1 meegaandheid en ja-ja-knikkende welwillendheid kenmerken ook thans, aldus het algemeen gevoelen der volkskundigen, de typische zand-Drenth. Maar men moet van deze hoffelijkheid geen misbruik maken, door hem overijld tot besluiten te willen dwingen. Menige jonge ambtsdrager – kerkelijk of wereldlijk – heeft dat in al te grote ijver ook in onze dagen nog wel bij bestuursgenoten kunnen bemerken ...’. De Drentse boeren lieten zich uiteindelijk wel overreden tot markescheiding, maar niet overtuigen. Dat ze niet principieel tegen waren, blijkt uit de verdelingen van de weidegronden in de beekdalen, die al vanaf de 17e eeuw op eigen initiatief plaats vonden. Markescheiding
Al in 1809, onder het Franse bewind, kwam er een wet voor de markeschei-
ding. De boeren waren verplicht er een vergadering over te beleggen. De afwijzing was algemeen, de motivatie was steeds dat de woeste gronden onmisbaar waren, ze dienden immers voor weide- en plaggengrond. In 1837 deed de overheid opnieuw een vergeefse poging. Nadat in 1840 een wet werd aangenomen die 30 jaar vrijstelling gaf van verhoogde belasting na ontginning, kwamen de markescheidingen eindelijk op gang. Daarvoor werden commissies van boeren benoemd, die samen met een landmeter voor de moeilijke taak stonden om een ‘grote, grillig gevormde taart met lekkere en minder lekkere delen’ eerlijk te verdelen onder leden van de marke, al naar gelang hun marke-aandeel (waardeel). Zo werden in de jaren 1840-1882 de marken van Drenthe gescheiden, met als laatste die
van Zwinderen. De Drentse boeren hadden dan wel ‘braaf ’ voldaan aan de wettelijke eis van markescheiding, maar de verhoopte economische opbloei zou nog geruime tijd op zich laten wachten door een combinatie van landbouwkundige redenen en lijdelijk verzet van de Drentse boeren. Dat laatste bleek vooral uit de ‘gemakkelijke’ manier, die weinig rekening hield met praktisch grondgebruik, waarop men zich van de verdeling af maakte. Het sprekendst geval is de markescheiding van Rolde. De grond werd verdeeld als stukken van een grote taart die naar één punt toe, namelijk de toren van Rolde, waren gesneden.Van de buitenrand van de marke ploegde men gruppen, ook wel ritsen genoemd, die de perceelgrenzen vormden. De aldus ontstane percelen, die ook nu
Foto: Hindrik Lanjouw
13