Heftrucks, hoe voorkom ik ongevallen en schade.pdf - Zoetwaren.nl ...

Heftrucks 

Hoe voorkom ik ongevallen en schade?

Het is bekend dat er veel ongevallen gebeuren met heftrucks. Vaak is 

dan sprake van ernstig letsel of overlijden. Dit blijkt onder meer uit de 

vele ongevalmeldingen die bij de Arbeidsinspectie binnenkomen, ca. 200 

ongevallen per jaar waarvan de afgelopen 7 jaar 36 met dodelijke afloop. 

Dit beeld wordt nog eens bevestigd door de (veelal buitenlandse) publicaties, 

die in de loop van jaren over dit onderwerp zijn verschenen. 

Heftrucks, 

De risico’s kunnen groot zijn 

Enkele belangrijke bevindingen die uit ongevalanalyses afgeleid kunnen worden, zijn: 

- een kwart van de ongevallen betreft het aanrijden van personen; 

- circa een op de twintig ongevallen is het gevolg van oneigenlijk gebruik van 

heftrucks (gebruik als hoogwerker of het laten meerijden van derden), met 

vaak ernstig letsel tot gevolg; 

- het kantelen van een heftruck leidt vaak tot dodelijk letsel; 

- bijna de helft van de ongevallen heeft letsel aan de voeten tot gevolg; 

- de (on)veiligheid bij het werken met heftrucks is in belangrijke mate afhankelijk 

van het al of niet oordeelkundig handelen van de heftruckbestuurder; 

- goed opgeleide heftruckbestuurders zijn aantoonbaar minder vaak bij ongevallen 

betrokken. Uit de praktijk is bekend dat bedrijven die overgingen op 

het (laten) opleiden van heftruckbestuurders, daarna aanzienlijk minder 

schade en aanrijdingen hadden ten gevolge van incidenten met heftrucks; 

- een veilige inrichting van de transportomgeving kan in belangrijke mate 

bijdragen aan het verminderen van, met name, aanrijdongevallen. 

Het mag duidelijk zijn dat de risico’s bij het werken met heftrucks groot zijn. 

De technische mogelijkheden om deze risico’s te beheersen zijn veelal beperkt. 

Organisatorische maatregelen hebben vaak meer effect. 

h e f t r u c k s h o e v o o r k o m i k o n g e v a l l e n e n s c h a d e

Definitie heftrucks 

Onder heftrucks worden verstaan: 

alle motorisch aangedreven arbeidsmiddelen 

voor het heffen van lasten, 

zoals: vorkheftrucks, reachtrucks, 

stapelaars, motorpallettrucks, orderverzamelaars(-pickers) 

etc. 

 


Arbeidsmiddelen (zoals heftrucks) moeten regelmatig worden 

gekeurd en zo nodig beproefd. Voor de keuringstermijn kan als 

ondergrens eenmaal per jaar worden aangehouden. 

Het onderhoud moet in een (bij het arbeidsmiddel behorend) 

onderhoudsboek worden bijgehouden. 

Keuring en 

onderhoud 

Ter voorkoming van 

gebreken aan heftrucks 

Veelvuldig geconstateerde 

gebreken aan heftrucks: 

geen periodiek uitgevoerde keuring 

het ontbreken van schriftelijke bewijs 

stukken waaruit periodieke keuring blijkt 

bewijsstukken van keuring niet meer 

actueel (als regel ouder dan 1 jaar) 

niet of onvoldoende werking van de 

handrem 

niet of onvoldoende werking van de 

vorkvergrendeling 

niet of onvoldoende werking van het 

terugslagventiel van de hefcilinder 

slechte staat van de banden 

slechte zitvoorziening voor de heftruckbestuurder 

(waardoor o.a. bovenmatige 

belasting van het lichaam) 

niet of onvoldoende werking van de claxon 

onvoldoende uitvoering van de veiligheidskooi 

ontbrekende, vuile of slecht afgestelde 

spiegels 

niet of onvoldoende werkende verlichting 

onvolledigheid of ontbreken van 

onderhoudsregistratie 


Dieselheftrucks en hun 

specifieke gevaren 

Dieselheftrucks en hun specifieke gezondheidsbedreigende 

risico’s 

Dieselmotorenemissies (de uitstoot van dieselmotoren), ofwel DME, bevatten 

kankerverwekkende stoffen waaronder roet en polycyclisch aromatische 

koolwaterstoffen (PAK’s). Om die reden staan DME’s in de lijst van kankerverwekkende 

stoffen en processen uitgegeven door het ministerie van Sociale 

Zaken en Werkgelegenheid. Een versie van deze lijst is te vinden in de Staatscourant 

van 17 december 2003, nr 244, pagina 23-24. 

