KLEINSCHALIGE VERGISTING

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "KLEINSCHALIGE VERGISTING"

Transcriptie

1 Biolectric GreenWatt KLEINSCHALIGE VERGISTING Praktijkvoorbeelden uit binnen- & buitenland Bebra Biogas GmbH Ecobag - Arjan Prinsen Chiemgauer Biogasanlagen

2 INHOUD Een inleiding tot pocketvergisting 3 Deel 1 : Praktijkvoorbeelden Microvergistingsinstallatie op Zuivelhoeve Dendauw 5 Pocketvergister op witloofbedrijf Joluwa 7 Demovergister op het varkens- & mestverwerkingsbedrijf Ivaco 9 Pocketvergister op melkveehouderij en zuivelfabriek Den Eelder 11 Droge pocketvergister op de paardenhoeve van Thierry de Pas 12 Deel 2 : Marktstudie 15 Tot slot 19 De praktijkvoorbeelden in deze brochure leren dat kleinschalige vergisting zeker rendabel kan zijn. Redactie : Anke De Dobbelaere, Jonathan De Mey, Viooltje Lebuf, Bart Ryckaert, Céline Schollier en Jason Van Driessche Met dank aan Ivan Ryckaert (beleidsmedewerker Voorlichting melkvee, Afdeling Duurzame landbouwontwikkeling, Departement Landbouw en Visserij, Vlaamse Overheid) om deze brochure na te lezen. Verantwoordelijk uitgever : Mia Demeulemeester, Inagro vzw, Ieperseweg 87, 8800 Rumbeke-Beitem Vormgeving & druk : Panach, Motestraat 17, 8940 Wervik Drukkerij Espace, Nijverheidslaan 13, 8880 Ledegem Copyright 2015 Niets uit deze uitgave mag gekopieerd of vermenigvuldigd worden zonder voorafgaande toestemming van de verantwoordelijke uitgever. Deze brochure werd met de meeste zorg en nauwkeurigheid opgesteld. In geen geval zullen de verantwoordelijke uitgever of de auteurs aansprakelijk gesteld kunnen worden voor eventuele nadelige gevolgen die voortvloeien uit het gebruik van de via deze brochure beschikbaar gestelde informatie. D/2015/12.975/1 2 KLEINSCHALIGE VERGISTING

3 Een inleiding tot POCKETVERGISTING WAAROM DEZE BROCHURE? Met deze brochure willen de auteurs tegemoet komen aan de vraag van vele landbouwers naar meer informatie m.b.t. wat er op vlak van kleinschalige vergisting vandaag op de markt is. Deze brochure wil geïnteresseerden en mogelijke investeerders snel op weg helpen om zich gericht verder te kunnen informeren. Aan de hand van vijf praktijkvoorbeelden zoomt deze brochure dieper in op hoe de implementatie van kleinschalige vergisting op bedrijfsniveau kan plaats vinden. Vervolgens willen de partners a.d.h.v. een brede marktstudie in binnen- & buitenland ook aantonen dat er reeds heel wat aanbieders inzetten op kleinschalige vergisting. Sommigen bevinden zich nog in een pilootfase, anderen hebben al wat realisaties achter de rug. WAT IS POCKETVERGISTING? Kleinschalige vergisting of pocketvergisting is een technologie waarmee bedrijfseigen biomassastromen anaeroob worden vergist om op het landbouwbedrijf hernieuwbare energie te produceren. Deze energie wordt (na verbranding van het biogas in een WKK 1 ) onder de vorm van elektriciteit en warmte maximaal op het eigen bedrijf gebruikt. Hoewel er geen wettelijke definitie van pocketvergisting is, is algemeen aanvaard dat het om installaties gaat die gevoed worden met bedrijfseigen biomassa in functie van de bedrijfseigen energievraag. Het elektrisch vermogen bedraagt maximaal 200 kw, de vergiste hoeveelheid verse biomassa is maximaal ton per jaar. Indien slechts één type biomassa wordt ingenomen, wordt er ook wel van monovergisting gesproken. Installaties met een elektrisch vermogen dat lager is dan 10 kw, dragen ook de naam microvergisters. Pocketvergisting kende de voorbije drie jaren een steile opmars in Vlaanderen. Zo telt Vlaanderen intussen meer dan zestig installaties en er wordt verwacht dat dit aantal de komende jaren nog sterk zal toenemen. WAAROM POCKETVERGISTING? Eerst en vooral helpt kleinschalige vergisting de land- & tuinbouwer om meer zelfvoorzienend te zijn op vlak van energie en op die manier minder afhankelijk te zijn van de prijzen op de energiemarkt. Daarnaast kan de landbouwer zo zelf hernieuwbare energie produceren. Dit zorgt ervoor dat de landbouwbedrijven op basis van hun reststromen actief kunnen meehelpen aan het behalen van de doelstellingen rond hernieuwbare energie. Tegen 2020 moet 20 % van de energieconsumptie in de EU op hernieuwbare wijze worden ingevuld en ook na 2020 worden er routes uitgestippeld om hernieuwbare energieproductie verder te doen toenemen. Biomassa is naast zon, wind en water een belangrijke bron van hernieuwbare energie. Via anaerobe vergisting wordt uit biomassa hernieuwbare energie geproduceerd. Ten aanzien van andere productiemogelijkheden voor hernieuwbare energie (zoals zonnepanelen en windmolens) heeft vergisting het voordeel dat de energie doorheen de dag continu en stuurbaar kan geproduceerd worden. Door reststromen actief in te zetten, kan ook de impact van landbouw op de omgeving afnemen : - In de veehouderij vormt mestopslag een belangrijke bron van broeikasgasemissies : respectievelijk 10 % en 62 % 2 (of ca. 400 en kton CO 2 equivalenten in 2010) van alle broeikasgasemissies binnen de rundvee- en varkenssector zijn afkomstig uit de mestopslag. Boerderijvergisting van mest wordt genoemd als een maatregel met veel potentieel om broeikasgasemissies uit de mestopslag te gaan beperken 3. Zo werd kleinschalige vergisting ook opgenomen in de lijst met maatregelen van het Vlaams Klimaatplan. Voor de rundveesector is pocketvergisting vandaag reeds technisch implementeer- KLEINSCHALIGE VERGISTING 3

4 baar, van pocketvergisting met enkel varkensmest zijn er in Vlaanderen nog geen praktijkvoorbeelden. - Ook kleinschalige vergisting van oogstresten zou de omgevingsimpact kunnen reduceren : denk bijvoorbeeld aan een verminderde uitloging van nutriënten door oogstresten die op het veld blijven liggen en een verminderde geur van bv. prei- of koolresten op bedrijven die leveren aan de versmarkt. WAT IS HET VERSCHIL MET GROTERE VERGISTINGSINSTALLATIES? Het bedrijfseigen karakter van pocketvergisting is wat de technologie zo anders maakt in vergelijking met grootschalige vergisting. Bij grootschalige vergistingsinstallaties is men afhankelijk van externe prijsschommelingen op de biomassamarkt. Ook zijn de grotere installaties onderhevig aan lage marktvergoedingen voor de hoeveelheid geïnjecteerde elektriciteit. Het merendeel van de grote vergisters zijn co-vergisters : dit wil zeggen dat ze gevoed worden met een combinatie van mest, energiegewassen en plantaardig en dierlijk afval. Van zodra er één druppel mest in de installatie gaat, moet het digestaat volgens de huidige (2014) mestwetgeving als dierlijke mest afgezet worden, wat in mestdrukgebieden zoals Vlaanderen een hoge kost betekent. HOE WERKT VERGISTING? Anaerobe vergisting is een proces waarbij micro-organismen in afwezigheid van zuurstof complexe componenten in de biomassa afbreken tot eenvoudigere molecules. Hierbij produceren ze biogas en digestaat. Het digestaat is de vergiste biomassa die verder kan worden gebruikt als meststof. Het vergistingsproces vindt plaats in de reactor. Het biogas wordt afzonderlijk opgevangen en vervolgens richting WKK gestuurd. De voornaamste componenten van het biogas zijn: methaan (CH4) en CO2. Het methaan in het biogas wordt verbrand in de motor van de WKK. Deze drijft een generator aan die vervolgens elektriciteit produceert. De warmte uit de motor wordt gebruikt om de reactor op temperatuur te houden, de warmte die overblijft kan verder nuttig op het bedrijf aangewend worden. Voor een goed begrip van de praktijkvoorbeelden, bespreken we hieronder kort enkele typische termen uit de vergistingswereld. De reactortemperatuur : Micro-organismen presteren best bij een bepaalde temperatuur. Hierbij zijn twee verschillende groepen te identificeren. Bij mesofiele vergisting zijn organismen het actiefst bij 35 à 37 C, bij thermofiele vergisting is dat bij C. Het drogestof (DS)-gehalte : Bij een DS-gehalte in de reactor tot 15 % spreekt men van natte vergisting, bij een DS-gehalte tussen 20 en 40 % van droge vergisting. Meng- & voedingswijze van biomassa aan de reactor : De meest voorkomende reactoren werken ofwel continu, via propstroom of in batch. Bij natte vergisters worden hoofzakelijk de geroerde reactoren opgesteld waar (semi)-continu biomassa aan wordt toegevoegd en uitgepompt (CSTR 4 ). Propstroomopstellingen zijn vaak langere cilinders waarbij de inputstroom er aan de ene kant ingaat en het digestaat er aan de andere kant uitkomt, hier is geen sprake van doorgedreven menging. Bij een batch-vergister wordt de biomassa in één keer als een pakket vergist in afgesloten boxen. Wie zich verder wil verdiepen in de technische aspecten van vergisting kan de publicatie Vergisting op boerderijschaal (2007) 5 raadplegen. 1 Warmtekrachtkoppeling 2 Platteau, J., Van Gijseghem, D., Van Bogaert, T. & Maertens, E. (2012). Landbouwrapport Brussel, Departement Landbouw & Visserij, 423p. 3 FAO (2006). Livestock s long shadow - environmental issues and options. Rome, Food and Agricultural Organization of the United Nations, 391p. 4 Continuous stirred-tank reactor 5 > Publicaties 4 KLEINSCHALIGE VERGISTING

5 DEEL 1 : PRAKTIJKVOORBEELDEN MICROVERGISTINGSINSTALLATIE (type : Biolectric) op Zuivelhoeve Dendauw te Sint-Eloois-Winkel (West-Vlaanderen) Het bedrijf BEDRIJFSLEIDERS Koen Dendauw & Greet Scheirlynck DIMENSIE - Type bedrijf : Melkveebedrijf met een deel eigen melkverwerking. Het bedrijf telt 70 productieve melkkoeien, 50 jongveedieren, een 100-tal scharrelkippen. - Bedrijfsgebouwen : De gebouwen waar de dieren gehuisvest zijn bestaan uit één oude stal met jongvee en één nieuwe melkveestal voor de melkkoeien. De nieuwe stal is voorzien van een volle vloer tussen de ligbedden en werd zo gebouwd om een optimale integratie van een pocketvergistingsinstallatie mogelijk te maken. - Areaal : 1,5 ha aardappelen voor thuisverkoop, verder ook verschillende ha gras en maïs als voeder voor de dieren en als afzet voor mest van het bedrijf. OPRICHTING & DRIJFVEER Koen en Greet namen in 1996 het ouderlijk bedrijf over. Oorspronkelijk was het bedrijf gemengd : er werden zowel varkens als melkvee gehouden. In 2000 maakten ze de overstap naar een gespecialiseerd melkveebedrijf. Het bedrijf heeft een eigen hoevewinkel waar zuivelproducten, aardappelen en eieren van de hoeve te koop worden aangeboden. Koen en Greet volgen de evolutie van pocketvergisting reeds een hele tijd. Het begon met een artikel in de vakpers waar ze voor het eerst over het concept lazen. Even later gingen ze samen met heel wat andere melkveehouders op bezoek bij een bedrijf met één van de eerste installaties in Vlaanderen. Omdat de toenmalige microvergisters berekend waren op 100 dieren, gingen ze er vanuit dat microvergisting voor hun bedrijf niet mogelijk was. Toen Biolectric later ook enkele nog kleinere installaties op de markt bracht, kwam het idee opnieuw naar boven en bleek het vergisten van bedrijfseigen mest wel rendabel te zijn. Toen er plannen gemaakt werden voor een nieuwe stal in 2013 grepen Koen & Greet meteen de kans om de pocketvergistingsinstallatie te integreren in de bouw van deze nieuwe stal. Samen met de constructeur gingen ze langs bij enkele experten inzake stallenbouw, pompen en sleepsystemen om deze integratie zo goed mogelijk uit te werken. De installatie werd in augustus 2014 gebouwd. BIOMASSA VOOR VERGISTING In de vergister wordt uitsluitend runderdrijfmest vergist. Het spoelwater van de melkinstallatie wordt afzonderlijk opgevangen en wordt afgeleid naar de oude stal. Omdat er de voorbije zomer voldoende mestreserve was, was het mogelijk om de koeien gedurende twee maanden van s ochtends tot s avonds nog steeds buiten te laten lopen. ENERGIEVERBRUIK - Elektriciteit : Het elektriciteitsverbruik bedroeg vroeger kwh per jaar, nu zal dat wellicht een stuk meer zijn omdat er met een robot wordt gemolken. Hierdoor moet de melk nu wel afzonderlijk opgewarmd worden tot 35 C om afromen mogelijk te maken. Het bedrijf bestaat uit twee delen die elektriciteit verbruiken met afzonderlijke tellers. Het gedeelte met het woonhuis en de oude stal vormen één zone, hierop zijn ook de zonnepanelen aangesloten. De tweede verbruikszone is deze van de nieuwe stal en de melkverwerking, inclusief koel- & diepvriescellen. Dit deel van het bedrijf gebruikt de energie die wordt geproduceerd door de pocketvergister. - Warmte : Het warmteverbruik van het bedrijf is niet exact gekend. Op het bedrijf wordt er warmte gebruikt voor het spoelen van de melkinstallatie. KLEINSCHALIGE VERGISTING 5

