Hooikoortsplant ambrosia komt weer op

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender op vrijdag 26 juni 2009

De eerste waarnemingen van kiemplantjes van de hooikoortsplant ambrosia zijn weer binnengekomen op www.natuurkalender.nl. Sinds de herfst van 2006 is er jaarlijks aandacht voor de toename van ambrosia in Nederland. Het aantal pollen dat jaarlijks in ons land wordt aangetroffen is nog zeer laag maar daar zou door de stijgende temperaturen verandering in kunnen komen. Door de koude winter is er waarschijnlijk veel vogelvoer verkocht. Veel vogelvoer is verontreinigd met ambrosiazaden waardoor ambrosia in veel tuinen tevoorschijn kan komen. Volgens de pollenplanner op allergieradar.nl worden de ambrosiapollen pas vanaf het einde van augustus in de lucht verwacht.

Ambrosia is een van de vervelendste hooikoortsplanten ter wereld. Het pollen van ambrosia is sterker allergeen dan de graspollen die tot nu toe in Nederland de meeste hooikoortsklachten veroorzaken. Dit betekent dat er minder ambrosiapollen per kubieke meter lucht nodig zijn dan graspollen om dezelfde hoeveelheid hooikoortsklachten te veroorzaken. Het aantal ambrosiapollen dat de afgelopen jaren door de twee pollentelstations in Nederland, het Leids Universitair Medisch Centrum te Leiden en het Elkerliek ziekenhuis te Helmond zijn aangetroffen is echter nog zeer laag waardoor de plant nog maar zeer beperkt overlast veroorzaakt.

Foto 1: Kiemplantje ambrosia (Foto: Arnold van Vliet).

Ambrosia komt steeds noordelijker voor in Europa
Het aantal getelde ambrosiapollen is zo laag omdat ambrosia van oorsprong helemaal niet in Nederland voorkomt. Ambrosiaplanten worden al tientallen jaren af en toe in Nederland aangetroffen maar ze bleken niet in staat om zich blijvend te vestigen. Daar lijkt echter wel verandering in te komen. Ambrosia heeft zich de laatste jaren vanuit het zuiden van Europa sterk in noordwaartse richting uitgebreid. De stijgende temperaturen worden als mogelijke verklaring hiervoor gezien. Sinds de jaren 90 neemt ook het aantal vindplaatsen van ambrosia in Nederland toe. In de herfst van 2006 werden voor het eerst enkele plaatsen aangetroffen waar meer dan honderd planten stonden en werden vanuit heel Nederland na een waarschuwing vanuit De Natuurkalender ambrosiaplanten gemeld op www.natuurkalender.nl.

Ambrosiapollen vanaf eind augustus in de lucht
Voorlopig zijn er in Nederland nog geen ambrosiapollen in de lucht te verwachten. De planten zijn nog maar net ontkiemd en ze staan voorlopig nog niet in bloei. De pollenplanner op www.allergieradar.nl verwacht dat het pollen van ambrosia pas vanaf 28 augustus in de lucht aangetroffen zullen worden in Nederland. Lokaal, in de buurt van planten kan al eerder contact met pollen ontstaan. Ambrosia is een korte dag plant wat inhoudt dat de plant pas gaat bloeien als de dagen korter worden. Bij meer dan 14 uur daglicht zal de plant niet gaan bloeien. We hebben net de langste dag achter de rug en zitten in de periode waarin het meer dan 16 uur per dag licht is. Eind augustus bereiken we pas het moment waarop het minder dan 14 uur per dag licht is. Dan zullen de planten aangezet worden om te gaan bloeien.

Screenshot Pollenplanner met verwachting van wanneer ambrosiapollen voor het eerst in de lucht verwacht worden (Bron: www.allergieradar.nl).

Allergieklachten ten gevolge van ambrosiapollen
Uit een recent gepubliceerd onderzoek in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (De Weger et al., 2009) blijkt dat van de hooikoortspatiënten in Nederland slechts 16% positief is in een bloedtest op ambrosiapollen extract. Dit percentage is laag in vergelijking met landen waar ambrosia planten veel voorkomen. Of deze patiënten ook werkelijk allergieklachten zullen krijgen van ambrosiapollen is niet duidelijk. Wanneer het aantal ambrosiapollen in de toekomst zou toenemen kan op grond van studies in andere landen verwacht worden dat het aantal patiënten met klachten op ambrosia pollen zal groeien.

Kiemplantjes
De eerste kiemplantjes zijn gesignaleerd (zie Foto 1 en filmpje) en enkele planten zijn al 10 tot 15 centimeter groot. We verwachten dat ambrosia dit jaar in relatief veel tuinen op zal kunnen komen. Door de koude winter hebben veel mensen waarschijnlijk de vogeltjes gevoerd. Dit vogelvoer (net als voer voor kippen en konijnen) is veelal verontreinigd met ambrosiazaden.

Film: Kiemplantjes van ambrosia en verschil met boerenwormkruid en bijvoet.

Geef ambrosiawaarnemingen door
Om beter zicht te krijgen op waar ambrosia allemaal voorkomt roepen we iedereen die ambrosia aantreft op om hun waarneming door te geven op www.natuurkalender.nl. De meeste mensen zullen ambrosia niet zo makkelijk herkennen, zeker niet als ze nog kleine kiemplantjes zijn. Daarbij kunnen bijvoet en boerenwormkruid ook voor ambrosia aangezien worden. Om de herkenning wat te vergemakkelijken hebben we een kort filmpje gemaakt.

Geef mate van hooikoortsklachten door
De Natuurkalender participeert in het Allergieradar project. Naast de Pollenplanner registreren allergiepatienten dagelijks de mate van hooikoortsklachten die ze ervaren. Hiermee ontstaat een actueel overzicht van de hooikoortssituatie in Nederland. De gegevens gebruiken we daarnaast om de hooikoortsverwachtingen in de toekomst te verbeteren. Wil je meedoen? Registreer je op www.allergieradar.nl.

Screenshot www.allergieradar.nl met weergave van klachtenniveau van hooikoortspatiënten.

Toekomstschets
Om het risico voor verdere uitbreiding van ambrosia in Nederland te bepalen werkt De Natuurkalender in opdracht van de Plantenziektenkundige Dienst van het Ministerie van LNV momenteel aan een toekomstschets voor ambrosia. De resultaten van deze toekomstschets zullen in de loop van de zomer bekend gemaakt worden.

Tekst: Arnold van Vliet, De Natuurkalender (www.natuurkalender.nl)
Foto en film: Arnold van Vliet

Meer informatie over ambrosia op De Natuukalender site via deze link.