Te treffen maatregelen 

Voorop staat de verplichting van werkgevers om blootstelling te voorkomen 

door kankerverwekkende stoffen en processen zoveel mogelijk te vervangen 

(bronaanpak). Voorbeeld: Vorkheftrucks met een lastvermogen van 4 ton of 

minder kunnen vervangen worden door elektrisch gedreven trucks 

Als vervanging niet mogelijk is dan moeten maatregelen zo dicht mogelijk bij 

de bron worden genomen. Dat kan bijvoorbeeld door het direct afvoeren van 

DME naar de buitenlucht, of, indien dat niet mogelijk is, bijvoorbeeld door het 

plaatsen van roetfilters op dieselmotoren. Ook moet de werkgever het personeel 

beschermen tegen blootstelling aan DME afkomstig van voertuigen van 

derden. Hierbij moet bijvoorbeeld worden gedacht aan vrachtwagens van transporteurs 

die regelmatig het bedrijf binnenrijden. 

 


Toelichting 

DME zijn als ‘genotoxisch kankerverwekkend’ 

geklasseerd. Elke blootstelling, 

hoe gering ook, betekent 

zodoende een risico voor de gezondheid 

van de betrokkene. Voor genotoxische 

stoffen geldt dan ook dat de 

blootstelling zo laag mogelijk moet 

zijn. Het Arbobesluit dwingt werkgevers 

tot het nemen van blootstellingverlagende 

maatregelen, waarbij een 

zo laag mogelijk blootstellingniveau 

moet worden nagestreefd. 


Maatregelen ter voorkoming 

van kantelen knelgevaar 

Bij het gebruik van heftrucks is altijd kantelgevaar aanwezig. Dit kan onder andere 

veroorzaakt worden door verkeerde belading of het onverantwoord hard rijden 

door bochten. Het risico van kantelen wordt echter mede bepaald door: 

- hoogteverschillen in het werkgebied waar met de heftruck gereden kan 

worden, door hellingbanen of laadperrons; 

- hellende vloeren in het werkgebied; 

- de slechte staat van buitenterreinen (ongelijkmatige bestrating of afwerking); 

- uitsparingen en (put)deksels in vloeren; 

- de aanwezigheid van drempels of andere oneffenheden. 

Te treffen maatregelen 

Heftrucks moeten zijn uitgerust met een voorziening, waarmee wordt voorkomen 

dat bij het kantelen van de truck de chauffeur bekneld raakt tussen de 

carrosserie van de heftruck en de vloer. Een solide cabine met deuren, die bij het 

rijden gesloten zijn, voorziet hierin. 

Op heftrucks met een open constructie moet een veiligheidsgordel en/of veiligheidsbeugels 

aanwezig zijn, waarmee de bestuurder zich op zijn zitplaats kan 

vastzetten. Daarnaast moeten vloeren vrij zijn van obstakels en oneffenheden. 

Een slechte toestand van de vloer kan de oorzaak zijn van ‘stuurterugslag’, verlies 

van controle over de heftruck, verlies van de last, blootstelling aan overmatig 

schokken en schadelijk lawaai (rammelende lepels kunnen een geluidsniveau van 

90 dB(A) halen!). 

Vloeren en verbindingswegen moeten ook vrij van stof, vocht en andere verontreinigingen 

zijn, i.v.m gevaar van uitglijden en struikelen van voetgangers, en i.v.m. 

de beïnvloeding van het rijgedrag van heftrucks (slippen en langere remweg). 

