Download PDF versie - Agro & Chemie

Restwarmte houdt<br />

glastuinders warm<br />

in zeeland<br />

ROllEN VaN WaRMCO 2<br />

• Opdrachtgever voor uitvoerende<br />

werkzaamheden, zowel op terrein<br />

van Yara (pompen, warmtewisselaars<br />

et cetera) als daarbuiten<br />

(zoals de pijpleidinginfrastructuur).<br />

• Schakel tussen tuinders (afrekenen)<br />

en Yara (betalen voor leveren<br />

restwarmte en CO ) 2<br />

• Als energieleverancier met<br />

Zeeland Seaports (grondeigenaar)<br />

bieden van een kant-en-klare<br />

locatie voor tuinders.<br />

Verduurzaming door clustervorming? In zeeland<br />

gebeurt het. Hier sloegen zeeland Seaports en<br />

kunstmestproducent yara de handen ineen om<br />

van afvalproducten nieuwe grondstoffen te maken.<br />

Sinds 2009 nemen glastuinders op Biopark terneuzen<br />

restwarmte en CO 2 van yara af en besparen zo fors<br />

op energiekosten.<br />

De glastuinbouw verstookt veel aardgas.<br />

In de winter om de kassen te verwarmen,<br />

maar ook in de zomer, dan<br />

om CO 2 te produceren voor de groei<br />

van de planten in de kassen. Dan wordt er letterlijk<br />

gestookt met de ramen open. Het is kostbaar<br />

en niet echt efficiënt. Kortom, een proces<br />

dat schreeuwt om optimalisatie.<br />

WarmCO 2 , een initiatief van Zeeland Seaports,<br />

Yara Sluiskil en Visser & Smit Hanab, is een<br />

Zeeuws project, waar restwarmte en CO 2<br />

worden ingezet voor duurzame glastuinbouw.<br />

WarmCO 2 levert deze restproducten aan<br />

tuinders in het glastuinbouwgebied op Biopark<br />

Terneuzen.<br />

Voor tuinders biedt WarmCO 2 goedkopere<br />

warmte en zuivere CO 2 . De projectorganisatie<br />

schermt met tot 90 procent lagere energiekosten<br />

dan bij aardgas stoken. De besparing in aardgas<br />

zou tweemaal het jaarlijkse gasverbruik van<br />

heel Terneuzen zijn. Daarnaast nemen de<br />

tuinders een voorschot op de milieueisen van<br />

de toekomst.<br />

‘Het was logisch om de glastuinbouw te zien als<br />

afzetmarkt voor de restwarmte en CO 2 van Yara,<br />

vertelt WarmCO 2 -directeur Jan Taks. ‘Zeeland<br />

Seaports kon daarvoor terrein aanbieden.’<br />

Weerstand weggenomen<br />

Yara en Zeeland Seaports kwamen rond 2005 bij<br />

elkaar om te kijken hoe de problematiek van<br />

restwarmte en CO 2 -uitstoot van Yara duurzaam<br />

aangepakt kon worden. Later haakte Visser &<br />

Smit als aannemer bij de gesprekken aan. In<br />

2006 werd een principeakkoord gesloten en in<br />

2007 een definitief akkoord.<br />

Naast het inhoudelijke traject liep al een planologisch<br />

traject voor gebieds(her)inrichting van de<br />

rijksoverheid (Nota Ruimte). Dat planologische<br />

traject en het inhoudelijke traject kwamen in<br />

2007 in Terneuzen samen. Met het bestemmingsplan<br />

glastuinbouw Kanaalzone 2008<br />

schiep de gemeente Terneuzen ruimte voor de<br />

ontwikkeling van 300 hectare glastuinbouw.<br />

Jan Taks: ‘Wat daarbij goed werd aangepakt,<br />

was het reserveren van groenvoorzieningen in<br />

het gebied. Door een deel van de ruimte ‘groen’<br />

in te richten, kon de beperkte weerstand van de<br />

plaatselijke bevolking tegen de kassen worden<br />

weggenomen. Onder de naam de Groene Knoop<br />

is deze groenvoorziening op Biopark Terneuzen<br />

recent officieel opgeleverd.’<br />

lange adem<br />

Al in 2000 werden de eerste gesprekken gevoerd<br />

voor wat later WarmCO 2 zou worden. Eind 2009<br />

wordt er restwarmte en CO 2 geleverd aan de<br />

eerste glastuinders op het biopark Terneuzen.<br />

Een behoorlijk aantal jaren dus tussen die<br />

eerste gesprekken en het in bedrijf nemen van<br />

de twee kilometer pijpleiding naar de eerste<br />