6 De techniek TECHNISCHE GEGEVENS - Constructeur : Biolectric - Geïnstalleerd sinds : De installatie draait sinds 1 september De bouw ervan gebeurde zeer snel. Op een drietal weken was alles afgerond, het bouwen zelf nam slechts twee dagen in beslag. Zodra de levering van vers substraat (mest uit een andere pocketvergister) was gebeurd, kon er de dag nadien reeds groene elektriciteit op het bedrijf worden gebruikt. - Volume reactor : 125 m³, hoogte : 2,5 m, diameter : 8 m. - Verblijftijd biomassa : dagen - Elektrisch vermogen motor : 9,7 kw elektrisch vermogen, het eigen verbruik van de installatie bedraagt 0,85 kw. - Vooropgestelde jaarlijkse netto elektriciteitsproductie : De vooropgestelde jaarlijkse bruto elektriciteitsproductie bedraagt gemiddeld kwh (100 %). Hiervan moet het eigen verbruik van de installatie afgetrokken worden om te weten hoeveel netto overblijft voor eigen gebruik. Van september tot eind december produceerde de installatie netto gemiddeld 4363 kwh elektriciteit per maand. In de beginmaanden september en oktober was de productie logisch iets lager dan voorzien (respectievelijk 79 % en 84 % van de voorziene bruto productie) omwille van de opstart (2-tal weken). In de eerste week van oktober was er ook een probleem met schuimvorming. Dat probleem werd inmiddels verholpen, maar maakte een heropstart wel noodzakelijk. In november en december draaide de installatie aan respectievelijk 109 en 113 %. - Warmtebenutting : De restwarmte van de motor wordt opgeslagen in een warmwater buffer van 500 liter/dag. Deze warmte wordt ingezet bij het spoelen van de melkinstallatie. - Ervaringen opvolging & werk door de uitbater : Koen spendeert dagelijks gemiddeld 20 minuten aan de pocketvergister. s Ochtends brengt hij tijdens het afpompen van het digestaat naar de externe opslag (die op 170 m afstand ligt), een bezoekje aan de kabine met de WKK om de pomp wat te ontluchten. In de loop van de dag kijkt hij via de pc naar de productiecijfers van de installatie. Om de 400 draaiuren ververst Koen de olie en de filter in de motor, deze worden aangeleverd door de constructeur. Omdat een pocketvergister net zoals een koe een levende installatie is, vraagt ook deze wat opvolging om te zien of alles goed verloopt. Indien er iets minder vlot loopt zoals bv. een probleem bij het verpompen van het digestaat, dan krijgt Koen hiervan een melding via zijn gsm. Kort na de opstart, in de loop van de eerste twee maanden was er bv. een probleem met schuimvorming. De constructeur heeft dit probleem snel verholpen. Doordat de reactor open moest, kwam er wel zuurstof in. Dit zorgde ervoor dat de WKK een week stilgelegen heeft. Hierna waren er weinig problemen. Eén keer heb ik ook een verstopping gehad in de digestaatpomp door een oormerk dat in de mest verzeild was geraakt, vertelt Koen. - Afzet digestaat : De kost voor de afvoer van digestaat blijft ongeveer dezelfde als bij mest. Door het vergistingsproces neemt het volume van de mest met zo n 5 % af. Het digestaat wordt net als de mest opgevangen in een externe opslag. Later wordt het digestaat als meststof gebruikt op het land. De nutriënten die in de mest aanwezig waren zijn namelijk ook aanwezig in het digestaat. door De nutriënten in de mest blijven aanwezig in het digestaat WERKINGSPRINCIPE Elke dag om 7u s ochtends wordt er 4 à 5 m³ digestaat (uitgegiste mest) weggepompt uit de reactor naar de externe opslag. Vervolgens wordt er eenzelfde hoeveelheid mest uit de stal naar de vergister verpompt. Omdat de stal voorzien is van een mestschuif, komt de mest zeer vers in de vergister. Hierdoor is het biogaspotentieel hoger en is er ook minder mest nodig om eenzelfde hoeveelheid energie te produceren. In de reactor produceren de micro-organismen het biogas. Dit biogas wordt opgevangen onder het membraan bovenop de reactortank en wordt vervolgens richting WKK gestuurd. In de WKK wordt het biogas verbrand in de motor. Deze motor drijft een generator aan voor de productie van elektriciteit. De warmte die daarbij vrijkomt wordt gebruikt voor het op temperatuur houden van de reactor, de overige restwarmte wordt op het bedrijf gebruikt voor de productie van warm water via een warmtebuffer. Belangrijk! Gebruik zo vers mogelijke mest. Houd ook rekening met o.m. de kosten voor : grondwerken, warmtevalorisatie en een externe mestopslag. RENDABILITEIT - Investeringskost , incl. WKK (turn key) à kosten voor aanpassingen aan de infrastructuur : warmtebenutting, civiele kosten, kosten voor vergunning ( à 1 600), Dit is voor een groot deel afhankelijk van de bestaande synergieën op het bedrijf. - Indien er op het bedrijf nog geen externe opslag voorzien is, kan dit een behoorlijke extra investering betekenen. Dit moet dan ook nog meegenomen worden in de berekening van de rendabiliteit. Vanaf 2015 voorziet het Vlaams Klimaatfonds via VLIF steun voor investeringen in randinfrastructuur van pocketvergisting. Op de boerderij van Koen en Greet was er reeds een externe opslag aanwezig. - Operationele kosten - Onderhoudscontract : 3 500/jaar - Kleinere kosten voor administratieve opvolging : 1 000/jaar - Arbeidsintensiteit < 0,5u/dag - Geen meerkost voor het verwerken van digestaat - Inkomsten - Substitutie elektriciteit : /jaar (afhankelijk van eigen tarief) - Substitutie warmte : afhankelijk van eigen warmtebron (elektrisch, gas of stookolie) en het warmteprofiel. - Groene stroomcertificaten : ca. 67 certificaten x 93 = 6 231/jaar - Warmtekrachtcertificaten : ca. 160 certificaten x 31 = 5 000/jaar - Terugverdientijd : 5 à 7 jaar (*). Indien geen aanpassingen infrastructuur nodig : 5 jaar (*). VEREISTE VERGUNNINGEN EN BIJHORENDE VERPLICHTINGEN : Zowel een milieuvergunning als bouwvergunning zijn vereist. De vergunning voor de pocketvergistingsinstallatie werd mee aangevraagd met de vergunning voor de stal. BOUWTECHNISCHE VEREISTEN VOOR INTEGRATIE VAN DE TECHNIEK OP HET BEDRIJF - Graafwerken voor de digestaatafvoer. - Het digestaat wordt best afgevoerd naar een externe opslag. (*) - Deze terugverdientijden werden berekend met uitsluiting van de substitutie van warmte. De hoeveelheid warmte die na het op temperatuur houden van de vergister over is, is afhankelijk van de buitentemperatuur en zal variëren gedurende het jaar. De warmte die op het bedrijf kan benut worden, is dus een extra voordeel dat nog niet werd meegerekend. De constructeur schat dat er per jaar gemiddeld 230 MWh warmte ter beschikking komt. - Voor kleine installaties (< 10 kw) met terugdraaiende teller zal vanaf 1 juli 2015 een jaarlijkse bijdrage (prosumententarief) aangerekend worden in functie van het opgesteld vermogen. Dit tarief bedraagt gemiddeld 81/kW/jaar. Door de verhoging van de klassieke distributienettarieven stijgt ook het voordeel van de besparing door de opgewekte stroom. Hierdoor zou er geen negatieve invloed zijn op de terugverdientijd voor installaties met een terugdraaiende teller. 6 KLEINSCHALIGE VERGISTING

7 POCKETVERGISTER (type : GreenWatt) op witloofbedrijf Joluwa te Nijvel (Waals-Brabant) Het bedrijf BEDRIJFSLEIDER Joost De Paepe DIMENSIE - Type bedrijf : witloofkwekerij waar jaarlijks ca. 120 ha witloofwortels wordt verwerkt. - Bedrijfsgebouwen : De bedrijfsgebouwen vormen een aaneengesloten geheel en omvatten het woonhuis, ruimte voor het personeel (sanitair, refter), oogstruimte (met verpakkingslijn), forceercellen en koelcellen. OPRICHTING & DRIJFVEER Het witloofbedrijf van Joost De Paepe is gelegen ten noorden van Nijvel in de provincie Waals-Brabant. Het bedrijf is in zijn huidige vorm operationeel sinds Van bij de start is gekozen voor een grote dimensionering van de witloofproductie. Jaarlijks worden ongeveer 120 ha witloofwortels verwerkt. De wortelproductie wordt gedeeltelijk in eigen beheer uitgevoerd. De overige wortels worden door akkerbouwers in de omgeving van Nijvel geteeld. De forcerie van de wortels is een continu proces gedurende het hele jaar, slechts onderbroken door enkele weken verlof. Voor de oogst van het witloof beschikt het bedrijf over vier oogstlijnen. Er zijn ongeveer 25 mensen tewerkgesteld die instaan voor alle processen in de witloofproductie : inzetten van de witloofwortels, oogsten en reinigen van het witloof, sorteren en inpakken. Reeds van bij de start trachtte Joost De Paepe energie en water zo efficiënt mogelijk te beheren. Sinds kort is het bedrijf uitgebreid met een nieuw gebouw waar biologische witloofteelt is ondergebracht. BIOMASSA VOOR VERGISTING De witloofkwekerij produceert 5 dagen per week en 48 weken per jaar zo n 14 à 17 ton witloof per dag, of zo n ton per jaar. Hierbij komt een even grote hoeveelheid afval vrij die aan de vergister wordt gevoed : per week ruim 75 ton aan afgestookte wortelen, blaadjes en vezelwortels. Er wordt jaarlijks ook ca. 10 % (440 ton) kuilmaïs aan de vergister toegevoegd. ENERGIEVERBRUIK Een gemiddelde witloofkwekerij verbruikt zo n kwhel per ha geforceerde wortelen (oogsten en bewaren). 50 % van de elektriciteitsbehoefte gaat naar de koelcellen waar de wortels vanaf het najaar worden bewaard alvorens geforceerd te worden. De forcerie verbruikt 40 % van de elektriciteit op het bedrijf. Naast de restwarmte van de vergister gebruikt Joluwa ook de restwarmte van de koelcellen (via vloerverwarming) om de gebouwen te verwarmen. De techniek TECHNISCHE GEGEVENS - Constructeur : GreenWatt - Geïnstalleerd sinds : Volume reactor : - Volume tank voorvergister : 400 m³ - Volume Hyfad (zie werkingsprincipe) : 2 x 20 m³ - Volume tank navergister : 400 m³ - Verblijftijd biomassa - in de voorvergister : 10 dagen - in de HYFAD : 18 uren - in de navergister : 20 dagen - Elektrisch vermogen motor: ca. 100 kwel, 150 kwth - Vooropgestelde jaarlijkse netto elektriciteitsproductie : De vergister produceert jaarlijks 500 MWhel : MWhel (29 %) wordt door de vergister gebruikt MWhel (71 %) wordt vnl. op het witloofbedrijf gebruikt. Wat overblijft wordt op het elektriciteitsnet geïnjecteerd. - Warmtebenutting De vergister produceert jaarlijks 760 MWhth : MWhth (27 %) is nodig om de vergister op temperatuur te houden MWhth (37 %) wordt gebruikt in de forcerie - ca. 182 MWhth (24 %) wordt verkocht aan de nabijgelegen drukkerij (groep Rossel). De warmte wordt via een warmteleiding van 800 m getransporteerd. - Er is ca. 84 MWhth (11 %) warmte die niet wordt benut. - Ervaringen opvolging & werk door de uitbater : Enkele keren per dag worden er wortels getransporteerd naar de vergister, de technische opvolging van de installatie gebeurt door GreenWatt. - Afzet digestaat : Het digestaat wordt ter plaatse gescheiden, de dikke fractie wordt afgezet als bodemverbeteraar op de akkers. De dunne fractie (DUF) wordt zo veel mogelijk uitgereden op het veld. In het verleden werd getracht om zuivere dunne fractie te hergebruiken in de trekbakken (omdat DUF nog veel nutriënten bevat), maar hier is Joost ondertussen mee gestopt omdat het risico op contaminatie met de plantenziekte Phytophtera te groot wordt geacht. KLEINSCHALIGE VERGISTING 7