 



Maatregelen ter voorkoming 

van onbedoelde inwerkingtreding 

van heftrucks 

Stroomonderbreker voor elektrische heftrucks 

Een elektrische heftruck met een vaste zit- of staanplaats (ook in het geval van 

een opklapbaar zitplatform) moet zijn voorzien van een stroomonderbreker, die 

automatisch in werking treedt en de rij- aandrijving blokkeert bij het verlaten 

van de heftruck. De stroomonderbreker dient om te voorkomen dat de aandrijving 

van de heftruck onbedoeld ingeschakeld kan worden, bijvoorbeeld door 

een vallend voorwerp dat een rij- of gaspedaal raakt en om te voorkomen dat 

de aandrijving (al of niet bewust) ingeschakeld wordt door iemand die naast de 

heftruck staat 

Veelvuldig geconstateerde tekortkomingen: 

- een niet werkende (stoel)stroomonderbreker bij elektrische heftrucks 

- een onjuiste plaatsing van de stroomonderbreker 

- het ontbreken van de stroomonderbreker 

- een kortgesloten/’overbrugde’ stroomonderbreker 

- te lange ‘uitschakeltijd’ door de stroomonderbreker 

(richtwaarde: maximaal ca 3 sec) 

 



Het gebruik van heftrucks 

voorlichting en instructie 

Specifieke deskundigheid bediening heftrucks 

‘Bedieners’/chauffeurs van heftrucks moeten een specifieke deskundigheid 

bezitten. Een speciale opleiding voor heftruckbestuurder door een door de 

branche erkend opleidingsinstituut, kan over het algemeen als doeltreffende 

voorlichting en instructie worden beschouwd. Dergelijke instituten geven doorgaans 

een bewijs of certificaat af, als een heftruckchauffeur met goed gevolg de 

opleiding heeft afgerond. 

Bekende opleiders op dit terrein zijn: 

- EVO in Zoetermeer(organisatie van eigen vervoervoerders) – www.evo.nl 

- Transport en Logistiek in Woerden - www.tln.nl 

- CCV Examenhuis(Zij leiden echter niet op) – www.cbr.nl 

Heftrucks en jeugdigen 

Ongevallen met heftrucks door ‘jeugdigen’ (leeftijd 16 en 17 jaar) kunnen ontstaan 

door gebrek aan werkervaring of door het niet goed kunnen inschatten van 

gevaren en/of door het (nog) niet geestelijke en/of lichamelijke volgroeid zijn. 

‘Jeugdigen’ mogen een heftruck bedienen, mits aan de drie volgende voorwaarden 

is voldaan: 

- zij moeten (de voorgeschreven) specifieke deskundigheid bezitten, 

- er wordt adequaat deskundig toezicht gehouden, 

- dit toezicht is zodanig georganiseerd dat de specifieke gevaren worden 

voorkomen. 

Kinderen (onder de 16 jaar) mogen geen heftruck besturen. 

10 


Belangrijke indicaties ter vaststelling van de (on)deskundigheid van de heftruckbediener 

kunnen zijn: 

- het rijden met een niet stabiele, niet goed gepositioneerde of te zware last op de vorken; 

- het rijden met een hooggeheven last (het heffen dient pas te geschieden op de 

plaats waar de last moet worden ‘afgelegd’ of afgeleverd); 

- het vooruit (i.p.v. achteruit) rijden met een last die het zicht belemmert; 

- het niet geven van geluidssignalen bij het naderen van onoverzichtelijke situaties; 

- het rijden met onverantwoord hoge snelheid (bijv in situaties waar voetgangers 

gevaar lopen of in bochten); 

- het rijden met niet vergrendelde vorken; 

- het laten meerijden van een ander, zonder dat de heftruck daar specifiek voor is ingericht; 

- het met de vorken heffen van personen (zonder gebruikmaking van een daarvoor 

specifiek ingerichte en solide bevestigde werkbak); 

- het rijden zonder gebruikmaking van een veiligheidsgordel; 

- het niet dragen van veiligheidsschoenen. 

h e f t r u c k s h o e v o o r k o m i k o n g e v a l l e n e n s c h a d e 11

Oneigenlijk gebruik van 

heftrucks 

Het omhoogbrengen of vervoeren van personen zonder 

gebruikmaking van speciale voorzieningen 

Heftrucks worden in de praktijk regelmatig gebruikt om iemand op te heffen 

of om iemand te laten meerijden, waarbij deze persoon dan doorgaans los op 

de vorken of op een hierop gelegen pallet staat. Een heftruck is daar uitdrukkelijk 

niet voor bestemd en ingericht. Er is dan sprake van ernstig valgevaar en 

meestal ook van knelgevaar (door de bewegende delen van de mast). Dit leidt 

vaak tot ongevallen met ernstig letsel 

Toelichting 

Het laten meerijden of opheffen (omhoogbrengen) van werknemers op mobiele 

arbeidsmiddelen (w.o. heftrucks) met een eigen aandrijving is slechts toegestaan op 

of met behulp van speciaal daartoe ingerichte veilige ‘plaatsen of inrichtingen’. 

