Sport en Voeding, een wereld te winnen - Food Valley

ISBN 978-9081609340<br />

Where food ideas grow <strong>Food</strong> <strong>Valley</strong> Innovation Insights<br />

9 7 8 9 0 8 1 6 0 9 3 4 0<br />

<strong>Sport</strong> <strong>en</strong> voeding:<br />

e<strong>en</strong> <strong>wereld</strong> <strong>te</strong> winn<strong>en</strong>

---

Goede voeding is voor spor<strong>te</strong>rs net zo<br />

belangrijk als regelmatig train<strong>en</strong>.<br />

<strong>Food</strong> <strong>Valley</strong> Innovation Insights

---

<strong>Sport</strong> <strong>en</strong> voeding:<br />

e<strong>en</strong> <strong>wereld</strong> <strong>te</strong> winn<strong>en</strong><br />

<strong>Sport</strong>voeding is aan e<strong>en</strong> opmars bezig. War<strong>en</strong> sportdrank<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> <strong>en</strong>ergierep<strong>en</strong> er 10 jaar geled<strong>en</strong> vooral voor topspor<strong>te</strong>rs,<br />

<strong>te</strong>g<strong>en</strong>woordig do<strong>en</strong> ook s<strong>te</strong>eds meer ama<strong>te</strong>urs er hun voordeel<br />

mee. Tegelijkertijd neemt de k<strong>en</strong>nis over nutriënt<strong>en</strong>,<br />

hun gezondheidseffect<strong>en</strong> <strong>en</strong> hun invloed op de productkwali<strong>te</strong>it<br />

toe.<br />

Er ligg<strong>en</strong> in deze ca<strong>te</strong>gorie veel kans<strong>en</strong> voor productontwikkeling,<br />

maar Nederlandse bedrijv<strong>en</strong> b<strong>en</strong>utt<strong>en</strong> die<br />

nog weinig. De stichting <strong>Food</strong> <strong>Valley</strong> organiseerde daarom<br />

sam<strong>en</strong> met Oost NV <strong>en</strong> Health <strong>Valley</strong> op 28 oktober het op<strong>en</strong><br />

innovatie seminar: ‘<strong>Sport</strong> <strong>en</strong> voeding: e<strong>en</strong> <strong>wereld</strong> <strong>te</strong> winn<strong>en</strong>.’<br />

Deze publicatie geeft de hoog<strong>te</strong>punt<strong>en</strong> van de bije<strong>en</strong>komst<br />

weer. Ze gaat in op <strong>wereld</strong>wijde markttr<strong>en</strong>ds <strong>en</strong> op het verband<br />

tuss<strong>en</strong> voeding <strong>en</strong> sportprestaties. Ook de behoef<strong>te</strong>s<br />

van spor<strong>te</strong>rs kom<strong>en</strong> aan bod, ev<strong>en</strong>als <strong>te</strong>chnologieën voor<br />

productoptimalisatie. Twee organisaties die al actief zijn in<br />

de sportvoeding ver<strong>te</strong>ll<strong>en</strong> welke kans<strong>en</strong> zij hebb<strong>en</strong> gegrep<strong>en</strong>.<br />

De verhal<strong>en</strong> in deze publicatie sprek<strong>en</strong> voor zich: met sport<br />

<strong>en</strong> voeding is e<strong>en</strong> <strong>wereld</strong> <strong>te</strong> winn<strong>en</strong>. Voor spor<strong>te</strong>rs én<br />

fabrikant<strong>en</strong>.<br />

Roger van Hoesel<br />

direc<strong>te</strong>ur stichting <strong>Food</strong> <strong>Valley</strong><br />

3

---

4<br />

Inhoudsopgave<br />

7 De man met de hamer <strong>te</strong> slim af<br />

15 Markttr<strong>en</strong>ds<br />

20 Et<strong>en</strong> om <strong>te</strong> pres<strong>te</strong>r<strong>en</strong><br />

27 Kans<strong>en</strong> voor productontwikkeling<br />

30 Websi<strong>te</strong>s<br />

31 Stichting <strong>Food</strong> <strong>Valley</strong>

---

De man met de hamer <strong>te</strong> slim af<br />

Topprestaties beginn<strong>en</strong> bij gezond et<strong>en</strong>, daarover zijn<br />

deskundig<strong>en</strong> het e<strong>en</strong>s. <strong>Sport</strong>ers die zich houd<strong>en</strong> aan de<br />

Richtlijn<strong>en</strong> Goede <strong>Voeding</strong> <strong>en</strong> waar nodig sport voeding <strong>en</strong><br />

supplem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong>, hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> be<strong>te</strong>r uithoudingsvermog<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong> langer fit.<br />

De <strong>en</strong>ergievoorraad in de spier<strong>en</strong> ­ in<br />

de vorm van glycoge<strong>en</strong> ­ is van invloed<br />

op de tijd waarin iemand e<strong>en</strong> langdurige<br />

zware lichamelijke inspanning<br />

volhoudt, bijvoorbeeld hard fiets<strong>en</strong>.<br />

En die <strong>en</strong>ergievoorraad wordt weer<br />

beïnvloed door de sam<strong>en</strong>s<strong>te</strong>lling van<br />

de voeding, zo concludeerd<strong>en</strong> onderzoekers<br />

Jonas Bergstrom <strong>en</strong> zijn<br />

collega’s in 1967*. Zij liet<strong>en</strong> neg<strong>en</strong><br />

gezonde vrijwilligers fiets<strong>en</strong> op e<strong>en</strong><br />

hometrainer totdat hun spier<strong>en</strong> ‘leeg’<br />

war<strong>en</strong>. Daarna gav<strong>en</strong> zij h<strong>en</strong> e<strong>en</strong> maaltijd<br />

rijk aan koolhydrat<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> eiwit­<br />

<strong>en</strong> vetrijke maaltijd (vergelijkbaar met<br />

het Atkins­dieet) of e<strong>en</strong> maaltijd met<br />

al deze voedingsstoff<strong>en</strong>. De koolhydraatgroep<br />

hield het fiets<strong>en</strong><br />

daarna het langs<strong>te</strong> vol.<br />

Bergstrom <strong>en</strong> zijn collega’s war<strong>en</strong><br />

pioniers in e<strong>en</strong> heel nieuw vakgebied:<br />

sport <strong>en</strong> voeding.<br />

Vandaag de dag zijn deskundig<strong>en</strong> het<br />

er over e<strong>en</strong>s dat goede voeding voor<br />

spor<strong>te</strong>rs net zo belangrijk is als regelmatig<br />

train<strong>en</strong>. Niet alle<strong>en</strong> voor het<br />

uithoudingsvermog<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s e<strong>en</strong><br />

wedstrijd, maar ook voor e<strong>en</strong> sneller<br />

hers<strong>te</strong>l na e<strong>en</strong> inspanning <strong>en</strong> om<br />

blessures <strong>te</strong> voorkom<strong>en</strong>.<br />

* J. Bergstrom, L. Hermans<strong>en</strong>, E. Hultman, and B. Saltin (1967). Diet, muscle glycog<strong>en</strong> and physical<br />

performance. Acta Physiol. Scand. 71:140-150.<br />

6 7

---

Richtlijn<strong>en</strong> Goede <strong>Voeding</strong><br />

De dagelijkse kost van spor<strong>te</strong>rs<br />

voldoet in de eers<strong>te</strong> plaats aan de<br />

Richtlijn<strong>en</strong> Goede <strong>Voeding</strong>: gevarieerd,<br />

niet <strong>te</strong> veel <strong>en</strong> niet <strong>te</strong> weinig, volop<br />

gro<strong>en</strong><strong>te</strong>, fruit <strong>en</strong> brood, weinig trans­<br />