8 WERKINGSPRINCIPE Dagelijks worden ca. 10 ton witloofwortels aan de vergister toegevoegd. Deze wortels worden eerst versneden alvorens ze in het tweefasige vergistingsproces gaan. De twee fasen van het methanisatieproces vinden plaats in afzonderlijke reactoren. Dit maakt het mogelijk om zuiver plantaardig materiaal te verwerken met een maximale opbrengst aan biogas. De eerste fase, die de acidogenese of zuurvormingsfase genoemd wordt, verloopt in een afzonderlijke tank, bij een ph van ongeveer 6. De HYFAD (High Yield Flushing Anaerobic Digester) is een methanisatiedrukvat met hoog rendement, ontwikkeld door GreenWatt. In deze kuip (waarin de temperatuur constant wordt gehouden en de ph 7 bedraagt) zetten bacteriën de vetzuren om in biogas. Het drukvat haalt een hoog methaanrendement omwille van de hoge concentratie aan bacteriën op een vast dragermateriaal (biofilm). De unit omvat ook een toestel voor ontstopping en vernieuwing van de biofilm. In een navergistertank wordt het laatste deel methaan uit het digestaat opgevangen. Zuurvormingsfase HYFAD Navergisting Biogas GreenWatt Input Digestaat Belangrijk! Om verstoppingen en schade aan de vergister te vermijden worden de geforceerde witloofwortels eerst gewassen. Tijdens dit wassen worden ook eventuele zware materialen (zoals stenen, keien) verwijderd door bezinking. RENDABILITEIT - Investeringskost : , incl. WKK (turn key) en : - een installatie voor het wassen van de wortels alvorens deze de vergister ingaan ; - een warmwaterleiding tussen de vergister en de aanpalende drukkerij (800 m). Opgelet : de investeringskost is sterk projectafhankelijk en dus ook op maat van het bedrijf. - Operationele kosten - Service en opvolging door GreenWatt : /jaar - Arbeidsintensiteit < 1u/dag : dit bestaat uit het enkele keren per dag voeden van de vergister - Geen meerkost voor het verwerken van digestaat - Inkomsten - Substitutie elektriciteit : /jaar - Substitutie warmte : /jaar - Certificaten (GSC en warmte) : /jaar - Verkoop warmte aan drukkerij : 5200/jaar - Terugverdientijd : 9 à 10 jaar, maar sterk projectafhankelijk. De uitvoeringstermijn voor een installatie zoals deze bedraagt 9 maand tot een jaar. Hier was reeds een administratieve procedure aan voorafgegaan (studie, vergunningen, ), deze procedure kan in tijdsduur variëren van enkele maanden tot een jaar (afhankelijk van de lokalisatie en de lokale reglementering). VEREISTE VERGUNNINGEN EN BIJHORENDE VERPLICHTINGEN : Bouw- en milieuvergunning. BOUWTECHNISCHE VEREISTEN VOOR INTEGRATIE VAN DE TECHNIEK OP HET BEDRIJF Geforceerde witloofwortels zijn quasi jaarrond beschikbaar waardoor het bedrijf niet hoefde te investeren in een grotere opslagcapaciteit om piekproductie van de wortels op te vangen. Een gunstig warmteprofiel op het bedrijf of dichtbij is nodig om te komen tot een optimale warmtebenutting. Om de warmte te kunnen benutten moest er een warmwaterleiding voorzien worden. 8 KLEINSCHALIGE VERGISTING

9 DEMOVERGISTER op het varkens- & mestverwerkingsbedrijf Ivaco cvba Het bedrijf BEDRIJFSLEIDER Carine Tolpe-Decloedt DIMENSIE - Type bedrijf : Het bedrijf (op de site te Gistel) is een combinatie van een varkenshouderij met een mestverwerkingsinstallatie. - Bedrijfsgebouwen : Op het bedrijf is er plaats voor mestvarkens. Jaarlijks worden er ongeveer vleesvarkens afgemest. De capaciteit voor de mestverwerkingsinstallatie ligt op ton/jaar. In de mestverwerking wordt de ruwe mest gescheiden in een dikke en dunne fractie. De dikke fractie wordt in de composteerinstallatie door rijping omgezet tot hoogwaardig compost. De dunne fractie wordt in de biologie verder gezuiverd en opgeslagen in een bufferbekken. Hierna wordt het effluent van de biologie tertiair gezuiverd via cascadering doorheen een rietveld waardoor de karakteristieken van het effluent voldoen aan de normen voor lozing op oppervlaktewater. Bij het doorlopen van de hele cyclus wordt de binnenkomende mest dus omgezet van mest naar compost en loosbaar water. OPRICHTING Het bedrijf werd opgericht in 2000 met de opstart van een eerste mestverwerkingsinstallatie in Eernegem. De hoofdactiviteit van het bedrijf bestaat uit de verwerking van ruwe mest die zowel wordt aangevoerd vanuit de eigen stallen (Devano Bvba) als door externe varkenshouders. Het geproduceerde compost is voor IVACO een belangrijk product dat wordt afgezet naar de markt. Van in het begin nam IVACO binnen de sector een duidelijke pioniersrol op : in 2006 werd het eerste rietveld aangelegd (site Eernegem) waardoor de verwerkte mest kon omgezet worden tot loosbaar water. Nadien werden dezelfde activiteiten (mestverwerking + rietveld) ook uitgebouwd op de site in Zevekote. Op deze laatste site werd in 2013 ook de pocketvergister geïnstalleerd. In parallel met de bouw van de kleinschalige vergister is er op de site van Zevekote een belangrijke uitbreiding van de capaciteit van de varkensstallen gerealiseerd. Voorlopig zijn er geen verdere uitbreidingen of drastische aanpassingen meer gepland. Wel blijft het bedrijf steeds een pioniersrol op zich nemen door deel te nemen aan verschillende innovatieve projecten. BIOMASSA VOOR VERGISTING De pocketvergister wordt hoofdzakelijk gevoed met varkensmest. Aanvankelijk werd een vergunning verleend voor 5000 ton verse biomassa/jaar, die werd ingevuld met een combinatie van enkel varkensmest (ruw + dikke fractie) en energiemaïs. Om de rentabiliteit te verhogen werd intussen een aanvraag ingediend om de capaciteit te verhogen tot een hoeveelheid van ton/jaar. Een beperkte fractie hiervan zou met plantaardig organisch biologisch afval ingevuld worden. Vanaf deze uitbreiding wordt in feite dus niet meer van kleinschalige vergisting gesproken. ENERGIEVERBRUIK Vóór de bouw van de vergistingsinstallatie werd het grootste deel van de elektriciteit op de site van Zevekote reeds opgewekt uit zonnepanelen. Het project is dus niet gestart vanuit de visie om de eigen elektriciteitskost te dekken. Hierdoor situeert deze installatie zich ook voor een stuk in de marge van wat nog onder pocketvergisting kan worden verstaan. In de rekenmodellen die opgemaakt worden rond dit project wordt dan ook steeds aangenomen dat al de elektriciteit die geproduceerd wordt op het net geïnjecteerd wordt aan het injectietarief. In realiteit zal er echter iets positiever gerekend moeten worden, gezien de biogas-wkk ook s nachts stroom kan leveren wanneer de fotovoltaïsche panelen geen elektriciteit produceren. Wat betreft de warmtebenutting is er wel een duidelijke win dankzij de vergistingsinstallatie. Er is op de site van Zevekote immers wel een warmtevraag op verschillende plaatsen : - De biggenstal (equivalent aan liter mazout/jaar) - De woonvertrekken - De composteerinstallatie : vroeger werd er op de site in Zevekote een WKK op koolzaadolie (125 kw) gebruikt om het drogingsproces in de composteerinstallatie te versnellen. Doordat de kostprijs van de olie te hoog werd, werd de installatie verwijderd. De restwarmte van de biogas-wkk kan hier nu nuttig gebruikt worden. KLEINSCHALIGE VERGISTING 9

10 De techniek TECHNISCHE GEGEVENS - Constructeur : - Vergistingstank : Bio-Dynamics - WKK : Continental Energy Systems - Piping, elektriciteit, etc. : kleinere onderaannemingen - Geïnstalleerd sinds : - Start bouw : sept Opstart vergister (WKK motor) : mei Volume reactor : m 3 - Verblijftijd biomassa : - Oorspronkelijk (5 000 ton/jaar) : 73 dagen - Na vernieuwing milieuvergunningsaanvraag ( ton/jaar) : min. 30 dagen - Elektrisch vermogen motor : 190 kwel - Vooropgestelde jaarlijkse netto elektriciteitsproductie : - Initieel theoretisch : kwhel/jaar - Gerealiseerd : kwhel/jaar - Warmtebenutting : - In vergister, composteerhal, woonvertrekken en biggenstal - Geen warmtemetingen, wordt theoretisch berekend - Initieel theoretisch : kwhth/jaar - Gerealiseerd : kwhth/jaar - Ervaringen opvolging & werk door de uitbater : - Veel opvolging nodig, zeker bij opstart van het project - Hoogwaardige stromen (= hoog biogaspotentieel) nodig om rendabel te kunnen draaien - Afzet digestaat : gebeurt via de eigen mestverwerking Belangrijk! - Nood aan hoogwaardige stromen - De installatie heeft evenveel opvolgings- en controleapparatuur nodig als een grootschalige installatie WERKINGSPRINCIPE De kleinschalige vergister bij Ivaco werd zo optimaal mogelijk geïntegreerd in het landbouwbedrijf. Aan de toevoerzijde is er een synergie met het bestaande varkensbedrijf : de mest van de varkensstallen wordt zo vers mogelijk uit de mestkelder gehaald en benut in de vergister. Wel is het zo dat de mest ofwel rechtstreeks naar de vergister gaat, ofwel eerst gescheiden wordt in een dunne en dikke fractie waarbij alleen de dikke fractie in de vergister gevaloriseerd wordt. Daarnaast is ook de toevoer van energiegewassen (maïs of CCM) nodig om de C/N-verhouding in de vergister optimaal te houden. Aan de outputzijde zijn er eveneens synergie-mogelijkheden met de reeds bestaande landbouwactiviteiten : enerzijds kan het digestaat gescheiden en verwerkt worden in de compostering (dikke fractie) en de biologie (dunne fractie), anderzijds wordt de groene stroom benut op het landbouwbedrijf en kan de restwarmte van de WKK-installatie gebruikt worden voor de warmtevoorziening in de biggenstal en het verbeteren van het composteringsproces. RENDABILITEIT - Investeringskost vergister WKK overige kosten (voorstudie, administratie, voorbehandeling, civiele werken, ) investeringssteun (demonstratieproject VEA) - Operationele kosten - Motor : /jaar - Installatie : /jaar (inschatting) - Administratieve begeleiding : /jaar (incl. mestverwerking) - Arbeidsintensiteit : 2u/dag - Geen relevante meerkost voor het verwerken van extra digestaat wegens de slechts beperkte aanvoer van extra nutriënten (bv. energiemaïs) naar de vergister - Injectietarief (middenspanning, Infrax West): ca. 1,60/MWhe geïnjecteerd en jaarlijkse toeslag meet- en telactiviteit van 825 (voor zonnepanelen en pocketvergister samen) - Inkomsten - Alle elektriciteit wordt op het net geïnjecteerd : momenteel /jaar Er wordt toegewerkt naar een (theoretisch) optimum van /jaar - Substitutie warmte : /jaar - Groene stoomcertificaten : ca /jaar - Warmtekrachtcertificaten : ca /jaar (nemen af na 4 jaar) - Terugverdientijd : het demonstratieproject zit slechts in de beginfase, het is nog niet mogelijk een uitspraak te doen over de rendabiliteit. Vlaanderen is energie Gerealiseerd met steun van de Vlaamse Overheid en het Vlaams Energieagentschap (VEA). Deelnemende partners: DLV, Universiteit Gent, Innolab en DLV InnoVision. 10 KLEINSCHALIGE VERGISTING