12 



Transport- en vluchtroutes 

en de opslag van goederen 

De inrichting van transportroutes 

Transportroutes moeten zodanig zijn ingericht dat gevaren zoveel mogelijk 

worden voorkomen. Daarbij moet in het bijzonder rekening worden gehouden 

met aanrijding van personen, aanrijding van andere voertuigen, obstakels en 

constructies, en mogelijk valgevaar bij perrons en hellingbanen. 

Vluchtwegen en nooduitgangen 

Doeltreffende maatregelen moeten zijn genomen om het mogelijk te maken dat 

de werknemer, indien een toestand ontstaat met direct gevaar voor zijn veiligheid 

of gezondheid, zich snel en veilig en via de kortst mogelijke weg in veiligheid 

kan stellen. 


- geblokkeerde vluchtwegen 

- niet goed aangegeven/ onduidelijke vluchtwegen 

- te (onnodig) lange vluchtwegen 

- niet of slecht verlichte vluchtwegen 

- gladde vluchtwegen (uitglijdgevaar) 

De opslag van goederen 

De arbeidsplaats moet zodanig zijn ingericht dat de daar aanwezige stellingen, 

voorwerpen of stoffen geen gevaar voor de veiligheid of gezondheid opleveren 

door instorten, verschuiven, omvallen of kantelen. Stapels moeten verticaal 

(loodrecht) en stabiel staan en de stapelhoogte moet in overeenstemming zijn 

met de draagkracht van het product. Bij het stapelen moet bekend zijn hoeveel 

eenheden (goederen) maximaal op elkaar geplaatst mogen worden; de eenheden 

mogen geen gebreken vertonen (kapotte pallets, zakken enz.). Stellingen mogen 

niet zwaarder worden belast dan waarvoor ze zijn ontworpen (zie belastbaarheidtabel 

op de stellingen). 

14 


N.B!: 

Als er stoffen aanwezig zijn, die zijn voorzien van de pictogrammen oxiderend, 

brandbaar, of explosief, (in een hoeveelheid die meer is dan voor normaal 

huishoudelijk gebruik nodig is) en als deze stoffen kunnen vrijkomen door aanrijding 

of als werkzaamheden plaatsvinden met de betreffende stoffen, dan is er 

sprake van ernstig gevaar. 


- het stapelen van goederen in niet voor stapelen geschikte verpakkingen 

- het ondeskundig (instabiel, niet loodrecht of te hoog) stapelen van goederen of 

voorwerpen 

- gebruikmaking van kapotte pallets 

- schuivende of in elkaar gezakte producten op pallets 

- het ontbreken van aanrijdbescherming 

- beschadigde staanders en liggers van stellingen 

- verzakte staanders 

- ontbrekende borging van liggers 

- instabiele (wankele) stellingen 


Persoonlijke beschermingsmiddelen 

Veiligheidsgordels 

Heftrucks kunnen kantelen en moeten (indien andere voorzieningen in verband 

met het kantelgevaar ontbreken) voorzien zijn van een veiligheidsgordel. 

Als regel moet de veiligheidsgordel worden gebruikt. 

Veiligheidsschoenen 

Heftruckchauffeurs en werknemers die op plaatsen komen waar heftrucks rijden, 

moet veiligheidsschoenen ter beschikking hebben gekregen. De werkgever 

moet erop toezien dat ze gedragen worden en de werknemer is verplicht de 

veiligheidsschoenen te dragen. 

N.B! 

Bijna de helft van alle ongevallen met heftrucks heeft voetletsel tot gevolg. Het 

grootste deel daarvan is een gevolg van het overrijden van de voet en tenen. 

Het komt ook regelmatig voor dat de heftruckbestuurder zelf voetletsel oploopt 

door de eigen heftruck, bijv. bij het verlaten van de bestuurdersplaats terwijl de 

heftruck nog niet tot stilstand is gekomen. Het dragen van veiligheidsschoenen is 

dan ook van groot belang om voetletsel te voorkomen of te beperken. 