<strong>en</strong> verzadigd vet, weinig alcohol <strong>en</strong><br />

weinig zout.<br />

Daarnaast zijn er specifieke maatregel<strong>en</strong><br />

die de gezondheid <strong>en</strong> het<br />

uithoudingsvermog<strong>en</strong> bevorder<strong>en</strong>.<br />

“Zo kun je voor de wedstrijd extra<br />

brandstof tot je nem<strong>en</strong> <strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s<br />

de wedstrijd zorg<strong>en</strong> voor voldo<strong>en</strong>de<br />

vocht <strong>en</strong> behoud van glycoge<strong>en</strong> in<br />

de spier<strong>en</strong>. Na de wedstrijd gaat het<br />

om het aanvull<strong>en</strong> van vocht<strong>te</strong>kort<br />

<strong>en</strong> <strong>en</strong>ergievoorrad<strong>en</strong>, <strong>en</strong> om het<br />

bevor der<strong>en</strong> van spierhers<strong>te</strong>l”,<br />

ver<strong>te</strong>lt professor Gertjan Schaafsma,<br />

Lector <strong>Sport</strong>, <strong>Voeding</strong> <strong>en</strong> Leefstijl aan<br />

de Hogeschool Arnhem Nijmeg<strong>en</strong>.<br />

Wet<strong>en</strong>schappelijk bewez<strong>en</strong><br />

Isotone sportdrank<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong> voor<br />

e<strong>en</strong> snelle aanvulling van e<strong>en</strong> vocht­<br />

Effectief voor spor<strong>te</strong>rs<br />

Bewez<strong>en</strong> effectief:<br />

- isotone sportdrank<strong>en</strong>,<br />

met 6 - 8% koolhydrat<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> elektrolyt<strong>en</strong><br />

- hers<strong>te</strong>ldrank<strong>en</strong><br />

met amino zur<strong>en</strong>,<br />

di- <strong>en</strong> tripeptides<br />

- buffer<strong>en</strong>de middel<strong>en</strong>,<br />

zoals natriumbicarbonaat<br />

- cafeïne<br />

Mogelijk effectief:<br />

- vitamine D<br />

- antioxidant<strong>en</strong><br />

- choline<br />

- creatine<br />

- pre- <strong>en</strong> probiotica<br />

- aminozur<strong>en</strong> met vertak<strong>te</strong><br />

ket<strong>en</strong>s: leucine, isoleucine<br />

<strong>en</strong> valine<br />

- zwavelhoud<strong>en</strong>de eiwitt<strong>en</strong><br />

(wei)<br />

- tryptofaanhoud<strong>en</strong>de eiwitt<strong>en</strong><br />

(wei)<br />

- eiwitt<strong>en</strong> rijk aan arginine<br />

(soja)<br />

- n-3 vetzur<strong>en</strong> (vis)<br />

Glycoge<strong>en</strong>voorraad in de spier<strong>en</strong> <strong>en</strong> tijd tot aan uitputting in relatie tot sam<strong>en</strong>s<strong>te</strong>lling van<br />

de voeding. Bron: Bergstrom et al (1967).<br />

0 15 30 45 60 75 90 105 120 135 150 165 180<br />

Tijd tot uitputting (in minut<strong>en</strong>)<br />

8<br />

9<br />

Glycoge<strong>en</strong>voorraad (g/100g spierweefsel)<br />

3,5<br />

3,0<br />

2,5<br />

2,0<br />

1,5<br />

1,0<br />

0,5<br />

3,31 g<br />

1,75 g<br />

0,63 g<br />

<strong>Voeding</strong>:<br />

56,9 min<br />

Hoog gehal<strong>te</strong> koolhydrat<strong>en</strong><br />

Gem<strong>en</strong>gd<br />

Atkins<br />

113,6 min<br />

166,5 min

---

<strong>te</strong>kort <strong>en</strong> hers<strong>te</strong>ldrank<strong>en</strong> br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> de<br />

glycoge<strong>en</strong>voorraad in de spier<strong>en</strong> op<br />

peil. Tijd<strong>en</strong>s de Olympische Spel<strong>en</strong> in<br />

2004 werd<strong>en</strong> sportdrank<strong>en</strong> geïntroduceerd<br />

die naast koolhydrat<strong>en</strong> ook<br />

aminozur<strong>en</strong> <strong>en</strong> di­ <strong>en</strong> tripeptid<strong>en</strong><br />

bevatt<strong>en</strong>. Deze compon<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong><br />

voor e<strong>en</strong> nóg sneller hers<strong>te</strong>l van de<br />

glycoge<strong>en</strong>voorraad. Buffer<strong>en</strong>de middel<strong>en</strong><br />

help<strong>en</strong> verzuring in de spier<strong>en</strong><br />

<strong>te</strong>g<strong>en</strong> <strong>te</strong> gaan. “Daardoor treedt minder<br />

snel vermoeidheid op. Ophoping<br />

van melk zuur in het spierweefsel kan<br />

bov<strong>en</strong> di<strong>en</strong> leid<strong>en</strong> tot beschadiging<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> vochtophoping, wat zich uit in<br />

spierpijn”, aldus Schaafsma.<br />

Creatine zorgt mogelijk voor extra<br />

brandstof in de spier<strong>en</strong>. Het vermog<strong>en</strong><br />

bij explosieve sport<strong>en</strong> als voetbal of<br />

squash neemt daardoor toe. Cafeïne<br />

t<strong>en</strong> slot<strong>te</strong> verbe<strong>te</strong>rt het conc<strong>en</strong>tratie­<br />

<strong>en</strong> uithoudingsvermog<strong>en</strong> van de<br />

spor<strong>te</strong>r.<br />

Maar op de reservebank zitt<strong>en</strong> nog<br />

meer pot<strong>en</strong>tiële kandidat<strong>en</strong>. “Uit<br />

onderzoek kom<strong>en</strong> s<strong>te</strong>eds meer aan­<br />

wijzing<strong>en</strong> dat vitamine D belangrijk<br />

is voor de spierfunctie <strong>en</strong> het afweersys<strong>te</strong>em.<br />

<strong>Sport</strong>ers met e<strong>en</strong> <strong>te</strong>kort aan<br />

vitamine D hebb<strong>en</strong> bijvoorbeeld e<strong>en</strong><br />

gro<strong>te</strong>re kans op infecties dan andere<br />

spor<strong>te</strong>rs. Vitamine D­deficiëntie komt<br />

voor in alle lag<strong>en</strong> van de bevolking,<br />

vooral bij m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> donkere<br />

huid <strong>en</strong> bij ouder<strong>en</strong>”, illustreert<br />

Schaafsma.<br />

Goede spijsver<strong>te</strong>ring<br />

Int<strong>en</strong>sief sport<strong>en</strong> leidt nogal e<strong>en</strong>s tot<br />

klacht<strong>en</strong> als misselijkheid <strong>en</strong> diarree,<br />

<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong> gro<strong>te</strong>re kans op maagdarm­<br />

<strong>en</strong> urineweginfecties. Pre­ <strong>en</strong> probiotica<br />

kunn<strong>en</strong> hieraan <strong>te</strong>gemoet<br />

kom<strong>en</strong>. “Er kom<strong>en</strong> s<strong>te</strong>eds meer aanwijzing<strong>en</strong><br />

dat deze stoff<strong>en</strong> de sam<strong>en</strong>s<strong>te</strong>lling<br />

<strong>en</strong> de activi<strong>te</strong>it van de darmflora<br />

gunstig beïnvloed<strong>en</strong>. Het staat<br />

vast dat in<strong>te</strong>racties tuss<strong>en</strong> darmflora<br />

<strong>en</strong> darmwand effect hebb<strong>en</strong> op het<br />

immuunsys<strong>te</strong>em. Dit kan conse qu<strong>en</strong>ties<br />

hebb<strong>en</strong> voor de weerstand <strong>te</strong>g<strong>en</strong><br />

darminfecties”, aldus Schaafsma.<br />

Hierbij moet opgemerkt word<strong>en</strong> dat<br />

de European <strong>Food</strong> Safety Authority<br />

(EFSA) vooralsnog negatief advies<br />

heeft uitgebracht over alle dossiers<br />

die zijn ingedi<strong>en</strong>d over het effect van<br />

pre­ <strong>en</strong> probiotica op de weerstand.<br />

Ook zwavelhoud<strong>en</strong>de eiwitt<strong>en</strong> afkomstig<br />

uit wei <strong>en</strong> n­3 vetzur<strong>en</strong> (vis)<br />

remm<strong>en</strong> mogelijk onts<strong>te</strong>king<strong>en</strong>.<br />