11 POCKETVERGISTER (type : Microferm, HoSt) op melkveehouderij en zuivelfabriek Den Eelder (Nederland) Den Eelder Het bedrijf BEDRIJF : Melkveehouderij en zuivelfabriek Den Eelder DIMENSIE : - Type bedrijf : Melkveehouderij met 500 koeien - Bedrijfsgebouwen : Melkveestal en zuivelbedrijf - Areaal : 150 ha gras en 70 ha maïs OPRICHTING Eind 2013/begin 2014 startte het bedrijf met een vergister voor 7500 ton rundermest. Binnenkort wordt de vergister opgeschaald tot ton rundermest. De niet-vergiste mest wordt momenteel gescheiden en de dikke fractie wordt in de ligboxen gebruikt. Het is de bedoeling om na opschaling al het digestaat te scheiden en de dikke fractie die voor de ligboxen niet kan gebruikt worden te hygiëniseren en te exporteren. BIOMASSA VOOR VERGISTING Er gaat 7500 ton verse mest in de vergister. Daarvan is een zeer minimale hoeveelheid spoelwater. ENERGIEVERBRUIK Den Eelder dekt % van de elektriciteitsbehoefte met eigen productie. De warmte wordt enkel gebruikt om de reactor op temperatuur te houden. De techniek TECHNISCHE GEGEVENS - Constructeur : HoSt B.V. - Geïnstalleerd sinds : Volume reactor : verticale tank : 130 m³ - Verblijftijd biomassa : 8 tot 12 dagen - Elektrisch vermogen motor : 65 kw, het eigen verbruik van de installatie beperkt zich vnl. tot de benodigde thermische energie voor opwarming tot 40 graden en elektrisch tot een vermogen van 2,2 kw. Dit lage eigen verbruik op vlak van elektriciteit maakt de installatie mede uniek. - Vooropgestelde jaarlijkse netto elektriciteitsproductie : kwh - Warmtebenutting : De geproduceerde warmte wordt ingezet om de mest in de reactor op te warmen. Wanneer de tweede installatie wordt geplaatst bij opschaling, kan ook daar warmte uit de WKK van de huidige installatie gebruikt worden. Het biogas uit de tweede installatie zal waarschijnlijk zonder WKK in een ketel verbrand worden. Hiermee zal er warmte aan de zuivelfabriek geleverd worden. - Ervaringen opvolging & werk door de uitbater : maximaal 0,5 uur werk per dag. De installatie vraagt weinig tijd. Mest wordt automatisch naar de vergister gepompt en het gehele systeem wordt door een geavanceerde besturing volledig geregeld. - Afzet digestaat : gebeurt deels op eigen grond. Een deel wordt door een trommelcomposteringsinstallatie gestuurd om op termijn een erkenning in het kader van VO1069/2009 te krijgen en om het gehygiëniseerde product te gaan exporteren. Op dit moment heeft de trommelcompostering nog geen erkenning in het kader van VO1069/2009, het validatieproces moet nog gebeuren. Belangrijk! Technisch is het niet noodzakelijk, maar voor maximalisatie van de biogasproductie is verse mest zeer gewenst. DE RENDABILITEIT - Investeringskost voor de vergister (incl. instrumentatie, voor- en na behandeling, opslag digestaat) voor de WKK - Operationele kosten - Onderhoud motor en installatie : à /jaar - Arbeidsintensiteit < 0,5u/dag - Geen relevante meerkost voor het verwerken van digestaat - Inkomsten - Substitutie elektriciteit : /jaar (afhankelijk van eigen tarief) - Substitutie warmte : geen, alle warmte wordt gebruikt voor opwarmen reactor - SDE+ subsidie (systeem in Nederland) : subsidie voor de installatie is verleend in 2009 aan 110/MWhel : /jaar - In het huidige steunkader is het produceren van groen gas voordeliger. - Warmtekrachtcertificaten : geen warmtesubsidie voor monovergisters, omdat er van wordt uitgegaan dat alle vrijgekomen warmte nodig is voor het op temperatuur houden van de vergistingsinstallatie. - Terugverdientijd : 6 à 8 jaar. WERKINGSPRINCIPE De verblijftijd van de mest in de vergister bedraagt 8 tot 12 dagen. Continu wordt er verse mest uit de stal naar de reactor gepompt, in totaal zo n 20 m 3 mest per dag. De Microferm is een verwarmde, geïsoleerde verticale tank van circa 130 m 3 inhoud met een centraal roerwerk. In slechts 6 dagen wordt 80 % van het potentieel aan biogas uit de mest gehaald. Het digestaat stroomt over naar een kleine, onverwarmde navergistingstank, waar het laatste deel van de biogaspotentie vrijkomt. Het vrijgekomen biogas wordt opgeslagen onder een dubbel membraan boven deze navergistingstank. Vervolgens wordt het biogas richting WKK gestuurd. Den Eelder KLEINSCHALIGE VERGISTING 11

12 Erigène DROGE POCKETVERGISTER (type : Eribox, Erigène) op de paardenhoeve van Thierry de Pas te Bois-Guilbert (Frankrijk) Het bedrijf BEDRIJFSLEIDER Thierry de Pas DIMENSIE - Type bedrijf : Dit landbouwbedrijf heeft zich gespecialiseerd in het fokken van IJslandse pony s. Dit kleine paardenras (eigenlijk een ponyras) is gekend voor zijn bijzondere gangen en aangenaam karakter. Op de boerderij te Bois-Guilbert zijn zo n 150 volwassen dieren en ongeveer 50 veulens aanwezig. De pony s worden over het algemeen aan particulieren verkocht, waarbij de boerderij de dieren voor klanten verder verzorgt. Verder worden logies aangeboden in de diverse gîtes (80 bedden) en zijn jeugdgroepen graag geziene gasten op de hoeve van Thierry de Pas. - Bedrijfsgebouwen : Hoofdgebouw met stallen, meerdere gastenverblijven, drooginstallatie en voederopslagplaats - Areaal : Naast de paarden als hoofdactiviteit heeft het bedrijf een areaal akkerland van 128 ha waarop diverse teelten in rotatie worden geteeld (tarwe, mais, koolzaad, ), dit naast een 98 ha grasland. OPRICHTING Het is de vader van Thierry, Louis de Pas, die zich in 1952 vestigde als landbouwer op de domeinen van de familie in Bois-Guilbert. Met zeven actieve kinderen op het hof kwamen in 1960 de eerste pony s (Shetlands) toe op de hoeve. Vijf jaar later in 1965 startten de activiteiten van de nu door Thierry verder uitgebate ponyclub. Louis stond in die periode ook mee aan de wieg van de oprichting van de Franse nationale ponyvereniging. Sinds het jaar 2000 is men bezig met het fokken van IJslandse pony s, een grote mijlpaal werd in 2008 bereikt met de aangroei van de kudde tot meer dan 100 paarden. In de toekomst blijft het bedrijf werken aan een verdere uitbouw van de recreatieve activiteiten op en rond de boerderij. BIOMASSA VOOR VERGISTING Er gaat jaarlijks 650 ton stalmest en 850 ton communaal OBA (organisch-biologische afvalstoffen) en andere biomassa in de vergister. De pony s worden gedurende het jaar vooral op stal gezet. In de lente is er echter een beweidingsperiode voorzien voor de ganse kudde. Vanuit de stal komt er veel vaste stalmest ter beschikking als meststof voor de landbouwer. Thierry ging in zee met de firma Erigène om biogas te produceren uit deze toch rijke droge meststof. Naast mest gaat er ook nog groenafval uit bermbeheer in de vergister en worden er wat OBA stromen uit nabij liggende communale keukens mee vergist. De landbouwer is bezig met het uitbreiden van zijn inputstromen en heeft daarvoor o.a. contacten gelegd in de graanverwerkende nijverheid. Energieverbruik : De warmte en de elektriciteit worden zo veel mogelijk op het eigen bedrijf benut. Thierry wil met zijn biogasinstallatie grotendeels onafhankelijk worden van energiebronnen buiten het bedrijf. De vele logies en de drooginstallatie maken dat de warmte optimaal benut kan worden, er ligt een klein warmtenet op de boerderij dat warm water naar de verscheidene gebouwen brengt. 12 KLEINSCHALIGE VERGISTING

13 WERKINGSPRINCIPE Het systeem is een mesofiele droge vergisting die gebruik maakt van meerdere modulaire vergistingscontainers (Eribox). Deze containers zijn standaard 30 m³, deze containers worden aangepast zodat ze gasdicht worden afgesloten, hierbij worden ze voorzien van de nodige gasafvoer-, warmtewisseling- en lekwateraansluitingen. Het percolaat (of de vloeistof komende uit deze biomassa tijdens de vergisting) wordt rondgepompt aan 250 l/u om de microbiologie op peil te houden in elke container. De containers worden sequentieel gevuld en geledigd met behulp van een voorlader en een afzet container transport systeem met haakarm. Dit proces wordt per container om de dagen uitgevoerd. Het biogas wordt afgevangen uit de containers en opgeslagen in een gasballon. De techniek TECHNISCHE GEGEVENS - Constructeur : Het Franse bedrijf Erigène - Geïnstalleerd sinds : Augustus De site is operationeel sinds juni 2013, maar door de wel verwachte opstartproblemen is het volledige vermogen maar behaald in februari Volume reactor : 30 m³ per box, momenteel zijn er 6 containers, eind 2014 zouden er 12 boxen operationeel moeten zijn. - Verblijftijd biomassa : dagen - Elektrisch vermogen motor : 50 kwel - Vooropgestelde jaarlijkse netto elektriciteitsproductie : kwel - Warmtebenutting : kwth (47 % voor gîtes, 38 % droger, 15 % huis). De boerderij beschikt over een drooginstallatie voor hooi, tarwe en andere agrarische producten van 9 kw, waar ook een deel van de restwarmte in wordt gevaloriseerd. - Ervaringen opvolging & werk door de uitbater : Het uitbaten van deze pilootinstallatie verliep met vallen en opstaan, vooral het bekomen van een stabiele microbiologie ging niet vanzelfsprekend. - Afzet digestaat : gebeurt op eigen land Belangrijk! Het droge batchsysteem is robuust en kan veel types droge biomassa vergisten. Voldoende percolaat kunnen rondpompen is noodzakelijk voor een goede vergisting. RENDABILITEIT - Investeringskost Eribox (10 stuks) WKK (2 x 25 kw) en gasopslag aanleg warmtenet overige kosten (betonplaat, instrumentatie, technische assistentie) - Operationele kosten In deze fase van het pilootproject kan nog niet geconcludeerd worden wat de operationele kost zal zijn. - Inkomsten - Substitutie elektriciteit & groene stroomcertificaten : /jaar - Substitutie warmte : afhankelijk van eigen warmtebron en warmteprofiel Gas : max Stookolie : max. ca /jaar - Terugverdientijd : het pilootproject zit slechts in de beginfase, hierdoor is het nog niet mogelijk een uitspraak te doen over de rendabiliteit. VEREISTE VERGUNNINGEN EN BIJHORENDE VERPLICHTINGEN Om de installatie te kunnen plaatsen, werd een bouwvergunning aangevraagd bij de gemeente, ook een milieuvergunning werd aangevraagd. Bovendien is er een sterke samenwerking met en controle door ADEME (Agence de l environnement et de la maîtrise de l énergie). BOUWTECHNISCHE VEREISTEN De installatie werd geplaatst op een grote betonplaat. Bron : Erigène KLEINSCHALIGE VERGISTING 13