16 



De Arbeidsinspectie 

Wanneer heeft u met de Arbeidsinspectie te maken? 

• Bij inspecties in uw bedrijf of instelling naar de naleving van o.a. de Arbeidsomstandighedenwet, 

de Arbeidstijdenwet of de Wet arbeid vreemdelingen. 

• Voor het melden van klachten, als er een vermoeden bestaat dat de 

wettelijke voorschriften op het gebied van de arbeidsbescherming niet 

worden nageleefd, en het niet mogelijk blijkt om de problemen binnen het 

bedrijf in onderling overleg op te lossen. 

• Voor het melden van 1 ernstige, meldingplichtige arbeidsongevallen. 

De Arbeidsinspectie zal dan ter plaatste een onderzoek instellen. 

De AI heeft vestigingen in Groningen, Amsterdam, Utrecht, Rotterdam, Arnhem 

en Roermond en een hoofdkantoor in Den Haag. Als werkgever of werknemer 

heeft u meestal met een van de vestigingen te maken. Welke vestiging dat is 

hangt af van het vestigingsadres van uw onderneming. 

18 


Meer weten? 

Heeft u naar aanleiding van deze brochure nog vragen, dan kunt u contact 

opnemen met de afdeling Publieksinformatie van het ministerie van Sociale 

Zaken en Werkgelegenheid. 

Postbus 90801, 2509 LV Den Haag, telefoon 0800-9051 (gratis), of 

via www.arbeidsinspectie.nl (contact) 

Voor meer informatie kunt u ook onze internetsite raadplegen 

www.arbeidsinspectie.nl 

Te raadplegen bronnen 

Arbo-informatieblad AI-14 Bedrijfsruimten- inrichting, transport en opslag 

Arbo-informatieblad AI-17 Hijs- en hefmiddelen 

www.arbeidsinspectie.nl 

www.arbo.nl 

www.RI&E.pagina.nl 

Meer exemplaren van deze brochures kunt u via www.szw.nl 

(de knop met het winkelwagentje aanklikken) aanvragen. 

Voor algemene vragen aan de rijksoverheid kunt u gratis bellen met de Postbus 

51 infolijn, telefoon 0800-8051, of raadpleeg www.postbus51.nl 


Ernstige arbeidsongevallen moeten worden gemeld aan het kantoor van de Arbeidsinspectie, 

dat gevestigd is in het gebied waar het ongeval plaatsvond. 

Klachten over uw arbeidsomstandigheden moeten worden gemeld bij het dichtst bij uw werk 

gevestigde kantoor van de Arbeidsinpectie. 

Voor een indicatie van de gebiedsindeling zie kaartje op de pagina hiernaast. 

Kantoor Groningen 

Engelse Kamp 4 

9722 AX Groningen 

Postbus 30016 

9700 RM Groningen 

telefoon 050 - 522 58 80 

fax 050 - 526 72 02 

Kantoor Utrecht 

Oudenoord 6 

3513 ER Utrecht 

Postbus 820 

3500 AV Utrecht 

telefoon 030 - 230 56 00 

fax 030 - 230 56 80 

Kantoor Arnhem 

Janspoort 2 

6811 GE Arnhem 

Postbus 9018 

6800 DX Arnhem 

telefoon 026 - 355 71 11 

fax 026 - 442 40 46 

Kantoor Rotterdam 

Stadionweg 43 C 

3077 AS Rotterdam 

Postbus 9580 

3007 AN Rotterdam 

telefoon 010 - 479 83 00 

fax 010 - 479 70 93 

Kantoor Amsterdam 

Radarweg 60 

1043 NT Amsterdam 

Postbus 58366 

1040 HJ Amsterdam 

telefoon 020 - 581 26 12 

fax 020 - 686 47 03 

Kantoor Roermond 

Godsweerdersingel 10 

6041 GL Roermond 

Postbus 940 

6040 AX Roermond 

telefoon 0475 - 35 66 66 

fax 0475 - 35 66 60 

20 


De Arbeidsinspectie maakt deel uit van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid 

Postbus 90801 

2509 LV Den Haag 

december 2008 

Bestelcode 608 

Ongewijzigde herdruk 

Gratis uitgave 

AI 74P731

Heftrucks, hoe voorkom ik ongevallen en schade.pdf - Zoetwaren.nl ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?