“Bij spor<strong>te</strong>rs is aangetoond dat<br />

consumptie van wei­eiwitt<strong>en</strong> de<br />

aanmaak van glutathion stimuleert.<br />

Glutathion heeft e<strong>en</strong> krachtige antioxidantwerking<br />

<strong>en</strong> kan onts<strong>te</strong>kingsprocess<strong>en</strong><br />

verminder<strong>en</strong>”, ver<strong>te</strong>lt de<br />

sportvoedingsdeskundige.<br />

Uit n­3 vetzur<strong>en</strong> word<strong>en</strong> hormoonachtige<br />

stoff<strong>en</strong> gevormd die zorg<strong>en</strong><br />

voor e<strong>en</strong> lagere onts<strong>te</strong>kingsactivi<strong>te</strong>it<br />

in het lichaam dan overe<strong>en</strong>komstige<br />

verbinding<strong>en</strong> uit n­6 vetzur<strong>en</strong>.<br />

Aangetoond is dat aminozur<strong>en</strong> met<br />

vertak<strong>te</strong> ket<strong>en</strong>s ­ leucine, isoleucine<br />

<strong>en</strong> valine ­ de aanmaak van eiwitt<strong>en</strong><br />

in de spier<strong>en</strong> stimuler<strong>en</strong>. Dat geldt<br />

vooral voor leucine. “Dit aminozuur<br />

blijkt e<strong>en</strong> trigger <strong>te</strong> zijn voor de eiwitsynthese<br />

in spier<strong>en</strong>”, aldus Schaafsma.<br />

Tryptofaanhoud<strong>en</strong>de eiwitt<strong>en</strong> verbe<strong>te</strong>r<strong>en</strong><br />

het conc<strong>en</strong>tratievermog<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> argininerijke eiwitt<strong>en</strong> (uit soja)<br />

t<strong>en</strong> slot<strong>te</strong> zorg<strong>en</strong> mogelijk voor<br />

e<strong>en</strong> sneller <strong>en</strong> be<strong>te</strong>r hers<strong>te</strong>l van<br />

beschadigde weefsels.<br />

Spierschade voorkom<strong>en</strong><br />

Lev<strong>en</strong>smiddel<strong>en</strong><strong>te</strong>chnoloog Ronald<br />

Geerts, Technical Account Manager<br />

bij Van Eegh<strong>en</strong> Functional Ingredi<strong>en</strong>ts,<br />

beschouwt antioxidant<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> onmis<br />

baar onderdeel van sport voeding:<br />

“Int<strong>en</strong>sieve inspanning leidt tot e<strong>en</strong><br />

to<strong>en</strong>ame van vrije radical<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

oxidatieve stress in het lichaam. Aang<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />

wordt dat hierdoor schade<br />

wordt veroorzaakt in spierweefsel.”<br />

Veronder s<strong>te</strong>ld wordt dat antioxidant<strong>en</strong><br />

vrije radical<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> wegvang<strong>en</strong>.<br />

Er is op dit mom<strong>en</strong>t ech<strong>te</strong>r<br />

onvoldo<strong>en</strong>de bewijs dat antioxidant<strong>en</strong><br />

daadwerkelijk help<strong>en</strong> spierschade <strong>te</strong><br />

10 11

---

voorkom<strong>en</strong>. De EFSA heeft tot nu toe<br />

alle dossiers over antioxidant<strong>en</strong> afgewez<strong>en</strong>,<br />

omdat de effect<strong>en</strong> er van niet<br />

<strong>te</strong> karak<strong>te</strong>riser<strong>en</strong> zijn.<br />

Behalve bek<strong>en</strong>de antioxidant<strong>en</strong> als<br />

vitamine C <strong>en</strong> E <strong>en</strong> carot<strong>en</strong>oïd<strong>en</strong><br />

noemt Geerts ook e<strong>en</strong> aantal minder<br />

bek<strong>en</strong>de antioxidant<strong>en</strong> afkomstig uit<br />

fruit <strong>en</strong> plant<strong>en</strong>: flavonoïd<strong>en</strong>, proantho<br />

cyanidin<strong>en</strong> <strong>en</strong> anthocyanid<strong>en</strong>.<br />

Vermoeidheid aanpakk<strong>en</strong><br />

Als het aan Geerts ligt, gaat ook<br />

choline ­ aanwezig in bijvoorbeeld<br />

lever <strong>en</strong> sojalecithine ­ e<strong>en</strong> glansrijke<br />

toekomst <strong>te</strong>gemoet. “Choline is<br />

betrokk<strong>en</strong> bij de vorming van acetylcholine,<br />

e<strong>en</strong> neurotransmit<strong>te</strong>r die e<strong>en</strong><br />

rol lijkt <strong>te</strong> spel<strong>en</strong> bij het ontstaan van<br />

vermoeidheid. Wie supplem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> met<br />

choline slikt, heeft e<strong>en</strong> hoger gehal<strong>te</strong><br />

aan choline in het bloed. De eers<strong>te</strong><br />

studies wijz<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> verband tuss<strong>en</strong><br />

de acetylcholine spiegel in het z<strong>en</strong>uws<strong>te</strong>lsel<br />

<strong>en</strong> het ontstaan van vermoeidheid.”<br />

E<strong>en</strong> hoger acetylcholinegehal<strong>te</strong><br />

zou vermoeidheid reducer<strong>en</strong>. De EFSA<br />

heeft vooralsnog negatief geadviseerd<br />

over claims die hierover gaan.<br />

Gebruiksgemak<br />

Volg<strong>en</strong>s Schaafsma is behalve het<br />

gezondheidseffect ook het gebruiksgemak<br />

van sportvoeding <strong>en</strong> supplem<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />

belangrijk: “Conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>ce­<br />

product<strong>en</strong> die zo min mogelijk<br />

be werkt zijn, maar wel lang houdbaar<br />

op kamer<strong>te</strong>mperatuur, daar heeft elke<br />

spor<strong>te</strong>r baat bij.”<br />

Er kom<strong>en</strong> s<strong>te</strong>eds meer<br />

aanwijzing<strong>en</strong> dat<br />

Vitamine D belangrijk<br />

is voor spierfunctie <strong>en</strong><br />

afweersys<strong>te</strong>em.”<br />

Positieve dopinguitslag<br />

voorkom<strong>en</strong><br />

Soms word<strong>en</strong> bij spor<strong>te</strong>rs<br />

verbod<strong>en</strong> middel<strong>en</strong> in de urine<br />

gevond<strong>en</strong>, <strong>te</strong>rwijl ze ge<strong>en</strong><br />

doping hebb<strong>en</strong> gebruikt. Dat<br />

kan kom<strong>en</strong> doordat ze vervuilde<br />

supplem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> geslikt.<br />

Het Nederlands Zekerheidssys<strong>te</strong>em<br />

voor <strong>Voeding</strong>ssupplem<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />

in de Topsport (NZVT)<br />

biedt spor<strong>te</strong>rs de grootst mogelijke<br />

garantie om goed door de<br />

doping<strong>te</strong>st <strong>te</strong> kom<strong>en</strong>.<br />

Het sys<strong>te</strong>em is e<strong>en</strong> initiatief<br />

van NOC*NSF, Natuur- <strong>en</strong><br />

GezondheidsProduct<strong>en</strong> Nederland<br />

(NPN) <strong>en</strong> de Dopingautori<strong>te</strong>it.<br />

Fabrikant<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> hun sportdrank<br />

of supplem<strong>en</strong>t lat<strong>en</strong><br />

<strong>te</strong>st<strong>en</strong> op de aanwezigheid van<br />

ruim 20 dopinggeduide stoff<strong>en</strong>,<br />

waaronder hormoonachtige<br />

substanties <strong>en</strong> stimulantia<br />

als efedra <strong>en</strong> amfetamines.<br />

Product<strong>en</strong> die voldo<strong>en</strong> aan<br />

de norm krijg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> plaats op<br />

www.antidoping.nl/nzvt,<br />

met vermelding van de ge<strong>te</strong>s<strong>te</strong><br />

batch <strong>en</strong> contactgegev<strong>en</strong>s.<br />

Op dit mom<strong>en</strong>t staan op de<br />

si<strong>te</strong> ruim 100 product<strong>en</strong>. De<br />

Doping autori<strong>te</strong>it <strong>en</strong> NOC*NSF<br />

promot<strong>en</strong> de websi<strong>te</strong> onder<br />

spor<strong>te</strong>rs <strong>en</strong> vergoed<strong>en</strong>, onder<br />

bepaalde voorwaard<strong>en</strong>, NZVTgoedgekeurde<br />

supplem<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />

aan topspor<strong>te</strong>rs.<br />

12 13

---

Markttr<strong>en</strong>ds<br />

Was sportvoeding vroeger voorbehoud<strong>en</strong> aan topspor<strong>te</strong>rs,<br />