14 Den Eelder Door reststromen actief in te zetten, kan de impact op de omgeving afnemen. Constructeur (+ evt. naam installatie) Vermogensklasse <50 kwel Vermogensklasse 50 kwel Biomassa AEB Méthafrance x Mest, OBA, energiegewas FR Agrikomp Gmbh (Güllekompakt - Das Güllewerk - individuele x x x Güllekompakt: 100 % drijfmest; Das Güllewerk: 80 % D concepten op aanvraag) (drijf)mest & 20 % OBA, energiegewas; opties Agrimodem x x Rundveemest NL Agrofutur SA x x x Mest, OBA, slibs BE Anatis x x x Runderdrijfmest, stalmest BE ARIA Energies (ook een type silogaz) x x Mest, OBA, energiegewas; type silogaz: drogere FR biomassa Arkolia (Arkobloc) x Mest, OBA, oogstresten, allerlei; 25 % DS FR Avatar Energy x x x Runderdrijfmest, OBA, energiegewas VS Axpo Kompogas x Groenafval, OBA CH Bebra Biogas x x Drijfmest, beheergras D Bio4Gas GmbH x x x Mest AU Biocité x x Stalmest, groenafval FR Monovergisting mest Oorsprong Bioclear bv, Paques bv, Oosterhof-Holman Milieutechniek x x Rundermest NL Bioconstruct (BioCompact) x Rundermest, varkensmest, OBA D Bioeco x x Mest, OBA, groenafval AFR Biogas Weser EMS x Mest, energiegewas D Biogas-Ost (Clever-Ferm-System) x x Mest, OBA, energiegewas, divers D BIOGAZ Hochreiter x x Mest, OBA, energiegewas FR Biolectric x x Runderdrijfmest BE Chiemgauer Biogasanlagen x x 80 % mest & 20 % beheergras, divers D 14 KLEINSCHALIGE VERGISTING

15 DEEL 2 : MARKTSTUDIE Om toekomstige investeerders in kleinschalige vergistingsinstallaties te informeren over het marktaanbod legden Biogas-E en Inagro zich toe op het verzamelen van informatie over aanbieders van installaties in binnen- & buitenland. In totaal kwamen zij uit op 61 bedrijven die actief zijn in de kleinschalige vergistingssector. In veel gevallen gaat het om eerste pilootinstallaties, in een aantal gevallen ook om aanbieders die zich volop in deze markt ontplooien. De verschillen tussen de aanbieders onderling situeren zich in verschillende domeinen. Deze verschillen worden voor een groot deel bepaald door de lokale context : de grootte van de landbouwbedrijven, de beschikbare biomassastromen (type & hoeveelheid), de ervaringen van de constructeur met grootschalige projecten en het beleid op vlak van vergunningen en subsidies. Hoewel een aantal aanbieders inzetten op een vertaling in het klein van de grotere standaard CSTR-reactoren, geven velen ook een eigen toets aan hun installaties. Een beperkt aantal constructeurs geeft aan ook in te zetten op monovergisting van mest. Opmerkelijk in het overzicht zijn ook een aantal aanbieders van pocketvergistingsinstallaties op drogere biomassa (zoals bv. stalmest). Volgende tabel geeft een sterk vereenvoudigd overzicht van alle aanbieders die resulteerden uit deze zoektocht. Een meer uitgebreid en gedetailleerd overzicht van aanbieders is online te raadplegen via : -> Energie produceren -> Pocketvergisting. Dit online overzicht wordt ook nog steeds bijgewerkt. Bent u zelf aanbieder of constructeur van kleinschalige vergisters en wenst u graag in deze lijst te worden opgenomen? Heeft u vragen, suggesties of opmerkingen? Laat het ons weten! Gekend aantal of referentieprojecten vermeld Type Website 12 CSTR + mixer + navergister Veel Güllekompact: betonvergister; Das Güllewerk: liggende propstroom (staal) met paddelroerwerk Pilootinstallatie Meerfasig Niet gecommercialiseerd 3 Anaerobe filter, korte retentietijd 1 Fixed bed reactor Silogaz: 19 Zaktype, silogaz: plugflow Tweefasig containersysteem Horizontale modulaire propstroom (glasvezel) 79, waarvan 6 < 5000 ton Continue droge vergisting, propstroomvergisting Vertikale propstroom of compacte silovergister Bert: >10; Bart: >10 Cilinder in cilinder, drukmenging Pilootinstallatie Droge vergisting in sleufsilo Geen eigen website. Meer info: of Pilootinstallatie Struvietvergisting in torensilo, vergisting van de dunne Niet gecommercialiseerd fractie 8000, waarvan 50 % <300 CSTR, mesofiel (thermofiel kan ook) kw Tientallen Batch droge vergister voor stalmest, CSTR-type voor natte stromen 360 CSTR Tientallen CSTR gemixt, meertrapssysteem CSTR + mixer of peddel + navergister 60-tal CSTR 9 Afdekbare bekkens, batchvergisting KLEINSCHALIGE VERGISTING 15

16 Constructeur (+ evt. naam installatie) Vermogensklasse <50 kwel Biomassa Consentis/Conviotec (CON2) x x Runderdrijfmest, divers D Vermogensklasse 50 kwel Monovergisting mest Oorsprong Ecobag - Nijhuis Water Technology x Mest, beheergras NL Eggersmann (Smartferm) x Plantaardig OBA, beheergras D Energieraum (EVA 75) x D EnergX x Mest BE Enerjit FR Enersolutions BE Enspar x x Mest, OBA, energiegewas D Envitec Biogas (Envifarm Compact) x Mest, OBA, energiegewas D Erigène (Eribox) x x Stalmest, groenafval, drogere biomassa FR Evalor x Mest, OBA, energiegewas FR Evergreen gas x Mest, OBA, energiegewas UK Farmatic x Mest, OBA, energiegewas D Fermtechsystems x x Runderdrijfmest NL Fre-energy (Fre-Energy digester) x x Mest, OBA, energiegewas UK GreenWatt x Oogstresten BE HoSt (Microferm) x x Drijfmest, divers NL KBGA Gmbh (Enbea Bots) x x Divers D KUB Process x x %DS FR Manure Power BV i.s.m. M.I.P. Tanks&Silo s x NL i.s.m. B Marches Biogas (CSTR; Agridigestore; Plug and Play ) x x x CSTR: mest, OBA, energiegewas; Agridigestore: mest, energiegewas; Plug and play: mest UK MT-Energie x x Mest, OBA D Naskeo Méthajade x Stalmest (rundvee), pluimveemest, tussenteelten FR Novatech x x x Mest, OBA, energiegewas D NQ Anlagentechnik x x x Drijfmest, energiegewas D Odipure (Méthafast) x x x Rundermest & varkensmest (& grassilage) FR Ökobit (System Flex of System Korn) x Mest, OBA, energiegewas D PlanET Biogastechnik Gmbh, Biogaz PlanET x x Mest, OBA, energiegewas D, FR Portaferm x x Drijfmest <10 % DS D Renergon x OBA, kippen- of paardenmest, afval, CH S²-watt x x Mest, OBA, droge biomassa FR Sauter Biogas (SB Mini) x x Vaste mest, drijfmest, energiegewas, divers D Schmack Viessmann (Eucolino) x Drijfmest, energiegewas D SEaB Energy (MuckBuster, Flexibuster) x Muckbuster: landbouwstromen; Flexibuster: OBA UK Serigas x x Mest (ervaring met GFT, waterhyacinthen) NL Swiss EcoSystems Gmbh (EcoGas) x Mest, OBA CH UDR Röring (MonoTube) x x Runderdrijfmest, energiegewas D UTS biogastechnik (Kairos, Helios) x Drijfmest, energiegewas, divers D Valogreen (Valokit) x Drijfmest, vaste mest, droge biomassa FR Weltec Agripower France x x Drijfmest <10 % DS, energiegewas FR Weltec biopower x Mest, energiegewas, divers D 16 KLEINSCHALIGE VERGISTING

KLEINSCHALIGE VERGISTING Praktijkvoorbeelden uit binnen- & buitenland

KLEINSCHALIGE VERGISTING Praktijkvoorbeelden uit binnen- & buitenland Biolectric GreenWatt KLEINSCHALIGE VERGISTING Praktijkvoorbeelden uit binnen- & buitenland Bebra Biogas GmbH Arjan Prinsen Chiemgauer Biogasanlagen INHOUD Een inleiding tot pocketvergisting 3 Deel 1 :

Nadere informatie

Compact Plus biogasinstallatie, Lierop, 600 kw

Compact Plus biogasinstallatie, Lierop, 600 kw Hoe maak je biogas? Inhoud presentatie Wie en wat is Biogas Plus? Hoe werkt een biogasinstallatie? Voor wie is een biogasinstallatie interessant? Is een biogasinstallatie duurzaam? Zijn subsidies nodig?

Nadere informatie

Melkveebedrijf Familie Prinsen

Melkveebedrijf Familie Prinsen Project mestwaardering Open dag 4 maart 2015 Melkveebedrijf Familie Prinsen Mestvergistingsinstallatie Fermtec Systems Locatie KTC de Marke Het bedrijf Biomassa voor vergisting In de vergister wordt jaarlijks

Nadere informatie

Farmer workshops. Kleinschalige vergisting

Farmer workshops. Kleinschalige vergisting Farmer workshops Kleinschalige vergisting Pcketvergisting 15/04/2016 2 Anaerobe vergisting organische stoffen uit de mest 38 C biogas (CO 2 en methaan) Mestzak/silo WKK elektriciteit warmte 15/04/2016

Nadere informatie

Mogelijkheden van vergisting voor de productie van biogas. Bruno Mattheeuws 09 juni 2007

Mogelijkheden van vergisting voor de productie van biogas. Bruno Mattheeuws 09 juni 2007 Mogelijkheden van vergisting voor de productie van biogas Bruno Mattheeuws 09 juni 2007 AGENDA Biogas-E vzw Biomassa Anaerobe vergisting Digestaat Biogas en de toepassingen Anaerobe vergisting en het milieu

Nadere informatie

Biobased economy in het Groene Hart

Biobased economy in het Groene Hart Biobased economy in het Groene Hart Energie & Bio/Groen Gas 27 juni 2013, Langeraar, Michiel van Galen Inhoud Landelijke doelen energie en beleid Stimuleringsbeleid Groen Gas Het proces Stand van zaken

Nadere informatie

RAPPORT BIOGASPOTENTIEEL

RAPPORT BIOGASPOTENTIEEL RAPPORT BIOGASPOTENTIEEL RESTBIOMASSA SPIRULINA EN EENDENKROOS Coudron Carl INAGRO E carl.coudron@inagro.be Devlamynck Reindert Ugent & INAGRO E reindert.devlamynck@ugent.be 2018 Inhoud 1 Inleiding...

Nadere informatie

Bio-energie. van de Boer. www.host.nl

Bio-energie. van de Boer. www.host.nl NL Bio-energie van de Boer www.host.nl HoSt Microferm: duurzame energie uit mest Het Microferm concept is ontwikkeld voor boeren die de eigen mest verwerken. De Microferm is uitermate geschikt voor agrarische

Nadere informatie

Presentatie HoSt Microferm voor CLM/NMU

Presentatie HoSt Microferm voor CLM/NMU Presentatie HoSt Microferm voor CLM/NMU 25-11-2010 Door Bart Brouwer Sheet 1 of 26 Agenda Introductie HoSt B.V. Waarom Microferm? Het Microferm concept Beschrijving installatie Voordelen Economie Vragen

Nadere informatie

Workshop mestvergisting. Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies

Workshop mestvergisting. Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies Workshop mestvergisting Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies Bijnagte@cocos.nl BioEnergy Farm 2 Project beschrijving Europees project Markt ontwikkeling mono-mestvergisting Verspreiden onafhankelijke

Nadere informatie

Innovatieve mestverwerking op de boerderij

Innovatieve mestverwerking op de boerderij Innovatieve mestverwerking op de boerderij Groen gas productie en nutriëntenterugwinning René Cornelissen (CCS) 7 juni 2017 Inhoudsopgave CCS Mest Kleinschalige mono-mestvergisting Bio-Up, Groen Gas op

Nadere informatie

De varkenshouderij: een energieke sector!

