Paul Borm, directeur/oprichter van Nano4Imaging, heeft in zijn loopbaan voornamelijk in het wetenschappelijke domein (zie kader) ‘geopereerd’. Het stoorde hem enigszins dat de meeste wetenschappelijke artikelen interessante vindingen en suggesties op konden leveren, maar dat hiermee geen concrete business cases werden opgezet. ‘Het blijft vaak beperkt tot de conclusies en suggesties voor verder onderzoek. Ik wilde graag een concrete bijdrage leveren, waardoor de medische praktijk ingrijpend verandert.’
Met deze praktijk doelt Borm op de wijze waarop diagnostische apparatuur wordt gebruikt in het ziekenhuis. Deze wordt voor twee doelen gebruikt: bij de diagnose of als hulpmiddel tijdens invasieve ingrepen, waarbij de arts geen direct zicht heeft op het te opereren gebied, bijvoorbeeld het dotteren van bloedvaten.
‘Er zijn verschillende opties, waarvan röntgen en CT Scanning het meest in zwang zijn. Deze worden zowel voor de diagnose als tijdens bovenstaande operatieve ingrepen ingezet. ‘Het zijn bewezen methodes die relatief goedkoop zijn, maar die wel nadelige gevolgen kunnen hebben voor patiënten, zeker voor kwetsbare groepen als jonge kinderen.’
Ernstige nieraandoeningen
Borm doelt daarbij op de mogelijke gevolgen van stralingsbelasting en de contrastvloeistoffen. De gevolgen van straling zijn algemeen bekend, de nadelige consequenties van contrastvloeistoffen zijn relatief onbekend. Borm: ‘Sommige van deze contrastvloeistoffen kunnen leiden tot ernstige nieraandoeningen. Inmiddels is de EU-wetgeving aangescherpt, waardoor deze vloeistoffen als geneesmiddelen worden beschouwd. Het gevolg is wel dat het aanbod op de markt van contrastvloeistoffen is geslonken. Immers, sommige producten zijn uit de markt genomen vanwege de bijwerkingen, andere producten zijn uit productie genomen door leveranciers omdat zij de kosten van bovengenoemde dossiers niet op kunnen of willen brengen.’
Hoge resolutie
Zoals bekend zijn er alternatieven, zoals ultrasound (op basis van geluidsgolven) of – meer recent – MRI (magnetisme), waarbij geen straling en minder contrastvloeistoffen nodig zijn. ‘Ultrasound is wel vergelijkbaar als het kijken door beslagen brillenglazen. Als een arts bijvoorbeeld een stent (metalen of kunststof buisje dat een ader open moet houden, red.) moet plaatsen, moet hij tot op een halve millimeter kunnen zien. Deze resolutie haal je niet met ultrasound. Deze methode is overigens wel zeer bruikbaar bij het monitoren van bepaalde functies, zoals het bekijken en meten van flow in bloedvaten.’
Met MRI kunnen artsen wel nauwkeurig kijken, eveneens zonder straling of het gebruik van contrastvloeistoffen. ‘Het non-invasieve karakter maakt MRI tot een zeer patiëntvriendelijke methode in de diagnose. Het is alleen jammer dat MRI niet wordt gebruikt tijdens interventies, lees operaties, waarbij de arts geen direct zicht heeft op wat hij doet.’
Kunststof guide wire
Er zijn grofweg twee oorzaken waarom MRI niet tijdens operaties wordt ingezet. De kosten van een MRI-scanner belopen in de miljoenen. Vaak staan deze apparaten op een diagnostische afdeling, idealiter zouden deze ook moeten staan op de specifieke afdelingen, bijvoorbeeld cardiologie, waar de ingrepen worden uitgevoerd.
Een ander obstakel is gelegen in het medische instrumentarium. Zo worden bij ingrepen in het zogenaamde cathlab guidewires gebruikt. Dat zijn stalen draden die via de lies in het lichaam worden ingebracht en die fungeren als spoorrails waarover medical devices (ballonnetjes, stents et cetera) of medicatie worden vervoerd.
‘Echter, stalen medical devices kunnen niet in een MRI-apparaat worden gebruikt. Vandaar dat we een guidewire hebben ontwikkeld die van kunststof en vezels is gemaakt. Ik kan niet ingaan op de details, maar in de draad zitten o.a. nanoparticles van ijzeroxide (interfereert niet met magnetisch veld, red.). Hierdoor ziet de arts de guidewire in het lichaam als een soort lineaal, waardoor hij precies weet waar de guidewire zich bevindt.’
Kwetsbare groep
Nu is het gebruik van een MRI-scanner in combinatie met de guidewire wel aanzienlijk duurder dan een gangbare ingreep. ‘Klopt, onze guidewire is circa 10 keer duurder dan de huidige varianten voor gebruik in röntgen. We hebben van te voren dan ook goed nagedacht over de specifieke toepassing waarop we ons in eerste instantie zouden richten. Kinderen met aangeboren hartafwijkingen vormen een interessante doelgroep. Het zijn kwetsbare patiënten. Immers, bestralen lijdt tot een aanzienlijke hogere kans op tumoren op later leeftijd. Bovendien is deze doelgroep groot: bijna een op de honderd zuigelingen wordt geboren met een hartafwijking, waarvan een derde binnen de eerste drie maanden na de geboorte geopereerd moet worden.’
Inmiddels heeft de guidewire Nano4Imaging de noodzakelijke klinische tests doorstaan. Deze zijn uitgevoerd in een gerenommeerde Duitse hartkliniek in München. ‘De wire zit nu (medio November 2013, red.) in de CE-certificatiepijplijn. Ik verwacht dat we in april 2014 een product op de markt hebben, waarbij we het Duitse Hartcentrum als launching customer hebben.’
Biotransplantaten
De technologie achter de guidewire zet Nano4Imaging ook in bij andere hulpmiddelen als biopsienaalden of katheters. Borm ziet ook mogelijkheden om deze technologie te gebruiken in implantaten. Er komen steeds meer implantaten op de markt die op basis van lichaamseigen materialen, bijvoorbeeld eiwitten, worden vervaardigd. Deze zijn als zodanig niet te traceren met een MRI-scanner. Als deze worden voorzien van nanoparticles van ijzeroxide zijn deze wel traceerbaar. Hierdoor kunnen artsen via een MRI-scan in de postoperatieve fase monitoren hoe de implantaten zich ‘gedragen’ in het menselijk lichaam.
‘Een andere veelbelovende toepassing is stamceltherapie. Hierbij is bestraling geen optie, vanwege de nadelige gevolgen voor de stamcellen. Kortom, het toepassingsgebied van MRI, in combinatie met onze technologie, blijft niet beperkt tot eerder genoemde domeinen.’