<strong>te</strong>g<strong>en</strong>woordig grijp<strong>en</strong> ook ama<strong>te</strong>urs wel<br />

e<strong>en</strong>s naar e<strong>en</strong> sportdrank of <strong>en</strong>ergiereep. Ze hebb<strong>en</strong><br />

daarbij s<strong>te</strong>eds meer keus. E<strong>en</strong> aantal tr<strong>en</strong>ds<br />

<strong>en</strong> innovaties op e<strong>en</strong> rij.<br />

De ontwikkeling<strong>en</strong> in de sportvoeding<br />

bevind<strong>en</strong> zich in e<strong>en</strong> stroomver snelling.<br />

Het gezondheids bewust zijn van<br />

de consum<strong>en</strong>t groeit <strong>en</strong> daarmee ook<br />

de vraag naar product<strong>en</strong> voor bij het<br />

sport<strong>en</strong>. Fabrikant<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> daarom<br />

s<strong>te</strong>eds vaker met innovaties, verkocht<br />

onder zowel A­merk<strong>en</strong> als priva<strong>te</strong><br />

label.<br />

Veel introducties<br />

“Tuss<strong>en</strong> november 2008 <strong>en</strong> oktober<br />

2010 heeft Innova Market Insights<br />

<strong>wereld</strong> wijd maar liefst 2.960 nieuwe<br />

product<strong>en</strong> in de ca<strong>te</strong>gorie sportvoeding<br />

opgespoord”, aldus El<strong>en</strong>a<br />

Groothuiz<strong>en</strong>, markt analis<strong>te</strong> bij Innova<br />

Market Insights. “Het gaat daarbij<br />

vooral om kant­<strong>en</strong>­klare sport­ <strong>en</strong><br />

<strong>en</strong>ergiedrank<strong>en</strong>, fitness­shakes <strong>en</strong><br />

14 15

---

<strong>en</strong>ergierep<strong>en</strong>.” De mees<strong>te</strong> intro ducties<br />

vind<strong>en</strong> vooralsnog plaats in de<br />

Ver<strong>en</strong>igde Stat<strong>en</strong> <strong>en</strong> Japan.<br />

Ruim de helft van de innovaties is<br />

bedoeld om <strong>en</strong>ergievoorrad<strong>en</strong> in het<br />

lichaam aan <strong>te</strong> vull<strong>en</strong> (refuelling) <strong>en</strong><br />

het uithoudingsvermog<strong>en</strong> van de<br />

spor<strong>te</strong>r <strong>te</strong> verbe<strong>te</strong>r<strong>en</strong>. Daarnaast<br />

zijn er product<strong>en</strong> die zich richt<strong>en</strong> op<br />

gewichtsmanagem<strong>en</strong>t, wellness <strong>en</strong><br />

maag­, darm­ <strong>en</strong> levergezondheid<br />

(zie grafiek pagina 17).<br />

De mees<strong>te</strong> product<strong>en</strong> bevatt<strong>en</strong> extra<br />

nutriënt<strong>en</strong> als vitamines <strong>en</strong> mineral<strong>en</strong>,<br />

aminozur<strong>en</strong> of creatine. Het<br />

gehal<strong>te</strong> aan zout, (trans)vet, suiker <strong>en</strong><br />

kunstmatige kleur­ <strong>en</strong> smaakstoff<strong>en</strong> is<br />

juist tot e<strong>en</strong> minimum beperkt.<br />

Functional drinks<br />

<strong>Sport</strong>drank<strong>en</strong> ontwikkel<strong>en</strong> zich s<strong>te</strong>eds<br />

meer tot e<strong>en</strong> functional drink. “Ze<br />

be vatt<strong>en</strong> bijvoorbeeld aminozur<strong>en</strong><br />

voor e<strong>en</strong> snel hers<strong>te</strong>l van spierweefsel<br />

na de inspanning, L­carnitine om<br />

de vetverbranding <strong>te</strong> stimuler<strong>en</strong> of<br />

vitamines <strong>en</strong> mineral<strong>en</strong> om het<br />

afweer sys<strong>te</strong>em e<strong>en</strong> oppepper <strong>te</strong><br />

gev<strong>en</strong>. Ook glucosamine <strong>en</strong> chrondroïtine<br />

voor gezonde gewricht<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> kraakbe<strong>en</strong> zijn populair”, ver<strong>te</strong>lt<br />

Groothuiz<strong>en</strong>.<br />

Behalve hypotone (laag koolhydraatgehal<strong>te</strong>),<br />

isotone (6 ­ 8% koolhydrat<strong>en</strong>)<br />

<strong>en</strong> hypertone (hoog koolhydraatgehal<strong>te</strong>)<br />

drank<strong>en</strong> duik<strong>en</strong> er s<strong>te</strong>eds<br />

meer tuss<strong>en</strong>vorm<strong>en</strong> op. “Je hebt bijvoorbeeld<br />

sportwa<strong>te</strong>rs met ge<strong>en</strong> of<br />

heel weinig calorieën. Daarnaast zijn<br />

er drank<strong>en</strong> gezoet met isomaltulose.<br />

Deze tandvri<strong>en</strong>delijke suiker levert<br />

ev<strong>en</strong>veel <strong>en</strong>ergie als ‘gewone’ suiker,<br />

maar wordt geleidelijker opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />

in het bloed. De stof heeft dus e<strong>en</strong> lage<br />

glycaemische index”, illustreert de<br />

marktanalis<strong>te</strong>.<br />

Introducties van sport­ <strong>en</strong> <strong>en</strong>ergievoeding in de <strong>wereld</strong> (juli 2009­juni 2010),<br />

ingedeeld naar top vijf van positioneringca<strong>te</strong>gorieën. Bron: Innova Market Insights.<br />

16 17<br />

96<br />

80<br />

64<br />

48<br />

32<br />

16<br />

0<br />

78,0%<br />

16,0%<br />

Positionerings ca<strong>te</strong>gorie:<br />

11,2%<br />

Energie <strong>en</strong> uithoudingsvermog<strong>en</strong> 78,0%<br />

Gewichtsmanagem<strong>en</strong>t 16,0%<br />

Gezondheid/wellness 11,2%<br />

Maag-, darm- <strong>en</strong> lever gezondheid 10,6%<br />

Afweersys<strong>te</strong>em (supplem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>) 9,2%<br />

10,6%<br />

9,2%

---

Speciaal voor vrouw<strong>en</strong><br />

<strong>Sport</strong>drank<strong>en</strong> zijn populair bij e<strong>en</strong><br />

breed publiek. Toch word<strong>en</strong> ze vooral<br />

neergezet als product voor jonge,<br />

sportieve mann<strong>en</strong>. Volg<strong>en</strong>s Groothuiz<strong>en</strong><br />

komt daar verandering in:<br />

“E<strong>en</strong> fabrikant heeft al e<strong>en</strong> sportdrank<br />

speciaal voor vrouw<strong>en</strong> ontwikkeld,<br />

met extra foliumzuur, zink <strong>en</strong><br />

sel<strong>en</strong>ium <strong>en</strong> in e<strong>en</strong> verpakking die<br />

vrouw<strong>en</strong> aanspreekt. E<strong>en</strong> ander<br />

segm<strong>en</strong>t met groeipot<strong>en</strong>tie zijn<br />

sportdrank<strong>en</strong> voor kinder<strong>en</strong>.”<br />

Energierep<strong>en</strong> help<strong>en</strong> de brandstofvoorrad<strong>en</strong><br />

tijd<strong>en</strong>s <strong>en</strong> na inspanning<br />

aan <strong>te</strong> vull<strong>en</strong>. Ze bevatt<strong>en</strong> naar verhouding<br />