De varkenshouderij: een energieke sector! De varkenshouderij: een energieke sector! John Horrevorts Research Development, 1. Onderzoeks- en ontwikkelcentrum 1. Validatie onderzoek 2. Ontwikkeling nieuwe innovaties 2. Kennis- en businesscentrum

Nadere informatie

Workshop mestvergisting. Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies Bijnagte@cocos.nl

Workshop mestvergisting. Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies Bijnagte@cocos.nl Workshop mestvergisting Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies Bijnagte@cocos.nl BioEnergy Farm 2 Project beschrijving Europees project Marktontwikkeling mono-mestvergisting Verspreiden onafhankelijke

Nadere informatie

Biowkk in de glastuinbouw Praktijkvoorbeeld BioEnergieBergerden. 10 september 2009 Zevenhuizen Presentatie; Jan Willemsen

Biowkk in de glastuinbouw Praktijkvoorbeeld BioEnergieBergerden. 10 september 2009 Zevenhuizen Presentatie; Jan Willemsen Biowkk in de glastuinbouw Praktijkvoorbeeld BioEnergieBergerden 10 september 2009 Zevenhuizen Presentatie; Jan Willemsen 2004 Doelstelling Initiatiefnemers 2004 Doelstelling Initiatiefnemers Rendement

Nadere informatie

Groengas in landbouw. 11 maart 2015

Groengas in landbouw. 11 maart 2015 Groengas in landbouw 11 maart 2015 LTO Noord Programma Klimaat & Energie Auke Jan Veenstra (aveenstra@ltonoord.nl) Inhoud LTO Noord en Energie Energie in de agrarische sector Energieproductie Vergisting

Nadere informatie

Presentatie voor Agrivaknet Kleinschalig mest vergisten met Microferm

Presentatie voor Agrivaknet Kleinschalig mest vergisten met Microferm Presentatie voor Agrivaknet Kleinschalig mest vergisten met Microferm Door Bart Brouwer Sheet 1 of 26 Kleinschalige mestvergisting met Microferm Staatssecretaris Joop Atsma en gedeputeerde Theo Rietkerk

Nadere informatie

Mono vergisting in Wijnjewoude?!

Mono vergisting in Wijnjewoude?! Mono vergisting in Wijnjewoude?! Jan Willem Bijnagte bijnagte@cocos.nl www.cocos.nl 06 82404591 Inhoud CCS Mono mestvergisting Gasverwaarding Noord Deurningen Bio-Up Kansen Wijnjewoude Mono mestvergisting

Nadere informatie

Biogas: In 2011 startte het samenwerkingsverband. Het doel van het project was Biogas

Biogas: In 2011 startte het samenwerkingsverband. Het doel van het project was Biogas Resultaten: Project Besloten kringloop door kleinschalig mestvergisting in de veehouderij. Biogas: In 2011 startte het samenwerkingsverband. Het doel van het project was Biogas produceren met betaalbare

Nadere informatie

Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder

Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder 16/12/2010 Cogen Vlaanderen Daan Curvers COGEN Vlaanderen Houtige biomassa in de landbouw 16

Nadere informatie

GroenGas InOpwerking. Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up. Rene Cornelissen (CCS) 11 maart 2015

GroenGas InOpwerking. Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up. Rene Cornelissen (CCS) 11 maart 2015 GroenGas InOpwerking Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up Rene Cornelissen (CCS) 11 maart 2015 Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up Inhoudsopgave CCS Inleiding Situatie kleinschalige vergisting

Nadere informatie

Mestverwaarding middels monovergisting en digestaatverwerking

Mestverwaarding middels monovergisting en digestaatverwerking Mestverwaarding middels monovergisting en digestaatverwerking Uitwerking business case in opdracht van: IGEV - Regio Noord-Veluwe Door: Kroes Kringloopoptimalisatie en DOFCO BV in samenwerking met Hellebrekers

Nadere informatie

Presentatie Microferm studiegroep Westhoek Holsteins

Presentatie Microferm studiegroep Westhoek Holsteins Presentatie Microferm studiegroep Westhoek Holsteins Door Bart Brouwer Sheet 1 of 26 Agenda Introductie HoSt B.V. Waarom Microferm? Het Microferm concept Beschrijving installatie Voordelen Economie Vragen

Nadere informatie

Kan de biogassector grote volumes aardappelen uit de markt nemen? 27-01-2015, Oudenaarde. E. Meers & J. De Mey

Kan de biogassector grote volumes aardappelen uit de markt nemen? 27-01-2015, Oudenaarde. E. Meers & J. De Mey Kan de biogassector grote volumes aardappelen uit de markt nemen? 27-01-2015, Oudenaarde E. Meers & J. De Mey Biogas-E vzw Prof. Dr. Ir. Erik Meers Coördinator Biogas-E U Gent, Fac. Milieuchemie Ir. Jonathan

Nadere informatie

Systeemdocument AgriMoDEM mestraffinage

Systeemdocument AgriMoDEM mestraffinage vestiging Drachten behorende bij onderbouwing Knarweg 14, Lelystad. Op het gebied van schoon en zuinig produceren, heeft de agrarische sector nog een aantal belangrijke doelstellingen te behalen. Belangrijkste

Nadere informatie

Composterings en vergistingssector combineren materiaal en energierecuperatie

Composterings en vergistingssector combineren materiaal en energierecuperatie Composterings en vergistingssector combineren materiaal en energierecuperatie Kristel Vandenbroek Kristel Vandenbroek Industrie en Milieu 2011 31.03.2011 Verwerking in Vlaanderen Input onder Vlaco controlecontrole

Nadere informatie

Uw kenmerk Ons kenmerk Datum verzoek 2 april 2010

Uw kenmerk Ons kenmerk Datum verzoek 2 april 2010 Aan het College van burgemeester en wethouders van de gemeente Asten Afdeling Ruimtelijk Ordening T.a.v. de heer S. Olschewsky Postbus 290 5720 AG Asten Uw kenmerk Ons kenmerk Datum 100486-002-verzoek

Nadere informatie

25/03/2013. Overzicht

25/03/2013. Overzicht Micro-WKK: basisbegrippen en toepassingsmogelijkheden Tine Stevens, Vlaams Energieagentschap Regiovergadering Provincie West-Vlaanderen 12 en 14/03/2013 2 Warmte-krachtkoppeling (WKK) De gelijktijdige

Nadere informatie

Agem-cáfe: biogas uit grootschalige mestvergisting. 20 april 2016 Ton Voncken, Programmanager Groen Gas Nederland

Agem-cáfe: biogas uit grootschalige mestvergisting. 20 april 2016 Ton Voncken, Programmanager Groen Gas Nederland Agem-cáfe: biogas uit grootschalige mestvergisting 20 april 2016 Ton Voncken, Programmanager Groen Gas Nederland Biogas uit grootschalige mestvergisting Wat Van Biomassa naar Biogas Waarom Rol van biogas

Nadere informatie

Anaërobe vergisting & Warmtekrachtkoppeling

Anaërobe vergisting & Warmtekrachtkoppeling Poperinge, 20 maart 07 Anaërobe vergisting & Warmtekrachtkoppeling Greet Ghekiere POVLT INHOUD Wat is DAT? De biogasinstallatie Types installaties INPUT Nieuwe evoluties in energiegewassen OUTPUT: digestaat

Nadere informatie

Beslissing van de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt. van 27 januari 2009

Beslissing van de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt. van 27 januari 2009 Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 B - 1000 BRUSSEL e-mail : info@vreg.be tel. : +32 2 553 13 53 fax : +32 2 553 13

Nadere informatie

Stand van zaken inzake vergisting van huishoudelijk afval in Europa Bruno Mattheeuws OWS NV. Groene energie uit GFT, 19 april 2013 Gent

Stand van zaken inzake vergisting van huishoudelijk afval in Europa Bruno Mattheeuws OWS NV. Groene energie uit GFT, 19 april 2013 Gent Stand van zaken inzake vergisting van huishoudelijk afval in Europa Bruno Mattheeuws OWS NV Groene energie uit GFT, 19 april 2013 Gent OWS: Het bedrijf DRANCO technologie: DRogeANaerobeCOmpostering=> ontwikkeld

Nadere informatie

Mestscheiding Annelies Gorissen

Mestscheiding Annelies Gorissen Mestscheiding Annelies Gorissen 16/05/2017, Kinrooi Dunne fractie Rijk aan N & K Drijfmest Rijk aan N, P en K Mestscheider Dikke fractie Rijk aan P Waarom scheiden? Beperken mestafvoer: concentreren van

Nadere informatie

Vergisting anno 2010 Rendabele vergister onder SDE 2010. Hans van den Boom 22 april 2010 Sectormanager Duurzame Energie

Vergisting anno 2010 Rendabele vergister onder SDE 2010. Hans van den Boom 22 april 2010 Sectormanager Duurzame Energie Vergisting anno 2010 Rendabele vergister onder SDE 2010 Hans van den Boom 22 april 2010 Sectormanager Duurzame Energie Financieren Duurzame energie binnen Rabobank Groep Maatwerk Sustainability naast Food

Nadere informatie

Reken op ons! Donkere wolken boven de zonnepanelen (vervolg)

Reken op ons! Donkere wolken boven de zonnepanelen (vervolg) 10/12/2010 Donkere wolken boven de zonnepanelen (vervolg) Vlaams minister van Energie Freya Van den Bossche vind koppigheid een slechte eigenschap voor een regering en gaat in op het voorstel van de sector

Nadere informatie

De business case: Mest verwaarden. Hans van den Boom Sectormanager Food & Agri Rabobank Nederland

De business case: Mest verwaarden. Hans van den Boom Sectormanager Food & Agri Rabobank Nederland De business case: Mest verwaarden Hans van den Boom Sectormanager Food & Agri Rabobank Nederland Hengelo 28 maart 2014 mln. kg fosfaat Export van fosfaat moet met 50% stijgen 200 175 150 125 100 75 50

Nadere informatie

De afvalwaterzuivering als energiefabriek

De afvalwaterzuivering als energiefabriek De afvalwaterzuivering als energiefabriek Joop Colsen Energiebesparing op RWZI s anno 2010 www.colsen.nl info@colsen.nl Introductie (1) Afvalwaterzuivering levert energie op: Door vergisting van biomassa

Nadere informatie

TITRE 00/00/2015 DE LA PRESENTATION ( MENU "INSERTION / 1 EN-TETE ET PIED DE PAGE") Groen Gas Burgum. 25 maart 2017

TITRE 00/00/2015 DE LA PRESENTATION ( MENU INSERTION / 1 EN-TETE ET PIED DE PAGE) Groen Gas Burgum. 25 maart 2017 TITRE 00/00/2015 DE LA PRESENTATION ( MENU "INSERTION / 1 EN-TETE ET PIED DE PAGE") Groen Gas Burgum 25 maart 2017 Centrale Bergum: zonnepanelen park Realisatie medio 2017 5 MW Ontwikkeling drijvende zonnepanelen

Nadere informatie

Evolutie van het aantal installaties

Evolutie van het aantal installaties Het Voortgangsrapport 216 van Biogas E, dat de stand van zaken weergeeft over de anaerobe vergisting in Vlaanderen in het kalenderjaar 215, is gepubliceerd. Eind 215 telde Vlaanderen 41 grote vergistingsinstallaties,

Nadere informatie

Harry Roetert, Stimuland / Provincie. Themadag bio-energie 27 februari 2013

Harry Roetert, Stimuland / Provincie. Themadag bio-energie 27 februari 2013 Harry Roetert, Stimuland / Provincie Themadag bio-energie 27 februari 2013 Bio-energieconsulenten: - Sinds 2006, in opdracht van de Provincie Overijssel - Voorlichting, loket voor boeren, bedrijven en

