Bij warmer klimaat eerder algenbloei in ondiepe meren
Bericht uitgegeven op [publicatiedatum]
Veel ondiepe meren en plassen, die benut worden voor recreatie of als voorraadbekken, zouden wel eens kunnen veranderen in giftige poelen als het klimaat verder opwarmt. Blauwalgen krijgen bij veel voedingsstoffen in het water niet alleen de overhand, ook treedt algenbloei eerder op als de gemiddelde temperatuur stijgt. Om algenbloei bij een warmer klimaat te voorkomen, zouden de concentraties voedingsstoffen in het water omlaag gebracht moeten worden. Tot dit inzicht komen onderzoekers van verschillende kennisinstellingen waaronder Wageningen University, onderdeel van Wageningen UR, en de Federale Universiteit van Rio de Janeiro in het tijdschrift Global Change Biology. Het is voor het eerst dat deze wetmatigheid op mondiale schaal is vastgesteld.
Blauwalgen veroorzaken wereldwijd vaak algenbloei in plassen en ondiepe meren, maar ook in overloopsloten of zandafgravingen. De blauwalgen of cyanobacteriën kunnen daarbij sterke toxines produceren die het water onbruikbaar maken. Volgens de onderzoekers zijn de concentraties waarmee voedingsstoffen in het water voorkomen, zoals fosfor en stikstof, een belangrijke factor. Blauwalgen kunnen alleen hoge dichtheden bereiken wanneer er veel van die voedingsstoffen beschikbaar zijn. Het optreden van massale blauwalgenbloei tijdens hittegolven in de afgelopen jaren heeft al laten zien dat de weersomstandigheden ook belangrijk zijn.
Tot nu toe was echter onduidelijk wat op wereldschaal de effecten zijn van een combinatie van een voedingsstoffenoverschot en klimaatopwarming op blauwalgen. Daarom richtte het internationale onderzoeksteam zich op ruim 140 ondiepe meren in Europa, waaronder de Loosdrechtse Plassen, Veluwe- en Naardermeer, maar ook in Finland en Spanje, en Zuid-Amerika, met name in Brazilië. Die meren hebben een diepte die varieert van een halve tot circa vijf meter.
Uit de analyses van de veldgegevens blijkt dat het aandeel blauwalgen in de totale algengemeenschap in het water sterk toeneemt met temperatuur. De blauwalgenoverheersing wordt nog eens extra versterkt als er ook veel voedingsstoffen aanwezig zijn. Klimaatverandering en voedingsstoffen lijken dus elkaar te versterken.
Troebel
De analyses laten ook zien dat het aandeel blauwalgen groter is in troebele meren. In deze meren is de hoeveelheid licht die beschikbaar is voor algengroei beperkt. Volgens onderzoekster Sarian Kosten van Wageningen University duidt dit op een versterkend effect. “Donkere omstandigheden zijn vaak een gevolg van hoge dichtheden aan allerlei algen, wat weer veroorzaakt wordt door een grote beschikbaarheid van voedingsstoffen. Klimaatverandering zorgt er op verschillende manieren voor dat de hoeveelheid beschikbare voedingsstoffen in het water toeneemt. Blauwalgen kunnen hier dus van profiteren en omstandigheden creëren, zoals weinig licht, die vooral gunstig zijn voor zichzelf.”
Het aantonen van een versterkend effect van temperatuur en voedingsstoffen op een dergelijke grote schaal is niet alleen van wetenschappelijk belang. De praktische uitkomst van deze studie is de boodschap dat in een toekomstig warmer klimaat, de concentratie aan voedingsstoffen in het water verder gereduceerd zal moeten worden als we een overheersing van blauwalgen willen voorkomen. Om een indicatie te geven van de reductie, berekende het team dat bij een watertemperatuurstijging van één graad een reductie van mogelijk een derde aan het gehalte aan stikstof in het water nodig is.
Meer informatie
Zie voor meer informatie de Engelstalige publicatie: Warmer climates boost cyanobacterial dominance in shallow lakes, Kosten, S., Huszar, V.L.M., Bécares, E., Costa, L.S., Van Donk, E., Hansson, L.A., Jeppesen, E., Kruk, C., Lacerot, G., Mazzeo, N., de Meester, L., Moss, B., Lurling, M., Nõges, T., Romo, S., Scheffer, M.,. Global Change Biology, 12 Dec 2011.
Bron en foto's: Persbericht Wageningen University