veel koolhydrat<strong>en</strong> <strong>en</strong> eiwit,<br />

<strong>en</strong> weinig vet <strong>en</strong> voedingsvezels.<br />

Sommige fabrikant<strong>en</strong> verrijk<strong>en</strong> hun<br />

product met vitamines <strong>en</strong> mineral<strong>en</strong>.<br />

Veel gebruik<strong>te</strong> eiwitt<strong>en</strong> zijn melkeiwitisolaat,<br />

calciumcaseïnaat, weieiwitconc<strong>en</strong>traat<br />

<strong>en</strong> sojaeiwitisolaat.<br />

Daarnaast zijn L­Carnitine <strong>en</strong> creatine<br />

populair, ev<strong>en</strong>als de vezel inuline, het<br />

aminozuur glutamine <strong>en</strong> taurine ­ e<strong>en</strong><br />

afgeleide van e<strong>en</strong> aminozuur.<br />

Spier<strong>en</strong> kwek<strong>en</strong><br />

“Fabrikant<strong>en</strong> van <strong>en</strong>ergierep<strong>en</strong> b<strong>en</strong>adrukk<strong>en</strong><br />

in de communicatie voor­<br />

al het hoge eiwitgehal<strong>te</strong>, bij vrouw<strong>en</strong><br />

‘goed voor e<strong>en</strong> strak lichaam’ <strong>en</strong> bij<br />

mann<strong>en</strong> om ‘snel spier<strong>en</strong> <strong>te</strong> kwek<strong>en</strong>’”,<br />

aldus Groothuiz<strong>en</strong>. Ook low­carb<br />

claims kom<strong>en</strong> veel voor, ev<strong>en</strong>als de<br />

belof<strong>te</strong> dat het product helpt de<br />

prestaties <strong>te</strong> verbe<strong>te</strong>r<strong>en</strong>.<br />

De marktanalis<strong>te</strong> ziet vooral groeipot<strong>en</strong>tie<br />

voor ‘natuurlijke’ <strong>en</strong>ergierep<strong>en</strong><br />

met (exotisch) fruit, met claims<br />

over de positieve effect<strong>en</strong> van antioxidant<strong>en</strong>.<br />

Ook het opwekk<strong>en</strong>de Zuid­<br />

Amerikaanse plantje guarana kan<br />

<strong>en</strong>ergierep<strong>en</strong> extra aantrekkelijk<br />

mak<strong>en</strong> voor de consum<strong>en</strong>t.<br />

Fitness­shakes<br />

Poeders om fitness­shakes van <strong>te</strong><br />

mak<strong>en</strong>, bevatt<strong>en</strong> meestal wei­eiwitisolaat,<br />

omdat dit snel afbreekbaar<br />

is <strong>en</strong> alle aminozur<strong>en</strong> bevat die het<br />

lichaam nodig heeft. Poederfabrikant<strong>en</strong><br />

claim<strong>en</strong> hoofdzakelijk<br />

dat hun product e<strong>en</strong> hoog gehal<strong>te</strong> aan<br />

eiwit van goede kwali<strong>te</strong>it bevat, voor<br />

extra spierkracht <strong>en</strong> uithoudingsvermog<strong>en</strong>.<br />

“Cross­branding zou iets<br />

kunn<strong>en</strong> toevoeg<strong>en</strong> aan deze ca<strong>te</strong>gorie.<br />

D<strong>en</strong>k aan e<strong>en</strong> fabrikant van <strong>en</strong>ergierep<strong>en</strong><br />

die sam<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> poederfabrikant<br />

e<strong>en</strong> reep met extra eiwitt<strong>en</strong><br />

ontwikkelt”, aldus Groothuiz<strong>en</strong>.<br />

<strong>Sport</strong>gels<br />

<strong>Sport</strong>gels bevatt<strong>en</strong> koolhydrat<strong>en</strong> in<br />

e<strong>en</strong> geconc<strong>en</strong>treerde vorm (65 ­ 70%).<br />

Deze zijn gemakkelijk onderweg <strong>te</strong><br />

consumer<strong>en</strong> <strong>en</strong> goed <strong>te</strong> ver<strong>te</strong>r<strong>en</strong>. Dat<br />

maakt ze bij uits<strong>te</strong>k geschikt voor bijvoorbeeld<br />

marathonlopers. <strong>Sport</strong>gels<br />

bevatt<strong>en</strong> ingrediënt<strong>en</strong> als antioxi­<br />

dant<strong>en</strong>, vertak<strong>te</strong> ket<strong>en</strong>aminozur<strong>en</strong>,<br />

cafeïne, elektrolyt<strong>en</strong>, middellange<br />

ket<strong>en</strong>vetzur<strong>en</strong>, chroom <strong>en</strong> gins<strong>en</strong>g.<br />

Toekomst<br />

Groothuiz<strong>en</strong> verwacht dat vooral<br />

de ontwikkeling in sportwa<strong>te</strong>rs de<br />

kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> doorzet: “Ook de aandacht<br />

voor specifieke ingrediënt<strong>en</strong> bij<br />

sportdrank<strong>en</strong>, <strong>en</strong>ergierep<strong>en</strong> <strong>en</strong> sportgels<br />

neemt toe. Daarnaast groeit de<br />

populari<strong>te</strong>it van product<strong>en</strong> met e<strong>en</strong><br />

lage glycaemische index.”<br />

Voor alle soort<strong>en</strong> sportvoeding<br />

word<strong>en</strong> natuurlijk <strong>en</strong> duurzaam s<strong>te</strong>eds<br />

belangrijker. Ook de communicatie<br />

naar de consum<strong>en</strong>t krijgt s<strong>te</strong>eds meer<br />

aandacht. “Dat moet ook wel met e<strong>en</strong><br />

winkelaanbod dat binn<strong>en</strong> kor<strong>te</strong> tijd<br />

zo snel gegroeid is. Zo blijft de consum<strong>en</strong>t<br />

tuss<strong>en</strong> de bom<strong>en</strong> door het bos<br />

zi<strong>en</strong>”, aldus de marktanalis<strong>te</strong> .<br />

18 19

---

Et<strong>en</strong> om <strong>te</strong> pres<strong>te</strong>r<strong>en</strong><br />

De fundering moet goed zijn”<br />

E<strong>en</strong> belangrijk vertrekpunt<br />

voor voedingsstoff<strong>en</strong> zijn de<br />

Aanbevol<strong>en</strong> Hoeveelheid (AH),<br />

het Adequaat niveau van Inneming<br />

(AI) <strong>en</strong> de Aanvaardbare<br />

Bov<strong>en</strong>gr<strong>en</strong>s, <strong>te</strong>rm<strong>en</strong><br />

gedefinieerd door de Gezondheidsraad.<br />

Voor e<strong>en</strong> positief<br />

effect op de prestaties moet de<br />

inname van voedingsstoff<strong>en</strong><br />

binn<strong>en</strong> die gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong> ligg<strong>en</strong>.<br />

Daar waar de RDA niet gedefinieerd<br />

is, zoals bij cafeïne,<br />

biedt wet<strong>en</strong>schappelijk<br />

onderzoek uitkomst.<br />

<strong>Sport</strong>voeding <strong>en</strong> supplem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> ontwikkel<strong>en</strong> is één kant<br />

van de medaille. Er voor zorg<strong>en</strong> dat spor<strong>te</strong>rs ze ook<br />

gebruik<strong>en</strong> is de andere kant. Hoe vertaal je wet<strong>en</strong>schappelijke<br />

inzicht<strong>en</strong> naar de praktijk? Hoe overtuig je<br />

ze er van dat e<strong>en</strong> supplem<strong>en</strong>t effectief is? En hoe zorg je er<br />

voor dat ze de hamburgers lat<strong>en</strong> staan? E<strong>en</strong> sportdiëtist,<br />

e<strong>en</strong> trainer, e<strong>en</strong> voedingsbegeleider <strong>en</strong> e<strong>en</strong> topatleet<br />

gev<strong>en</strong> hun visie.<br />

Cafeïne kan het prestatievermog<strong>en</strong><br />

positief beïnvloed<strong>en</strong>,<br />

maar werkt averechts bij e<strong>en</strong><br />

<strong>te</strong> hoge inname.<br />

Ook sportspecifieke aspect<strong>en</strong><br />

spel<strong>en</strong> mee: moet de voeding<br />

de sprongcapaci<strong>te</strong>it vergrot<strong>en</strong><br />

of juist het hers<strong>te</strong>l bevorder<strong>en</strong>?<br />

Bij turners of hoogspringers<br />

ligt het acc<strong>en</strong>t op sprongkracht<br />

<strong>en</strong> daarmee op gewichtsmanagem<strong>en</strong>t,<br />

koolhydrat<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

creatine. Duurspor<strong>te</strong>rs hebb<strong>en</strong><br />

vooral baat bij de bevordering<br />

van hers<strong>te</strong>l, met rehydratie,<br />

koolhydrat<strong>en</strong> <strong>en</strong> eiwitt<strong>en</strong>.<br />

