Wereldwijd neemt de verpakkingsmarkt een significant aandeel van de kunststoffenproductie in beslag. Van de 300 miljoen ton die per jaar wordt geproduceerd, gaat 40 procent van het gewicht naar verpakkingen. Deze markt voor plastics groeit met circa 1 Ã 2 procent per jaar, waarbij de voedingsmiddelenindustrie een grote aandrijver is. Met name de opkomst van supermarkten in emerging economies drijft de opkomst van plastics.
In principe is een groot deel van de verpakkingenmarkt – consumentenverpakkingen, omverpakkingen en verpakkingsdragers (pallets etc.) – al biobased. Hout, papier en karton nemen in Nederland al 56 procent van het gewicht in beslag (bron: Stichting Nedvang). Plastic neemt 17 procent van het gewicht in beslag. Vanwege het relatief lage gewicht van kunststoffen, vergeleken met bijvoorbeeld hout of glas, ligt het aandeel in aantal verpakte producten aanzienlijk hoger, namelijk op 31 procent (bron: EuPC).
Lager gewicht
Dat de groei van plastics voornamelijk ten koste gaat van glas en karton is evident. Er zijn verschillende oorzaken: een belangrijke overweging is het verhoudingsgewijs lage gewicht. Hierdoor vallen transportkosten lager uit, altijd interessant met hoge brandstofprijzen. Eveneens is de handling in de supermarkt gemakkelijker, het is minder sjouwen. Daarnaast wordt het risico van glasbreuk geëlimineerd. Een derde voordeel is dat de verpakking qua vorm gemakkelijk kan worden aangepast en dat kunststoffen voor een vergelijkbare, zo niet betere bescherming zorgen voor voedingsmiddelen.
PE veelgebruikte plastic
In het ‘geweld’ van de traditionele materialen als hout, karton, glas, plastics of blik steken biobased plastics nog bleekjes af. In 2012 was volgens data van Nedvang het aandeel 0,036 procent, het equivalent van 1 kton, van de totale verpakkingenmarkt.
Over welke kunststoffen hebben we het dan? In de catalogus maken de auteurs een onderscheid tussen (biologisch) afbreekbare en niet-afbreekbare plastics (zie kader).
In het niet-afbreekbare segment is vooral polyethyleen (LDPE/HDPE) een veelgebruikte kunststof (56 procent in West-Europa, APME 2001) die onder meer in boterhamzakjes/folies of melkflessen wordt ingezet. Polypropyleen en PET (flacons, flessen etc.) nemen respectievelijk 19 en 11 procent in beslag. Polystyreen wordt ingezet, maar het aandeel is aanzienlijk kleiner. Al deze kunststoffen worden nu meestal nog uit fossiele grondstoffen als aardolie en aardgas gemaakt. Uitzonderingen zijn de Plantbottle van Coca Cola waarin bio-PET (PET met ca. 30% biobased content) verwerkt wordt en bio-PE dat onder andere wordt toegepast in zeepverpakkingen van de firma Ecover maar ook in kleine flesjes Activia van Danone.
Er worden echter ook biologisch afbreekbare verpakkingsmaterialen gemaakt in de petrochemie. Dit zijn polymeren als PBAT en PBS(A). Ook zijn er zogenaamde oxo- of photodegradables op de markt: materialen die niet zo goed bewezen composteerbaar zijn als hun biobased pendanten, waarover later meer.
Bio-PET doorbraak
In het spectrum van bioplastics zijn er inmiddels (deels) biobased kunststoffen verkrijgbaar, die de voornoemde fossiele materialen 1-op-1 kunnen vervangen. Deze drop-ins als bio-PET en bio-PE zijn biobased alternatieven die niet-biologisch afbreekbaar zijn. Vooral de vervanging van PET door bio-PET, is een doorbraak, zeker gezien de partijen (Coca-Cola, Danone, P&G etc.) die deze ontwikkeling steunen.
In biologisch afbreekbare plastics zijn zetmeelblends (deels) en 100 procent biobased materialen als PLA, PHA en cellofaan beschikbaar. Deze materialen zijn met name interessant voor verpakkingen van (koel)verse voedingsmiddelen, onder meer vanwege betere barrière-eigenschappen en een gemakkelijkere compostering. LDPE en HDPE maken qua gewicht meer dan de helft van de verpakkingsmarkt in West-Europa uit. Kortom, interessante segmenten om (deels) biobased pendanten in te lanceren.
Download de Catalogus Biobased Verpakkingen
