Erfgoed
Knotlinden als zonnescherm Met de beste bedoelingen worden leilinden geplant. Maar karakteristiek, passend bij het Drentse erf, zijn ze niet. De linden voor oude boerderijen zijn knotlinden. Om te weten waarom dat zo is, moet je terug in de tijd, toen de boerderij een druk bedrijf was. Het huis, de melk, de boter en het vlees moesten koel blijven zonder koelkast. Linden fungeerden als natuurlijk zonnescherm. Ze stonden dus op het zuiden of zuidwesten en beschermden het voorhuis tegen teveel zon. Het knotten, ten minste een keer in de vijf jaar, kostte de altijd drukke boer niet veel extra tijd. Leilinden vragen een intensief snoei- en bindwerk
Een boom is een compleet ecosysteem van plantenetende insecten, roofinsecten en vogels. Linde is vooral van groot belang als nectarbron voor zweefvliegen, bijen en hommels. De Lindebladluis (Eucallipterus tiliae) is de veroorzaker van de plakkerige regen op auto’s. Deze luis boort in het floeem naar eiwitrijk sap. Het teveel aan suikers komt er als honingdauw weer uit. Hier komen dan weer mieren op af, terwijl lieveheersbeestjes dol zijn op de luizen. Ook voor vlinders zijn de bloemen bijzonder verleidelijk. Macronachtvlinders zijn: Lindepijlstaart, Lindedwergspanner, Linde-eenstaart, Lindegouduil, Lindeherculesje, Lindeknotsvlinder. Micronachtvlinders: Lindedwergmot en Lindemineermot.
waar vroeger geen tijd voor was. Leilinden die geplant worden op plaatsen waar geen zon komt, schieten hun doel voorbij en veroorzaken vochtige muren en daken. Uit onderzoek van de Werkgroep Boerenerven Drenthe blijkt dat monumentale linden vooral voorkomen bij boerderijen in het esdorpenlandschap en in de oude ontginningsdorpen. De linde blijkt zelfs, met uitzondering van de esdorpen, de belangrijkste boomsoort op de erven. Linden die niet geknot zijn, worden wel langs wegen als laanbeplanting geplant. Het is dan de Winterlinde, die de minste wortelopslag heeft.
* Drs. J.J.H. OudegaSchokker is lid van de Werkgroep Boerenerven Drenthe.
Stichting Het Drentse Landschap behartigt ook de belangen van de Stichting Drentse Boerderijen en ondersteunt de Werkgroep Boerenerven Drenthe. Zie ook: www.boerenervendrenthe.nl
foto: Joop van de Merbel
Heiligenbeelden en bloesemthee De linde heeft enkele belangrijke eigenschappen die zijn populariteit onder de mensen hebben vergroot. Lindenhout is zacht met weinig draad, gemakkelijk te bewerken en daarom heel geschikt voor houtsnijwerk. Er zijn bijvoorbeeld uit de middeleeuwen prachtige heiligenbeelden bekend, gesneden uit lindenhout. Het hout werd en wordt ook gebruikt voor speelgoed en keukengerei. De schors is langvezelig en wordt gebruikt voor vlecht- en bindwerk en ook fijngeslagen als touw. Bloemen, blad en bast zijn geneeskrachtig. Lindenbloesemthee wordt gebruikt tegen hoge bloeddruk. De bladeren en takken van de linden waren vroeger ook heel goed bruikbaar als veevoer. En dan de lindenbloesemhoning. Toen bieten rietsuiker nog schaars waren, was honing de gangbare zoetstof. Elk dorp had wel een imker die ongetwijfeld ook zijn bijen liet vliegen op de lindenbloesem, als de heide nog niet in bloei stond.
35