Ook de omstandighed<strong>en</strong><br />

zijn van invloed op iemands<br />

voedingsbehoef<strong>te</strong>. Wie op<br />

gro<strong>te</strong> hoog<strong>te</strong> traint, heeft<br />

relatief veel antioxidant<strong>en</strong><br />

nodig. En Tour de France<br />

r<strong>en</strong>ners verbruik<strong>en</strong> zoveel<br />

<strong>en</strong>ergie dat ze de calorieën<br />

er niet aan kunn<strong>en</strong> et<strong>en</strong>. E<strong>en</strong><br />

r<strong>en</strong>ner als Michel Indurain begon<br />

daarom gewoon e<strong>en</strong> paar<br />

pondjes <strong>te</strong> zwaar aan de tour.”<br />

Floris Ward<strong>en</strong>aar,<br />

sportdiëtist,<br />

Hogeschool Arnhem Nijmeg<strong>en</strong><br />

Deze grafiek geeft inzicht in mogelijke afkapwaard<strong>en</strong> per voedingsstof. Bij de gemiddelde<br />

behoef<strong>te</strong> heeft 50% van de bevolking voldo<strong>en</strong>de inname. Bij de Aanbevol<strong>en</strong> Hoeveelheid (AH)<br />

of Adequaat niveau van Inneming (AI) geldt dit voor 95%. Bov<strong>en</strong> de Aanvaardbare Bov<strong>en</strong>gr<strong>en</strong>s<br />

(AB) kunn<strong>en</strong> toxische effect<strong>en</strong> optred<strong>en</strong>. Onder de gemiddelde behoef<strong>te</strong> <strong>en</strong> rond de AB<br />

ligt e<strong>en</strong> grijs gebied waarin m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> e<strong>en</strong> <strong>te</strong>kort of e<strong>en</strong> <strong>te</strong> hoge inname kunn<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong>.<br />

Grafiek gemaakt op basis van illustratie in het boek ‘Understanding Nutrition’ van Whitney E.N<br />

<strong>en</strong> Rolfes S.R., Wadsworth Publishing, 2010.<br />

20 21<br />

Inname<br />

AH<br />

veilig<br />

gevaarlijk<br />

Onjuis<strong>te</strong> b<strong>en</strong>adering<br />

gevaar van toxici<strong>te</strong>it<br />

veilig<br />

marginaal<br />

risico op <strong>te</strong>kort<br />

Juis<strong>te</strong> b<strong>en</strong>adering<br />

AB<br />

AH/AI<br />

Geschat<strong>te</strong><br />

gemiddelde<br />

behoef<strong>te</strong>

---

De atleet moet er zelf in<br />

gelov<strong>en</strong>”<br />

“De Afrikaanse atlet<strong>en</strong> die ik<br />

begeleid, realiser<strong>en</strong> zich vaak<br />

niet dat ze zijn opgegroeid met<br />

het ideale voedingspakket:<br />

verse gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, vlees, vers fruit<br />

<strong>en</strong> het mineraalrijke oergraan<br />

<strong>te</strong>ff.<br />

Natuurlijke sportvoeding<br />

stimu leert <strong>en</strong> hers<strong>te</strong>lt het<br />

lichaam. Die boodschap draag<br />

ik zoveel mogelijk uit naar mijn<br />

atlet<strong>en</strong>. Dat lukt aardig. Zo<br />

trak<strong>te</strong>ert marathonloper Haile<br />

Gebrselassie zichzelf alle<strong>en</strong> op<br />

e<strong>en</strong> hamburger als hij gewonn<strong>en</strong><br />

heeft <strong>en</strong> anders houdt hij<br />

het bij zijn basisdieet.<br />

Tal<strong>en</strong>t <strong>en</strong> training zijn belangrijk,<br />

maar ui<strong>te</strong>indelijk start <strong>en</strong><br />

eindigt e<strong>en</strong> prestatie in je<br />

hoofd. De atleet moet in zichzelf<br />

<strong>en</strong> dus ook zijn dieet<br />

gelov<strong>en</strong>, anders werkt het<br />

niet.”<br />

Jos Herm<strong>en</strong>s<br />

manager van topatlet<strong>en</strong><br />

Wet<strong>en</strong>schappelijke<br />

inzicht<strong>en</strong> vertal<strong>en</strong>”<br />

“We hebb<strong>en</strong> de ambitie om<br />

als sportland structureel tot<br />

de top-10 van de <strong>wereld</strong> <strong>te</strong><br />

be hor<strong>en</strong> in Nederland breed<br />

omarmd. Will<strong>en</strong> we die waarmak<strong>en</strong>,<br />

dan moet<strong>en</strong> we wet<strong>en</strong>schappelijke<br />

inzicht<strong>en</strong> toepass<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> innovatief zijn.<br />

NOC*NSF vertaalt nieuwe<br />

wet<strong>en</strong>schappelijke inzicht<strong>en</strong><br />

naar informatie waar spor<strong>te</strong>rs<br />

<strong>en</strong> coaches direct mee aan de<br />

slag kunn<strong>en</strong>. Dat do<strong>en</strong> we niet<br />

alle<strong>en</strong> via diëtist<strong>en</strong> <strong>en</strong> andere<br />

experts, maar ook via symposia,<br />

factsheets <strong>en</strong> embedded<br />

sci<strong>en</strong>tists. Dat zijn wet<strong>en</strong>schappers<br />

die deel uitmak<strong>en</strong><br />

van de begeleidingsstaf rond<br />

spor<strong>te</strong>r <strong>en</strong> coach. Behalve aan<br />

voeding <strong>en</strong> rehydratie bes<strong>te</strong>d<strong>en</strong><br />

we aandacht aan onderwerp<strong>en</strong><br />

als koeling voor <strong>en</strong> na de wedstrijd,<br />

hoog<strong>te</strong>training, sportpsychologie,prestatiediagnostiek<br />

(met<strong>en</strong> <strong>en</strong> analyser<strong>en</strong>) <strong>en</strong><br />

medische zak<strong>en</strong>.<br />

NOC*NSF neemt deel aan<br />

diverse onderzoek<strong>en</strong> <strong>en</strong> innovatieproject<strong>en</strong>.<br />

Zo loopt er met<br />

Wag<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> Universi<strong>te</strong>it e<strong>en</strong><br />

onderzoek naar de vitamine Dstatus<br />

van spor<strong>te</strong>rs <strong>en</strong> werk<strong>en</strong><br />

we met DSM food specialties<br />

<strong>en</strong> de Universi<strong>te</strong>it Maastricht<br />

aan e<strong>en</strong> advies voor het gebruik<br />

van eiwit. Daarnaast help<strong>en</strong><br />

we bij de financiering van e<strong>en</strong><br />

aantal promotietraject<strong>en</strong>.<br />

Training blijft de basis van e<strong>en</strong><br />

topprestatie. De details er omhe<strong>en</strong><br />

word<strong>en</strong> ech<strong>te</strong>r s<strong>te</strong>eds<br />

belangrijker, want de prestatiedichtheid<br />

in de sport<strong>wereld</strong><br />

groeit.”<br />

Kamiel Maase,<br />

oud-topatleet <strong>en</strong> coördinator<br />

wet<strong>en</strong>schappelijke onders<strong>te</strong>uning<br />

topsport bij NOC*NSF<br />

22<br />

23

---

Ons voedingsadvies wordt<br />

breed gedrag<strong>en</strong>”<br />

“Onze voetballers zegg<strong>en</strong> wel<br />

e<strong>en</strong>s: als ik ge<strong>en</strong> honger heb,<br />

dan is het goed. Maar dat is<br />

niet altijd zo. Zo bleek tijd<strong>en</strong>s<br />

e<strong>en</strong> scre<strong>en</strong>ing 2 jaar geled<strong>en</strong><br />