Nadere informatie

Innoveren doe je Samen

Innoveren doe je Samen Innoveren doe je Samen Deep in the shit Ervaringen van een innovatieve ondernemer in een hooggereguleerde sector Ir Roger A.B.C. Rammers CMC 1 Agenda 1. Introductie AquaPurga 2. Mestmarkt: mestproblematiek

Nadere informatie

Testrapport van de Manure Power monovergister

Testrapport van de Manure Power monovergister Testrapport van de Manure Power monovergister Fridtjof de Buisonjé Patrick Classens Wageningen, 15 december 2014 Wageningen UR (Wageningen University, Van Hall Larenstein University of Applied Sciences

Nadere informatie

DE BEREKENING VAN DE GROENESTROOMCERTIFICATEN

DE BEREKENING VAN DE GROENESTROOMCERTIFICATEN 1. CONTEXT Infofiche Energie DE BEREKENING VAN DE GROENESTROOMCERTIFICATEN In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt de productie van groene stroom afkomstig van hernieuwbare energiebronnen of warmtekrachtkoppeling

Nadere informatie

Warmtekrachtkoppeling. Waarom Vaillant? Om eenvoudigweg dubbel gebruik te maken van energie. ecopower

Warmtekrachtkoppeling. Waarom Vaillant? Om eenvoudigweg dubbel gebruik te maken van energie. ecopower Warmtekrachtkoppeling Waarom Vaillant? Om eenvoudigweg dubbel gebruik te maken van energie. ecopower Waarom ecopower? Eenvoudigweg omdat het de moeite waard is! Bij een traditionele productie van energie

Nadere informatie

HR WKK met CO 2 winning

HR WKK met CO 2 winning HR WKK met CO 2 winning Door: Herman Klein Teeselink HoSt Sheet 1 of 22 Inhoud HoSt HoSt ImtechVonkV.O.F. - Reinigen van rookgassen - Rookgascondensor / Scrubber - Nat elektrostatisch filter - Waterbehandeling

Nadere informatie

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2014

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2014 1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2014, Vito, januari 2016 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2014 bedraagt 5,7 % Figuur 1 groene stroom uit bio-energie

Nadere informatie

SPECIALIST MESTBEWERKING. capaciteit duurzaamheid

SPECIALIST MESTBEWERKING. capaciteit duurzaamheid SPECIALIST MESTBEWERKING capaciteit duurzaamheid MEST DUURZAAMHE VEENHUIS Veenhuis gaat verder in mesttechniek. De productlijn mestbewerking kent de kwaliteit en degelijkheid waar Veenhuis al jarenlang

Nadere informatie

Vergister met nitrificatie

Vergister met nitrificatie Het geproduceerde biogas wordt via een gasmotor omgezet naar elektriciteit en warmte via warmtekrachtkoppeling (WKK ➓). De motor heeft een elektrisch vermogen van 1,5 MW en produceert een hoeveelheid energie

Nadere informatie

Renewable energy in the Reijerscop area Peter Dekker Luc Dijkstra Bo Burgmans Malte Schubert Paul Brouwer

Renewable energy in the Reijerscop area Peter Dekker Luc Dijkstra Bo Burgmans Malte Schubert Paul Brouwer Renewable energy in the Reijerscop area Peter Dekker Luc Dijkstra Bo Burgmans Malte Schubert Paul Brouwer Introductie Methode Subsidies Technologien Wind Zon Geothermisch Biomassa Externe Investeerders

Nadere informatie

DE RYCK Klima. 1 kw primaire energie 2,25 kw warmte. ŋ verlies op motor 10% netto vermogen op WP 34% geeft warmte afvoer verwarmingscircuit

DE RYCK Klima. 1 kw primaire energie 2,25 kw warmte. ŋ verlies op motor 10% netto vermogen op WP 34% geeft warmte afvoer verwarmingscircuit DE RYCK Klima LUWAGAM : pomp lucht-water aangedreven met gasmotor PAUL DE RYCK Werking op laag niveau (buitenlucht min. 0 C) omzetten naar warmte op hoog niveau (buiswater max. 50 C) Serreverwarming buis

Nadere informatie

Overzicht. Inleiding Micro-WKK in woningen Technologieën Aandachtspunten Toekomstperspectieven Conclusies 15-11-2010

Overzicht. Inleiding Micro-WKK in woningen Technologieën Aandachtspunten Toekomstperspectieven Conclusies 15-11-2010 Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen WKK voor ruimteverwarming Toepassingen in de woningbouw Tine Stevens COGEN Vlaanderen Studiedag VIBE 12 november 2010 1 Overzicht Inleiding Micro-WKK

Nadere informatie

De plaats van WKK in een rationele energiepolitiek

De plaats van WKK in een rationele energiepolitiek Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen De plaats van WKK in een rationele energiepolitiek Jean-Pierre Lemmens COGEN Vlaanderen easyfairs Industrie & Milieu 2010 Seminarie Bio-energie

Nadere informatie

2013-2014 SPECIALIST MESTBEWERKING. capaciteit duurzaamheid

2013-2014 SPECIALIST MESTBEWERKING. capaciteit duurzaamheid 2013-2014 SPECIALIST capaciteit duurzaamheid MEST DUURZAAMHEID VEENHUIS Denkt u aan mest? Dan denkt u aan Veenhuis! Veenhuis Machines heeft 75 jaar ervaring in het ontwikkelen en bouwen van landbouwmachines

Nadere informatie

Synergie energie hergebruik overheden, agrarische sector en industrie

Synergie energie hergebruik overheden, agrarische sector en industrie Synergie energie hergebruik overheden, agrarische sector en industrie Doelstelling thema bijeenkomst: Inzicht in ontwikkelingen bij overheid, industrie en agrarische sector Inzicht in kansen voor synergie

Nadere informatie

Meestal is er geen bouwvergunning nodig om een zonne-installatie op een dak te plaatsen. Informeer altijd eerst bij uw gemeentebestuur.

Meestal is er geen bouwvergunning nodig om een zonne-installatie op een dak te plaatsen. Informeer altijd eerst bij uw gemeentebestuur. 15 september 2018 Resultaat van uw opzoeking op www.energiesparen.be/zonnekaart De zonnekaart geeft een goede weergave van de zoninstraling op uw dak. De hoeveelheid zoninstraling is heel plaatsgebonden

Nadere informatie

Kalvermest scheiden op bedrijfsniveau. Edze Westra Msc Stroe/Wekerom

Kalvermest scheiden op bedrijfsniveau. Edze Westra Msc Stroe/Wekerom Kalvermest scheiden op bedrijfsniveau Edze Westra Msc. 8-2-2018 Stroe/Wekerom Aanleiding Mestwet Verwachtingen Wettelijke maatregelen Mestscheiding Wat is mestscheiden? Producten Voorbeeld resultaten Mestafzet

Nadere informatie

1 ELEKTRISCHE OPSLAG. 1.1 Inleiding. 1.2 Zelfconsumptie en zelfvoorziening

1 ELEKTRISCHE OPSLAG. 1.1 Inleiding. 1.2 Zelfconsumptie en zelfvoorziening 1 ELEKTRISCHE OPSLAG 1.1 Inleiding Vroeger was het distributienet opgebouwd volgens de afname van de energie, wat dus concreet wil zeggen dat er enkele injectiepunten waren verspreid over het distributienet.

Nadere informatie

Zonnepanelen steeds rendabel. In een notendop

Zonnepanelen steeds rendabel. In een notendop Zonnepanelen steeds rendabel In een notendop Je wekt zelf elektriciteit op. Daardoor bespaar je jaarlijks heel wat uit op je energiefactuur. Met een investering in zonnepanelen tegen een aanschafprijs

Nadere informatie

ECOFERM in de praktijk

ECOFERM in de praktijk ECOFERM in de praktijk VAB Amersfoort 22-02-2018 Kees Kroes Inhoud presentatie Beschrijving van het kringloopsysteem Weergave van de stromen op het bedrijf Ervaringen met de diverse onderdelen Aanbevelingen

Nadere informatie

05/10/2017. Workshop biogas NO Twente 5 oktober 2017

05/10/2017. Workshop biogas NO Twente 5 oktober 2017 Workshop biogas NO Twente 5 oktober 2017 de inhoud de inleiding het cluster het principe van vergisting de toepassing en de mogelijkheden voor biogas de huidige installaties in Twente de nieuwe plannen

Nadere informatie

Alphenaren krijgen gas uit de schillen van bananen

Alphenaren krijgen gas uit de schillen van bananen Alphenaren krijgen gas uit de schillen van bananen Door Tessa de Wekker - 25-4-2014, 12:37 (Update 25-4-2014, 12:37) bron: Foto Ton Stanowicki ALPHEN AAN DEN RIJN - Nu is het terrein van Indaver Afvalverwerking

Nadere informatie

Wetgevende aspecten: ondersteuningsmaatregelen en emissienormen

Wetgevende aspecten: ondersteuningsmaatregelen en emissienormen Wetgevende aspecten: ondersteuningsmaatregelen en emissienormen Overzicht 1. Algemeen 2. Investeringssteun 3. Certificaten 4. Emmisienormen Algemeen Bio-WKK Biomassa als duurzame brandstof groene stroom

Nadere informatie

Project omschrijving Groen gas Hub Ameland

Project omschrijving Groen gas Hub Ameland Project omschrijving Groen gas Hub Ameland Vertrouwelijk Datum: 19 maart 2010 Pagina: 1 van 9 1 Introductie Eneco heeft in 2007 een convenant ondertekend, samen met de Gemeente Ameland, Gasterra en de

Nadere informatie

Wat is het Agroconvenant?

Wat is het Agroconvenant? Wat is het Agroconvenant? Nationale doelen Agroconvenant: 200 PJ Biomassa, 12 PJ Windenergie 2 %/jr Efficiencyverbetering 30 % Reductie broeikasgasemissies Gebaseerd op ambitieuze Schoon & Zuinig doelen,

Nadere informatie

Fosfaathergebruik uit slib (en mest?)

Fosfaathergebruik uit slib (en mest?) Fosfaathergebruik uit slib (en mest?) Luc Sijstermans, Manager Proces & Milieu, SNB InnovatieNetwerk en VCM Workshop "Innovatie in mestverwerking en vermarkting 20 maart 2012 Antwerpen www.snb.nl info@snb.nl

Nadere informatie

GroenLinks Bronckhorst. Themabijeenkomst Groengas Hoe groen is ons gas? 2 juni 2015

GroenLinks Bronckhorst. Themabijeenkomst Groengas Hoe groen is ons gas? 2 juni 2015 GroenLinks Bronckhorst Themabijeenkomst Groengas Hoe groen is ons gas? 2 juni 2015 Waarom co-vergisten Omdat de meststoffenwet veehouders verplicht de overtollige (mineralen in de) mest te ver(be)werken

Nadere informatie

BIJLAGE 4 - NADERE BESCHRIJVING VAN HET VOORNEMEN

BIJLAGE 4 - NADERE BESCHRIJVING VAN HET VOORNEMEN BIJLAGE 4 - NADERE BESCHRIJVING VAN HET VOORNEMEN Het landelijk gebied is constant in beweging. Er worden nieuwe technieken toegepast in de agrarisch bedrijfsvoering en ruimte gezocht voor functies die

Nadere informatie

buffer warmte CO 2 Aardgas / hout WK-installatie, gasketel of houtketel brandstof Elektriciteitslevering aan net

buffer warmte CO 2 Aardgas / hout WK-installatie, gasketel of houtketel brandstof Elektriciteitslevering aan net 3 juli 2010, De Ruijter Energy Consult Energie- en CO 2 -emissieprestatie van verschillende energievoorzieningsconcepten voor Biologisch Tuinbouwbedrijf gebroeders Verbeek in Velden Gebroeders Verbeek

Nadere informatie

Resultaten VCM-enquête 2009: Stand van zaken mestverwerking in Vlaanderen periode 1 juli juni Persconferentie 14 januari 2010

Resultaten VCM-enquête 2009: Stand van zaken mestverwerking in Vlaanderen periode 1 juli juni Persconferentie 14 januari 2010 Resultaten VCM-enquête 2009: Stand van zaken mestverwerking in Vlaanderen periode 1 juli 2008-30 juni 2009 Persconferentie 14 januari 2010 Operationele verwerkingscapaciteit (hoeveelheid verwerkte N en

