakt voor de winter moet je één ding goed in de gaten houden: een volk dat negen ramen bezet in augustus is in de wintertros nog maar drie ramen groot. Niet omdat er minder bijen zijn, maar omdat de imme als het koud is, zich sterk samentrekt. De bovenste bijen van de wintertros zitten tegen het wintervoer aan, nemen het op in hun honingmaag, eten daarvan en geven de rest door aan de andere bijen. Die gebruiken een deel voor zichzelf en geven de rest weer door totdat ook de laatste bijen voedsel gekregen hebben. Eigenlijk gaat er continu een voedselstroom door de hele wintertros.
Kritiek moment
Bijen slaan hun voorraad altijd zo ver mogelijk verwijderd van het vlieggat op. De wintertros zit in de herfst onderin de kast en eet zich langzaam naar boven. Is de tros bovenaan gekomen dan zullen ze de voedselvoorraad volgen. Dit is een kritiek moment: het volk kiest voor een richting meestal naar het zuiden en laat een deel van de voervoorraad achter zich, omdat in de winter de bijen zich geen twee centimeter buiten de wintertros kunnen bewegen. Blijft het daarna nog langdurig koud, dan kan het gebeuren dat een volk verhongert, terwijl aan de andere kant van de kast nog voldoende voorraad is.
Om dit te voorkomen zorg ik er altijd voor dat het moment waarop het volk zijn richting bepaalt, zo lang mogelijk wordt uitgesteld. In de herfst zet ik om die reden het volk krap. Ik verklein het aantal ramen. Vijf tot zeven ramen in de Einraumbeute zijn genoeg; zeven tot negen ramen in de spaarkast/simplexkast. Dit heeft als effect dat de voervoorraad op minder raten opgeslagen wordt en daardoor dieper in de kast terecht komt. De weg naar boven wordt daardoor langer. Het moment waarop de bijen bovenin de kast aankomen valt nu later in het jaar.
Reageren? Mail naar [email protected]. Eerdere afleveringen van deze serie verschenen in het december-, februari-, april- en juni- en augustusnummer van Levende Have.
Kaarsen trekken
Door de raten die uit de volken komen te smelten, kun je de was oogsten. Van deze bijenwas kun je kaarsen trekken. Een kaars is een boeiend voorwerp. De afzonderlijke delen – lont en was – zijn tot niets in staat. Als je probeert een lont aan te steken, dan lukt dat niet. De lont smeult hooguit een beetje. De was zelf brandt ook slecht. De combinatie doet het; er ontstaat een schitterende vlam. Eigenlijk is de waskaars het beeld van de mens of van een organisatie. Als door inspiratie (vonk) een idee (lont) ontstaat, is daarnaast de wil (was) nodig om iets tot stand te brengen.
Gentech gewassen bedreigen de bijenteelt
De teelt van genetisch gemodificeerde gewassen vormt een grote bedreiging voor de bijenteelt. We zien hoe op allerlei slinkse manieren geprobeerd wordt om deze zogeheten ‘’gentechgewassen’’ Europa binnen te krijgen. Voor de imkerij heeft dit grote gevolgen omdat de bijen vliegen in een omtrek van vijf tot negen kilometer en onbedoeld het stuifmeel van gentech gewassen overbrengen op andere planten.
Daarnaast leven de bijen van het stuifmeel en heeft dit als voedsel ook direct gevolgen voor de gezondheid van de dieren. Bovendien vinden we het stuifmeel terug in het potje honing. In Duitsland heeft dit al geleid tot de vernietiging van grote partijen honing omdat in het voedsel van mensen geen geringe hoeveelheid genetisch gemanipuleerd materiaal mag zitten.
Via Brussel maar ook rechtstreeks bij de regeringen zelf wordt getracht de wetgeving zo aan te passen dat bijvoorbeeld niet meer op de verpakking hoeft te staan dat er gentech materiaal in het voedsel zit. De EU is sterk verdeeld. Nederland toont zich op dit gebied een voor de insectenwereld onbetrouwbare partner. Griekenland daarentegen heeft een verbod uitgevaardigd op het telen van genetisch veranderde gewassen binnen een straal van 10 km van plaatsen waar bijen voorkomen. Dit houdt in dat in heel Griekenland deze gewassen niet geteeld mogen worden.
Verschenen in