dat 4 op de 5 eers<strong>te</strong>divisiespelers<br />

van SBV Excelsior<br />

voedingsstoff<strong>en</strong> <strong>te</strong> kort kwam.<br />

We zijn daarop gestart met<br />

individueel voedings- <strong>en</strong><br />

supple m<strong>en</strong>t<strong>en</strong>advies, in<br />

eers<strong>te</strong> instantie bij 5 spelers.<br />

Hun <strong>en</strong>thousiasme sloeg<br />

me<strong>te</strong><strong>en</strong> over op de rest.<br />

Sinds 2009 word<strong>en</strong> bij de<br />

club spelers 2 keer per jaar<br />

gescre<strong>en</strong>d op hun voedingsstatus<br />

<strong>en</strong> zijn hers<strong>te</strong>l-shakes<br />

na de training verplicht.<br />

Alle spelers kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> beroep<br />

do<strong>en</strong> op individuele begeleiding<br />

<strong>en</strong> gratis supplem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />

Ze gebruik<strong>en</strong> allemaal shakes<br />

als extra voeding <strong>en</strong> 90%<br />

gebruikt ook supplem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />

De spelers rappor<strong>te</strong>r<strong>en</strong> minder<br />

spierpijn <strong>en</strong> blessures, slap<strong>en</strong><br />

be<strong>te</strong>r <strong>en</strong> staan ’s ocht<strong>en</strong>ds<br />

gemakke lijker op. De mees<strong>te</strong><br />

krijg<strong>en</strong> nu voldo<strong>en</strong>de voedingsstoff<strong>en</strong><br />

binn<strong>en</strong>, bij e<strong>en</strong> vetperc<strong>en</strong>tage<br />

dat keurig onder<br />

de 11% ligt.”<br />

Cor Snijders<br />

<strong>Voeding</strong>sbegeleider SBV<br />

Excelsior <strong>en</strong> distribu<strong>te</strong>ur<br />

Herbalife<br />

De omstandighed<strong>en</strong> beïnvloed<strong>en</strong><br />

de voedingsbehoef<strong>te</strong>.”<br />

24 25

---

DSM werkt aan e<strong>en</strong> nieuwe<br />

g<strong>en</strong>eratie sportvoeding”<br />

“DSM introduceerde de hers<strong>te</strong>ldrank<br />

PeptoPro tijd<strong>en</strong>s de<br />

Olympische Spel<strong>en</strong> in 2004.<br />

Topspor<strong>te</strong>rs mocht<strong>en</strong> het<br />

product gratis gebruik<strong>en</strong>.<br />

Teg<strong>en</strong>woordig is de drank<br />

ook verkrijgbaar bij sport- <strong>en</strong><br />

gezondheidswinkels, onder<br />

merk<strong>en</strong> als bijvoorbeeld Born<br />

<strong>en</strong> MDY.<br />

Het bijzondere aan PeptoPro<br />

is dat de drank, behalve koolhydrat<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> vocht, ook peptid<strong>en</strong><br />

bevat. Deze bouwst<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

van eiwitt<strong>en</strong> word<strong>en</strong> me<strong>te</strong><strong>en</strong><br />

Kans<strong>en</strong> voor productontwikkeling<br />

De markt van sportvoeding groeit <strong>en</strong> verschuift van topspor<strong>te</strong>r<br />

naar doorsnee consum<strong>en</strong>t. Tegelijkertijd neemt de<br />

k<strong>en</strong>nis over ingrediënt<strong>en</strong> als koolhydrat<strong>en</strong> <strong>en</strong> eiwitt<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

hun effect<strong>en</strong> op het prestatie vermog<strong>en</strong> toe. Er ligg<strong>en</strong> veel<br />

mogelijkhed<strong>en</strong> voor productontwikkeling, s<strong>te</strong>ll<strong>en</strong> Cindy<br />

Gerhardt van DSM food specialties <strong>en</strong> Jero<strong>en</strong> Wou<strong>te</strong>rs van<br />

NIZO food research.<br />

opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in het lichaam <strong>en</strong><br />

voed<strong>en</strong> zo snel de spier<strong>en</strong>.<br />

Gezonde spier<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong> voor<br />

meer uithoudingsvermog<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> e<strong>en</strong> optimaal spierhers<strong>te</strong>l.<br />

E<strong>en</strong> ander voordeel van aminozur<strong>en</strong><br />

is dat je de spijsver<strong>te</strong>ring<br />

niet belast. Die staat tijd<strong>en</strong>s<br />

zware lichamelijke inspanning<br />

op e<strong>en</strong> laag pitje. Neemt e<strong>en</strong><br />

spor<strong>te</strong>r dan intac<strong>te</strong> eiwitt<strong>en</strong>,<br />

dan kan hij last krijg<strong>en</strong> van<br />

e<strong>en</strong> opgeblaz<strong>en</strong> gevoel, of van<br />

slijm vorming in de mond.<br />

To<strong>en</strong> we PeptoPro in 2004<br />

lanceerd<strong>en</strong>, was de smaak<br />

nog niet optimaal. Er zat e<strong>en</strong><br />

bit<strong>te</strong>re ondertoon in, veroor-<br />

zaakt door de peptid<strong>en</strong>. De<br />

Olympische topspor<strong>te</strong>rs<br />

kond<strong>en</strong> daar nog wel mee<br />

omgaan, maar voor e<strong>en</strong> introductie<br />

in het winkelkanaal<br />

moest<strong>en</strong> we nog e<strong>en</strong> stap<br />

verder gaan. Sam<strong>en</strong> met NIZO<br />

food research hebb<strong>en</strong> we e<strong>en</strong><br />

geoptimaliseerd proces ontwikkeld<br />

waarbij het eiwit<br />

hydrolysaat verder ontbit<strong>te</strong>rd<br />

kon word<strong>en</strong>.<br />

DSM werkt nu aan e<strong>en</strong> nieuwe<br />

g<strong>en</strong>eratie sportvoeding met<br />

bioactive peptid<strong>en</strong> om de<br />

m<strong>en</strong>tale kracht van de spor<strong>te</strong>r<br />

<strong>te</strong> verbe<strong>te</strong>r<strong>en</strong>. Het NOC*NSF<br />

onderschrijft de voordel<strong>en</strong> van<br />

verbe<strong>te</strong>ring van het conc<strong>en</strong>tratievermog<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> de stressbest<strong>en</strong>digheid<br />

voor veel topspor<strong>te</strong>rs.<br />

Daarnaast kunn<strong>en</strong><br />

ook ama<strong>te</strong>urspor<strong>te</strong>rs, maar<br />

ook andere m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die veel<br />

vrag<strong>en</strong> van hun brein, baat<br />

hebb<strong>en</strong> bij wat extra nutritionele<br />

support.”<br />

Cindy Gerhardt<br />

New Business Developm<strong>en</strong>t<br />

Manager, DSM food specialties<br />

26 27

---

Smaak­ <strong>en</strong> <strong>te</strong>xtuur problem<strong>en</strong><br />

zijn <strong>te</strong> onder vang<strong>en</strong>”<br />

“Fabrikant<strong>en</strong> van sportvoeding<br />

kunn<strong>en</strong> nog veel vooruitgang<br />

boek<strong>en</strong> met de optimalisatie<br />

van smaak, <strong>te</strong>xtuur <strong>en</strong><br />

gebruiks gemak van product<strong>en</strong>.<br />

De wet<strong>en</strong>schappelijke onderbouwing<br />

van gezondheidseffect<strong>en</strong><br />

van functionele<br />

ingrediënt<strong>en</strong> is noodzakelijk.<br />

Eiwitt<strong>en</strong> stimuler<strong>en</strong> de spieropbouw<br />

<strong>en</strong> het spierhers<strong>te</strong>l,<br />

<strong>en</strong> remm<strong>en</strong> waarschijnlijk<br />

onts<strong>te</strong>king<strong>en</strong>. Daarmee zijn ze<br />

in<strong>te</strong>ressant voor bijvoorbeeld<br />

sportdrank<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>en</strong>ergierep<strong>en</strong>.<br />