Nadere informatie

Mest- o- theek. Energy Pitch provincie Overijssel 23 januari 2014

Mest- o- theek. Energy Pitch provincie Overijssel 23 januari 2014 Mest- o- theek Energy Pitch provincie Overijssel 23 januari 2014 Aangenaam: boer Knor De boerderij van boer Knor De mest situa5e bij boer Knor mest overschot mest te verwerken deel van overschot Boer

Nadere informatie

Nota: Randvoorwaarden voor de inplanting van installaties voor mestbehandeling en vergisting

Nota: Randvoorwaarden voor de inplanting van installaties voor mestbehandeling en vergisting Nota: Randvoorwaarden voor de inplanting van installaties voor mestbehandeling en vergisting Deze nota is gebaseerd op de omzendbrief RO/2006/01 van 19 mei 2006 en bevat een aantal aandachtspunten bij

Nadere informatie

Kosten/baten-analyse MC-installaties en gebruikerservaringen MC

Kosten/baten-analyse MC-installaties en gebruikerservaringen MC Kosten/baten-analyse MC-installaties en gebruikerservaringen MC LEI Wageningen UR: Co Daatselaar Aanleiding en doelstellingen onderzoek Veel mest elders af te zetten tegen hoge kosten, druk verlichten

Nadere informatie

Warmtekrachtkoppeling Wat, waarom en wanneer? Tine Stevens COGEN Vlaanderen Studiedag Slimme netten en WKK 29 februari 2012

Warmtekrachtkoppeling Wat, waarom en wanneer? Tine Stevens COGEN Vlaanderen Studiedag Slimme netten en WKK 29 februari 2012 Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen Warmtekrachtkoppeling Wat, waarom en wanneer? Tine Stevens COGEN Vlaanderen Studiedag Slimme netten en WKK 29 februari 2012 1 COGEN Vlaanderen Doelstelling:

Nadere informatie

De Visie: Elektriciteit en warmte uit houtpellets

De Visie: Elektriciteit en warmte uit houtpellets De Visie: Onze missie is om een houtpelletketel te maken die ook elektriciteit kan opwekken. Het bijzondere daaraan? ÖkoFEN ontwikkelt een CO2-neutrale technologie met houtpellets als energiedrager, met

Nadere informatie

Modelberekening ECOFERM

Modelberekening ECOFERM Modelberekening ECOFERM Een financiële en ecologische vergelijking 10 maart 2016, Chris de Visser Inhoud Werkwijze en methode Resultaten Rantsoen kalveren Mest- en mestverwerking Eendenkroos Broeikasgasemissies

Nadere informatie

van 23 februari 2010

van 23 februari 2010 Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 B - 1000 BRUSSEL e-mail : info@vreg.be tel. : +32 2 553 13 53 fax : +32 2 553 13

Nadere informatie

Op zoek naar biomassa voor de bio-economie: recupereren en valoriseren van gewasresten van korrelmaïs en groenten, en de houtige fractie uit compost

Op zoek naar biomassa voor de bio-economie: recupereren en valoriseren van gewasresten van korrelmaïs en groenten, en de houtige fractie uit compost Op zoek naar biomassa voor de bio-economie: recupereren en valoriseren van gewasresten van korrelmaïs en groenten, en de houtige fractie uit compost Bart Vandecasteele, Filip Velghe, Christophe Boogaerts,

Nadere informatie

Mest, mestverwerking en wetgeving

Mest, mestverwerking en wetgeving Mest, mestverwerking en wetgeving Harm Smit Beleidsmedewerker Economische Zaken, DG AGRO Inhoud Feiten en cijfers. Huidig instrumentarium. Visie op mestverwerking en hoogwaardige meststoffen Toekomstig

Nadere informatie

Hernieuwbaar gas. Energiedrager van de toekomst. Wat is de rol van (hernieuwbaar) gas in de energietransitie

Hernieuwbaar gas. Energiedrager van de toekomst. Wat is de rol van (hernieuwbaar) gas in de energietransitie Hernieuwbaar gas Energiedrager van de toekomst Wat is de rol van (hernieuwbaar) gas in de energietransitie New Energy Coalition Sector Grondstoffen Kracht en licht Vervoer Warmte Eindverbruik 567 PJ 362

Nadere informatie

Kringloop neutraal denken Emissie, mineralen, energie

Kringloop neutraal denken Emissie, mineralen, energie Kringloop neutraal denken Emissie, mineralen, energie Eddie ter Braack Waarom nieuwe generatie vergister-raffinage Ontwikkeling/Stand van zaken op dit moment Nog uit te voeren acties Problemen grootschalige

Nadere informatie

Beslissing van de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt. van 8 april gewijzigd op 23 februari 2010.

Beslissing van de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt. van 8 april gewijzigd op 23 februari 2010. Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 B - 1000 BRUSSEL e-mail : info@vreg.be tel. : +32 2 553 13 53 fax : +32 2 553 13

Nadere informatie

WKK (warmte delen) een praktijkvoorbeeld met cijfers

WKK (warmte delen) een praktijkvoorbeeld met cijfers WKK (warmte delen) een praktijkvoorbeeld met cijfers 1) Wie is BeauVent? 2) WKK? 3) Case 1 4) Case 2 5) Samenwerken, kan lonen! Agenda BeauVent Hernieuwbare energiecoöperati Wil tegen 2050 een 100% hernieuwbare

Nadere informatie

COGEN Vlaanderen vzw. Doelstelling: actief meewerken aan de ontwikkeling van kwaliteitsvolle WKK Expertisecentrum Expertiseverstrekking naar leden

COGEN Vlaanderen vzw. Doelstelling: actief meewerken aan de ontwikkeling van kwaliteitsvolle WKK Expertisecentrum Expertiseverstrekking naar leden Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen WKK voor ruimteverwarming Algemene principes van WKK Tine Stevens COGEN Vlaanderen Studiedag VIBE 12 november 2010 1 COGEN Vlaanderen vzw Doelstelling:

Nadere informatie

gemeente Brasschaat houtsnipperinstallatie op laanbomen netwerkevent oogstbare landschappen biomassa 26 april 2018

gemeente Brasschaat houtsnipperinstallatie op laanbomen netwerkevent oogstbare landschappen biomassa 26 april 2018 gemeente Brasschaat houtsnipperinstallatie op laanbomen netwerkevent oogstbare landschappen biomassa 26 april 2018 bomenpatrimonium van ± 40.000 laanbomen evenveel laanbomen als inwoners beleidskeuze:

Nadere informatie

Energieke Veehouderij. Hilko Ellen / Rick van Emous / Gerrit Kasper / Maikel Timmerman / Harm Wemmenhove

Energieke Veehouderij. Hilko Ellen / Rick van Emous / Gerrit Kasper / Maikel Timmerman / Harm Wemmenhove Energieke Veehouderij Hilko Ellen / Rick van Emous / Gerrit Kasper / Maikel Timmerman / Harm Wemmenhove Hoe ziet u het? Van boer naar energieproducent Boer en energieproducent Boer maar geen energieproducent

Nadere informatie

Biomassa Energie Centrales - biogas

Biomassa Energie Centrales - biogas Biomassa Energie Centrales - biogas Anaërobe verwerking/toepassing van Biomassa als Duurzame oplossing voor hedendaagse Energiebehoeften Hammestraat 87 9220 Moerzeke abde@abde.be +32 473 813 183 Reeds

Nadere informatie

Vergistingstest BATCHTESTEN. Klant 2401/086/A1. Testsubstraat: Maisrestanten. Mystery Man

Vergistingstest BATCHTESTEN. Klant 2401/086/A1. Testsubstraat: Maisrestanten. Mystery Man Vergistingstest BATCHTESTEN 2401/086/A1 Testsubstraat: Maisrestanten Klant Mystery Man Datum: 05-Juli-2012 1 Voorwoord is een werkmaatschappij welke voornamelijk actief is in de agri-food branche en de

Nadere informatie

Notitie: Toelichting op de mestverwerkingsinstallatie aan de Lage Haghorst 15 / 15a te Haghorst

Notitie: Toelichting op de mestverwerkingsinstallatie aan de Lage Haghorst 15 / 15a te Haghorst Notitie: Toelichting op de mestverwerkingsinstallatie aan de Lage Haghorst 15 / 15a te Haghorst Ulicoten, 27-01-2017 Status: Definitief Kenmerk: TJ/031139.139 1. Opslag (verse) ruwe mest in mestput De

Nadere informatie

Studie-avond spuiwater. Inhoud 11/03/2015

Studie-avond spuiwater. Inhoud 11/03/2015 Studie-avond spuiwater Viooltje Lebuf Geel 11 maart 2015 Inhoud Wat is spuiwater en waarvoor wordt het gebruikt? Rekenvoorbeeld Luchtwassers: wettelijke verplichtingen Bemesting met spuiwater 2 VCM = Vlaams

Nadere informatie

Kringloop neutraal denken Emissie, mineralen, energie

Kringloop neutraal denken Emissie, mineralen, energie Kringloop neutraal denken Emissie, mineralen, energie Eddie ter Braack Waarom nieuwe generatie vergister-raffinage Ontwikkeling/Stand van zaken op dit moment Nog uit te voeren acties Problemen grootschalige

Nadere informatie

Dorset Droogsysteem. biomassa en pluimveemest

Dorset Droogsysteem. biomassa en pluimveemest Dorset Droogsysteem voor biomassa en pluimveemest n Drogen van Biomassa Biogasdigistaat Houtsnippers Zuiveringsslib Pluimveemest Veevoeders n Compact en flexibel n Korrelfabriek n Hygiënisatie n Wegen

Nadere informatie

Introductie HoSt B.V.

Introductie HoSt B.V. HR Hout WKK (Vink Sion) voor glastuinbouw en stadverwarming door HoSt Imtech Vonk vof door H. Klein Teeselink info@host.nl Introductie HoSt B.V. Inhoud: Waarom biomassa WKK, belang van warmte? Wie zijn

Nadere informatie

Nieuwsbrief 1 - Voorjaar 2003

Nieuwsbrief 1 - Voorjaar 2003 Nieuwsbrief 1 - Voorjaar 2003 Voorwoord Beste, Voor u ligt onze eerste nieuwsbrief Mestverwerking. Het is de bedoeling om u via deze weg op regelmatige basis te informeren over nieuwe realisaties en evoluties

Nadere informatie

Hoge energieprijzen! Wat nu? Lier 26 september 2006 Luc Van den Bergh Adviseur land- en tuinbouw KBC Bank

Hoge energieprijzen! Wat nu? Lier 26 september 2006 Luc Van den Bergh Adviseur land- en tuinbouw KBC Bank Hoge energieprijzen! Wat nu? Lier 26 september 2006 Luc Van den Bergh Adviseur land- en tuinbouw KBC Bank Energiekosten op een melkveebedrijf : elektriciteit Energiekost per 100 l melk 0,86 euro/100 l

Nadere informatie

IGEAN milieu & veiligheid. Demodag. Bermg(r)as. Peter Magielse technisch directeur

IGEAN milieu & veiligheid. Demodag. Bermg(r)as. Peter Magielse technisch directeur IGEAN milieu & veiligheid Demodag Bermg(r)as Peter Magielse technisch directeur 23.05.2014 1 Organisatie IGEAN milieu & veiligheid Milieu & afval PBW (13) Inzameling (54) Verwerking (34) Milieudienst (7)

Nadere informatie

COLOFON. Geachte lezer,

COLOFON. Geachte lezer, COLOFON 2 3 Geachte lezer, Een publicatie van: Biogas-E vzw Graaf Karel de Goedelaan 34 B-8500 Kortrijk Tel. +32 (0)56 24 12 63 e-mail : info@biogas-e.be : mei 2018 De Vlaamse Biogassector in 2017 is de

Nadere informatie

Boeren met energie. 11 November 2010

Boeren met energie. 11 November 2010 Boeren met energie 11 November 2010 Wat doen wij? Ontwikkelen projecten energie uit biomassa Opzetten expertisecentrum energie uit hout droogtechnieken stookgedrag rookgasmetingen rookgasreiniging Ontwikkelen

Nadere informatie