4
De Boerderij Bertus Boivin en Chris van der Veen*
De eeuwenoude relatie tussen de boerderij en het Drentse landschap Dat 2003 het Jaar van de Boerderij is, kan niemand
S.J. van der Molen moet de uitvinder geweest zijn van de term het ‘Oud-Drentsche huis’ dat in de Middeleeuwen uit het Friese Hallehuis zou zijn ontstaan. Van der Molen schreef een van de eerste boeken over Drentse boerderijen. Het boek verscheen in 1941 in Den Haag en had de onvermijdelijke titel Het Drentsche boerenhuis en zijn ontwikkeling. Recent onderzoek maakt echter duidelijk dat een dergelijke ‘importtheorie’ niet de meest voor de hand liggende is. Landbouw was in de Middeleeuwen in Drenthe bepaald geen nieuw fenomeen en er werden in deze streken dus al duizenden jaren boerderijen gebouwd. Zeker vanaf de tijd van de Hunebedbouwers tussen 3400 en 2900 v.Chr. werd in deze streken reeds op enigszins grootschalige wijze akkerbouw bedreven. Hun akkers ontgonnen ze in het bos. Bomen werden gekapt en de takken werden verbrand waarna ze in de vruchtbare as hun eerste gerst en tarwe zaaiden. Tot de oudste plattegronden van boerderijen in Drenthe horen die van Emmerhout in de gemeente Emmen die archeologen dateren tussen 1400 en 850 v.Chr.
ontgaan zijn. Alom in den lande gonst het van eten in de boerenkeuken, er is kunst op de boerderij, er zijn speciale wandel- en fietsarrangementen. Een kijkje komen nemen op een zorgboerderij? Ook dat is geen probleem in het Jaar van de Boerderij, want – zo schrijft het landelijke comité – ‘het platteland is van ons allemaal’. Stichting ‘Het Drentse Landschap’ doet op haar eigen wijze mee aan het Jaar van de Boerderij met een boek over Drentse boerderijen in het Drentse landschap. Het is geen bouwkundige verhandeling over stijlen, substijlen en plaatselijke varianten of een ideeënboek over de verantwoorde inrichting In de voorgevel > van boerderij Kamps bij Deurze werd vanaf de achttiende eeuw het vakwerk opgevuld met metselwerk.
van de woonboerderij anno 2003. Het Drents Boerboek gaat over de eeuwenoude relatie tussen de boerderij en het Drentse boerenland. De dynamiek van het landschap en van het agrarische leven hebben hun sporen in de boerderijen achtergelaten. De boerderijen kunnen je het verhaal vertellen van duizenden jaren Drents landschap. In dit artikel krijgt u een voorproefje van het Drents Boer-boek dat in het najaar zal verschijnen.
Drentse ontwikkelingen
Een belangrijk argument tegen de ‘importtheorie’ werd geleverd door de Groningse archeoloog Piet Kooi. Hij kon van het gehucht Peelo – tegenwoordig een woonwijk van Assen – aantonen dat het een permanente bewoningsgeschiedenis kende vanaf de Bronstijd tot op de dag van vandaag en dat betekent dat Peelo meer dan 3000 jaar continu bewoond is geweest. Een ander in dit verband interessant onderzoek werd uitgevoerd door de bouwkundige Carlo Huijts. Deze stelde aan de hand van de grondsporen die de archeologen in de loop van de jaren hadden vastgelegd, een soort modellenboek van boerderijtypen samen. De lange rij begint uiteraard met het Emmerhout-type uit 1400 v.Chr. en komt via een groot aantal ‘tussentypen’ uit bij het Gasselte-type van rond 1300 na Chr. Dit laatste type staat volgens Huijts model voor de overgang naar de oude Drentse boerderij zoals Van der Molen die beschreef. Met het Gasselte-type is ook zo’n beetje de aansluiting bij onze tijd tot stand gebracht. Volgens de nieuwste onderzoeksgegevens is de boerderij aan het Hagenend 3 in Anderen de oudst bekende bestaande boerderij in Drenthe. Onderzoek van het eikenhout waaruit de gebinten gezaagd zijn, heeft uitgewezen dat de boerderij rond 1376-1380 moet zijn gebouwd. Andere respectabele oudjes zijn boerderijen in Witten, Zuidvelde en Wijster. De oudste boerderij van Stichting ‘Het Drentse Landschap’ is boerderij Kamps bij Deurze die in 1588 of 1589 de vorm kreeg die het bouwwerk tot op de dag van vandaag gehouden heeft.
foto: Joop van de Merbel
activiteiten in en om de boerderij. U mag komen