Maar verhoog je zonder meer<br />

het eiwitgehal<strong>te</strong> in e<strong>en</strong><br />

product, dan is de kans groot<br />

dat de <strong>te</strong>xtuur <strong>en</strong> de smaak<br />

ach<strong>te</strong>ruit gaan. E<strong>en</strong> hoog<br />

eiwit gehal<strong>te</strong> leidt in vloeistoff<strong>en</strong><br />

tot klon<strong>te</strong>ring <strong>en</strong> kan<br />

e<strong>en</strong> zanderige smaak gev<strong>en</strong>.<br />

Bij vas<strong>te</strong> product<strong>en</strong> veroorzaakt<br />

e<strong>en</strong> hoog eiwitgehal<strong>te</strong><br />

e<strong>en</strong> harde <strong>en</strong> rubberachtige<br />

structuur. Daar moet e<strong>en</strong><br />

spor<strong>te</strong>r veel <strong>te</strong> lang op kauw<strong>en</strong>.<br />

Bij NIZO hebb<strong>en</strong> we ruime<br />

ervaring in het ondervang<strong>en</strong><br />

van smaak- <strong>en</strong> <strong>te</strong>xtuurproblem<strong>en</strong>.<br />

We mak<strong>en</strong> eiwitingrediënt<strong>en</strong><br />

op maat voor e<strong>en</strong><br />

product. E<strong>en</strong> voorbeeld is de<br />

toepassing van caseïnat<strong>en</strong> -<br />

eiwitt<strong>en</strong> uit melk. Die kunn<strong>en</strong><br />

bewerkt word<strong>en</strong> tot goed oplosbare<br />

ingrediënt<strong>en</strong> met e<strong>en</strong><br />

extreem lage viscosi<strong>te</strong>it, zelfs<br />

in hoge conc<strong>en</strong>traties. Ook<br />

kun je ze omvorm<strong>en</strong> tot ingrediënt<strong>en</strong><br />

met e<strong>en</strong> s<strong>te</strong>rke of juist<br />

weinig geler<strong>en</strong>de werking. In<br />

het eers<strong>te</strong> geval zijn ze geschikt<br />

voor sportgels, in het tweede<br />

geval als vulling voor <strong>en</strong>ergierep<strong>en</strong>.<br />

Daarnaast zie ik e<strong>en</strong> markt<br />

voor sportvoeding die zich<br />

richt op e<strong>en</strong> be<strong>te</strong>r functioner<strong>en</strong><br />

van het maagdarmkanaal. Veel<br />

spor<strong>te</strong>rs kamp<strong>en</strong> met klacht<strong>en</strong><br />

als misselijkheid, diarree <strong>en</strong><br />

darminfecties.<br />

In<strong>te</strong>ressan<strong>te</strong> kandidat<strong>en</strong> voor<br />

zulke product<strong>en</strong> zijn vett<strong>en</strong>,<br />

oligosaccharid<strong>en</strong>, eiwitt<strong>en</strong>,<br />

antioxidant<strong>en</strong> <strong>en</strong> probiotica.<br />

Onderzoek wijst uit dat deze<br />

compon<strong>en</strong>t<strong>en</strong> de gezondheid<br />

van het maagdarmkanaal<br />

kunn<strong>en</strong> bevorder<strong>en</strong>, bij zieke<br />

<strong>en</strong> gezonde m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>. Daarmee<br />

gaat er voor productontwikkelaars<br />

e<strong>en</strong> nieuwe <strong>wereld</strong> op<strong>en</strong>.<br />

Zeker als ze met deze studies<br />

de toets van de European <strong>Food</strong><br />

Safety Authority (EFSA) kunn<strong>en</strong><br />

doorstaan.”<br />

Jero<strong>en</strong> Wou<strong>te</strong>rs<br />

Division Manager Health,<br />

NIZO food research<br />

28<br />

29

---

Websi<strong>te</strong>s<br />

www.foodvalley.nl<br />

Stichting <strong>Food</strong> <strong>Valley</strong><br />

www.oostnv.nl<br />

Ontwikkelingsmaatschappij Oost NV<br />

www.health­valley.nl<br />

Health <strong>Valley</strong><br />

www.sportdie<strong>te</strong>tiek.nl<br />

Gecertificeerde sportdiëtist<strong>en</strong><br />

www.antidoping.nl/nzvt<br />

Informatie over het NZVT­kwali<strong>te</strong>itssys<strong>te</strong>em<br />

voor voedingssupplem<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />

Stichting <strong>Food</strong> <strong>Valley</strong><br />

Stichting <strong>Food</strong> <strong>Valley</strong> stimuleert<br />

innovatie in de Nederlandse agrifoodsector<br />

door k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> ondernemerschap<br />

aan elkaar <strong>te</strong> koppel<strong>en</strong> vanuit<br />

de behoef<strong>te</strong> van het bedrijfslev<strong>en</strong>.<br />

Zij doet dit in nauwe sam<strong>en</strong>werking<br />

met Ontwikkelingsmaatschappij Oost<br />

Nederland NV <strong>en</strong> Synt<strong>en</strong>s, landelijke<br />

netwerkorganisatie <strong>en</strong> specialist in<br />

innovatie voor het MKB.<br />

<strong>Food</strong> <strong>Valley</strong> biedt:<br />

• Antwoord op ondernemersvrag<strong>en</strong><br />

• Support bij projectontwikkeling<br />

• Introductie van <strong>en</strong> begeleiding bij<br />

vestiging van (nieuwe) innovatieve<br />

foodbedrijv<strong>en</strong> in de regio<br />

• Onders<strong>te</strong>uning bij de ontwikkeling<br />

van spin­offs <strong>en</strong> start­ups<br />

• Innovatiekans<strong>en</strong> via de <strong>Food</strong> <strong>Valley</strong><br />

Society<br />

Contactgegev<strong>en</strong>s<br />

Stichting <strong>Food</strong> <strong>Valley</strong><br />

Nieuwe Kanaal 9D­3<br />

6709 PA Wag<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />

0317 42 70 95<br />

info@foodvalley.nl<br />

www.foodvalley.nl<br />

where food ideas grow<br />

30 31

---

Deze publicatie, deel 4 in de reeks <strong>Food</strong> <strong>Valley</strong> Innovation<br />

Insights, wordt uitgegev<strong>en</strong> door de stichting <strong>Food</strong> <strong>Valley</strong>,<br />

in sam<strong>en</strong>werking met Oost NV <strong>en</strong> Health <strong>Valley</strong>.<br />

Met medewerking van De Vries Nutrition Solutions<br />

(Jan de Vries), DSM food specialties (Cindy Gerhardt),<br />

Hogeschool Arnhem Nijmeg<strong>en</strong> (Gertjan Schaafsma, Floris<br />

Ward<strong>en</strong>aar), Innova Market Insights (El<strong>en</strong>a Groothuiz<strong>en</strong>),<br />

Natuur- <strong>en</strong> Gezondheids Product<strong>en</strong> Nederland (J<strong>en</strong>neke van<br />

Elder<strong>en</strong>), NIZO food research (Jero<strong>en</strong> Wou<strong>te</strong>rs), NOC*NSF<br />

(Kamiel Maase), Oost NV (Linze Rijswijk, Inger Janss<strong>en</strong>),<br />

Prograin In<strong>te</strong>rnational BV (Jos Herm<strong>en</strong>s, Hans Turk<strong>en</strong>s<strong>te</strong><strong>en</strong>),<br />

SBV Excelsior / Herbalife (Cor Snijders), Van Eegh<strong>en</strong> Group<br />

(Ronald Geerts).<br />

Tekst Liset<strong>te</strong> de Jong<br />

Eindredactie Frances Fortuin<br />

Grafische vormgeving Grafisch Ontwerpbureau Cri<strong>te</strong>rium<br />

Fotografie Sander Luske<br />

Wag<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, januari 2011<br />

ISBN/EAN: 978-90-816093-4-0<br />

Kost<strong>en</strong>: € 6,95 per boekje<br />

Mede mogelijk gemaakt door<br />

Hier wordt geïnves<strong>te</strong>erd in uw toekomst<br />

32 33