kassen.<br />

Dat heeft volgens Rik Lambotte, plaatsvervangend<br />

directeur Yara Sluiskil, meerdere<br />

oorzaken. ‘Het bestuurlijke en wettelijke traject<br />

zijn complex. Bovendien moeten langdurige<br />

wettelijke trajecten (MER, bestemmingsplan)<br />

worden doorlopen.’<br />

Volgens Jos van Damme, Manager Externe<br />

Relaties & Communicatie van Yara, zijn er een<br />

aantal belangrijke lessen geleerd tot nu toe. ‘Je<br />

moet alle deelnemende partijen op één lijn<br />

krijgen en er moet een solide business case zijn<br />

waar elke partij profijt van heeft. Hoe meer<br />

partijen er bij zo’n cluster betrokken zijn, des te<br />

langer dat zal duren. Zeker wanneer er ook<br />

multinationals bij betrokken zijn met een hoofdkantoor<br />

in het buitenland.’<br />

Een ander leerpunt volgens Lambotte en Van<br />

Damme is dat in nieuwe bestemmingsplannen<br />

de randvoorwaarden voor dit soort initiatieven al<br />

opgenomen kunnen worden. Zo kan men besluit-<br />

30 AGRO&CHEMIE #2 — NOVEMBER 2012 31<br />

vormingsprocedures bij overheden versnellen.<br />

Ook de toepassing van technologie en realisatie<br />

van infrastructurele aanpassingen zal een tweede<br />

of derde keer sneller kunnen. En als er eenmaal<br />

een goede business case is, hoef je die niet vanuit<br />

het niets op te bouwen. Een volgend project op dit<br />

gebied hoeft dus geen negen jaar te duren.<br />

Businesmodel in crisistijd<br />

Momenteel zijn er vier bedrijven actief op het<br />

terrein van Glastuinbouw Terneuzen, waaronder<br />

een voorlichtings- en opleidingscentrum, met in<br />

totaal circa 27 hectare glas in gebruik. De capaciteit<br />

ligt op ongeveer 160 hectare. Er is dus nog<br />

een aardige slag te maken. Oorzaak is de economische<br />

crisis en de bovengemiddeld slechte<br />

marktpositie van veel tuinders.<br />

Jan Taks: ‘We hebben een business model dat is<br />

gebaseerd op volledige bebouwing tussen 2018<br />

en 2020. We moeten er nu heel hard aan trekken<br />

om tuinders hierheen te halen, omdat men<br />

investeringen uitstelt of daar simpelweg geen<br />

geld voor heeft. Maar we worden niet zenuwachtig.<br />

We onderscheiden ons niet alleen op het<br />

gebied van duurzaamheid. Als je kijkt naar alle<br />

kosten voor een tuinder - energie, grond, arbeid<br />

en kassenbouw -, dan vormen energiekosten de<br />

grootste component. We zijn gemiddeld een<br />

kwart tot een derde goedkoper dan de alternatieve<br />

energiebron warmtekrachtkoppeling en<br />

bieden een perfecte locatie met een goede<br />

infrastructuur. Het project zelf is levensvatbaar,<br />

zeker met de uitstraling die we ook hebben naar<br />

Vlaamse bedrijven.’<br />

Gijsbrecht Gunter, de opvolger van Jos van<br />

Damme, vult aan: ‘Dit is geen project waar stof<br />

op ligt. Momenteel worden er weer kassen bijgebouwd<br />

in het gebied en gezien de ontwikkelingen<br />

op langere termijn biedt het project<br />

perspectief. In de Kanaalzone gebeurt ontzettend<br />

veel. Bovendien zie je dat energieprijzen zelfs in<br />

de huidige economische crisis hoog blijven,<br />

waardoor er in de glastuinbouw groeiende<br />

interesse is in alternatieven.’<br />

BElaNgEN<br />

Zeeland Seaports: werkgelegenheid, duurzame gebiedsontwikkeling en een<br />

innovatieve uitstraling, met synergie tussen bedrijven door clustervorming.<br />

Yara Sluiskil: verduurzaming van productie en verankering van het bedrijf<br />

met omliggende bedrijven in de regio.<br />

Visser & Smit Hanab: verantwoordelijk voor de infrastructuur, waaronder<br />

het aanleggen van alle pijpleidingen.<br />

Glastuinbouwers: zowel verduurzaming van productie als besparing op<br />

(operationele) kosten.